In het kort
- Stotteren komt vaak door erfelijke aanleg, met daarbij dingen die u als kind heeft meegemaakt.
- De samenwerking tussen de hersenen, zenuwen en spieren gaat niet helemaal goed.
- Stotteren kan erger worden door spanningen, emoties en moeheid.
- Stottertherapie kan helpen.
- Dit kan bij een logopedist of stottertherapeut.
Wat is stotteren?
Bij stotteren gaat praten minder makkelijk. Woorden en zinnen zeggen gaat vaak niet in één keer (niet vloeiend).
Het stotteren is vaak al begonnen toen u klein was. Meestal begint het bij kinderen tussen 2 en 5 jaar oud, als ze leren praten. Het stotteren kan dan vanzelf over gaan. Als het stotteren lang duurt, is de kans groter dat het niet vanzelf over gaat.
Stotteren komt veel voor. In Nederland zijn er zo'n 170.000 mensen die stotteren.
Wat merk ik bij stotteren?
Als u stottert, gaat het praten niet in één keer:
- U herhaalt een letter of lettergreep een paar keer: k.k.k.konijn of wo.wo.woord.
- U houdt een letter of lettergreep langer aan: ggggggoed.
- U blokkeert bij een bepaalde klank: p.......otlood.
U kunt ook problemen hebben bij het praten die minder opvallen voor andere mensen:
- U twijfelt veel als u praat.
- Er zijn lange pauzes tussen 2 woorden.
- U zegt geen moeilijke woorden meer.
Sommige mensen maken bewegingen bij het stotteren: knipperen met de ogen of zwaaien met de armen.
Als het praten moeilijker gaat, kan dat spanning geven. U denkt bijvoorbeeld: 'Ik wil niet stotteren'. U kunt dan heel erg bezig zijn met praten zonder stotteren. Vaak wordt het stotteren dan juist erger. Praten kan makkelijker gaan als u tegen een klein kind praat, of als u alleen bent. Zingen gaat bijna altijd wel zonder stotteren.
Hoe erg u stottert, verschilt per dag en per situatie. Het kan moeilijker zijn
- als u moe bent
- als u ziek bent
- als u te snel wilt praten.
Misschien schaamt u zich. Of u voelt zich onzeker, somber, boos of verdrietig. Stotteren kan veel invloed hebben op uw leven. Bijvoorbeeld:
- U durft de telefoon niet op te nemen.
- U wilt geen presentaties meer geven op uw werk.
- U durft op een feestje niet te praten met mensen.
Waardoor komt stotteren?
Om te kunnen praten zijn spieren, zenuwen en de hersenen nodig.
- Er zijn meer dan 100 spieren nodig, zoals spieren van de tong en lippen.
- De hersenen geven een seintje aan de spieren om een beweging te maken. Dat seintje gaat via de zenuwen naar de spieren.
- De spieren moeten op het juiste moment en met de juiste kracht bewegen. En weer op tijd stoppen met bewegen.
Soms gaat er iets mis in die samenwerking. De zenuwen reageren bijvoorbeeld te traag. De seintjes uit de hersenen komen dan te traag bij de spieren. Het lukt dan niet om woorden of klanken in één keer uit te spreken.
De hersenen van mensen die stotteren werken dus iets anders dan van mensen die niet stotteren. Dit is aanleg. Het zit in uw genen. Daardoor werken de hersenen en de spieren wat moeilijker samen.
Maar niet iedereen met aanleg voor stotteren gaat stotteren. Er zijn andere dingen die daarvoor kunnen zorgen. Bijvoorbeeld:
- spanningen en emoties in de tijd dat u als kind leerde praten
- een gebeurtenis die veel stress gaf, zoals een verhuizing
- negatieve reacties van mensen als u als kind niet goed praatte
Vaak komt stotteren in de familie voor. Kinderen met een vader of moeder die stottert hebben een grotere kans om zelf te gaan stotteren.
Soms ontstaat stotteren op latere leeftijd, bijvoorbeeld na een ernstige gebeurtenis.
Adviezen voor als u stottert
- Zorg voor voldoende slaap en ontspanning.
Als u moe bent, kunt u meer gaan stotteren. Zorg dus dat u goed uitgerust bent. - Denk positief als u gaat praten.
U merkt vanzelf wel hoe erg het stotteren op dat moment is. Het helpt niet als u denkt 'Ik ga vast weer heel erg stotteren'. U kunt zich dan gespannen en onzeker gaan voelen. En dan wordt het stotteren vaak erger. - Haal een paar keer diep adem voordat u gaat praten.
Zo begint u wat meer ontspannen aan een gesprek. - Praat rustig.
Als u snel praat, kunt u erger gaan stotteren. Praat rustig. En blijf rustig ademhalen. Neem een pauze als u een lastig woord gaat zeggen. - Laat extra bewegingen weg.
Soms gaan mensen die stotteren oogknipperen en met de armen zwaaien. Zo doen ze extra moeite om de lastige woorden eruit te persen. Maar het helpt niet als u 'vecht' om de woorden uit te spreken.
U heeft misschien al van alles geprobeerd. Zeker als u al lang stottert. Dan kan het moeilijk zijn om te veranderen hoe u praat. Of hoe u denkt over het stotteren. U kunt dit ook met hulp van een therapeut doen.
Stottertherapie
Als u last heeft van stotteren, kan stottertherapie misschien helpen. U kunt hiervoor naar een logopedist of stottertherapeut.
Een stottertherapeut is een logopedist of psycholoog die specialist is in stotteren.
De therapeut onderzoekt eerst hoe erg u stottert. En of u negatieve gedachten of gevoelens heeft. En hoeveel last u van het stotteren heeft in uw dagelijks leven.
De stottertherapie kan op verschillende manieren helpen:
- U leert hoe het stotteren bij u in elkaar zit.
- U leert hoe u anders kunt ademen.
- U leert andere manieren van praten. Praten wordt wat makkelijker.
- U leert om bewegingen die u bij het stotteren maakt (oogknipperen, met armen zwaaien) weg te laten.
- U leert anders te denken over het stotteren.
- U kunt zich minder rot gaan voelen. U zit beter in uw vel.
- U gaat problemen oplossen, bijvoorbeeld op uw werk.
Het lukt niet altijd om helemaal van het stotteren af te komen. Vooral als u al lang stottert. Maar met therapie kunt u wel minder gaan stotteren. De therapeut en u kijken naar wat u nodig heeft. U heeft gesprekken met de therapeut alleen. En soms kan ook groepstherapie helpen. In de groep bespreekt de therapeut verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld spreekangst. En de groep is een veilige plek voor u om te oefenen.
Wanneer bellen bij stotteren?
Maak een afspraak bij uw huisarts als u veel last heeft van het stotteren. U voelt zich er bijvoorbeeld somber of boos door. Of u heeft problemen met werk vinden door het stotteren.
Wilt u starten met therapie? Uw huisarts kan u doorsturen naar een logopedist of stottertherapeut bij u in de buurt.
Meer informatie over stotteren
- Meer informatie over stotteren vindt u op de website van het StotterFonds.
- Op de website van de Nederlandse Vereniging voor Stottertherapie vindt u informatie over therapieën en therapeuten bij u in de buurt.
- Voor contact met andere mensen die stotteren kunt u terecht bij de Nederlandse Stottervereniging Demosthenes.
We hebben de informatie over stotteren gemaakt met de Richtlijn Stotteren bij kinderen, adolescenten en volwassenen.