In het kort
- De meeste prostaatkankers groeien langzaam en veroorzaken meestal geen ernstige klachten.
- Onderzoek naar prostaatkanker heeft voor- en nadelen.
- Een verhoogde PSA of een knobbelige prostaat kan op prostaatkanker wijzen.
- U kunt dan meer onderzoeken krijgen:
- een echo van de prostaat
- onderzoek van weggehaalde stukjes prostaat
- soms ook een MRI of botscan
Wat is prostaatkanker?
Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij oudere mannen. Ongeveer 4 van de 10 mannen krijgen prostaatkanker. De meeste mannen die prostaatkanker krijgen, zijn tussen 60 en 85 jaar oud.
Er zijn 2 soorten prostaatkanker:
- Een soort die langzaam groeit en waarschijnlijk nooit (ernstige) klachten zal veroorzaken. Deze komt het meest voor.
- Een levensbedreigende soort. Deze komt minder voor.
Wat zijn de verschijnselen bij prostaatkanker?
Prostaatkanker geeft meestal geen of pas in een heel laat stadium klachten. 1 op de 10 mannen met prostaatkanker krijgt op den duur klachten door de kanker, zoals:
- botpijnen in rug of heup (door uitzaaiingen van de prostaatkanker)
- minder eetlust
- een ziek gevoel.
Plasklachten hebben bijna nooit met prostaatkanker te maken.
Waardoor ontstaat prostaatkanker?
Wat de oorzaak is van prostaatkanker weten we niet precies. Van de 100 mannen met prostaatkanker speelt bij 8 mannen erfelijkheid een rol.
Prostaatkanker is niet besmettelijk en ontstaat ook niet door zelfbevrediging, sterilisatie, wisselende seksuele contacten of seksueel overdraagbare aandoeningen.
Onderzoek naar prostaatkanker bij de huisarts
De huisarts kan 2 onderzoeken doen om te bepalen of u mogelijk prostaatkanker heeft:
- Een PSA-test: Dit is een bloedonderzoek naar PSA. PSA is een stof die door de prostaat wordt aangemaakt. PSA zit in kleine hoeveelheden in bloed. PSA-onderzoek geeft geen zekerheid:
- Is uw PSA laag (minder dan 1) en bent u ouder dan 60 jaar? Dan is de kans zeer klein dat u ooit last krijgt van prostaatkanker. Er is geen reden om de test te herhalen.
- Is uw PSA normaal (tussen 1 en 3)? Dan is de kans op prostaatkanker klein. Er is geen reden voor verder onderzoek.
- Is uw PSA verhoogd (3 of hoger)? Dit kan komen door prostaatkanker, maar ook door andere prostaatproblemen, zoals een vergrote prostaat of ontsteking van de prostaat.
Weet uw huisarts niet waardoor dit komt? Dan is meestal verder onderzoek nodig door een uroloog. - Een onderzoek via de anus (rectaal onderzoek). Hierbij voelt de huisarts met een vinger hoe de prostaat aanvoelt. Is de prostaat knobbelig en hard, dan is meestal verder onderzoek nodig door een uroloog.
Onderzoek naar prostaatkanker heeft voor- en nadelen. Lees er meer over in de Keuzehulp Testen op prostaatkanker?
Onderzoek naar prostaatkanker bij de specialist
De uroloog vraagt of er prostaatkanker in uw familie voorkomt. Hij/zij kan de volgende onderzoeken doen:
- Een echo van de prostaat:
De uroloog schuift een dun buisje in uw anus. De uroloog ziet het echobeeld op een beeldscherm en kan er foto’s van maken.
- Stukjes uit de prostaat (biopten) weghalen:
- De uroloog prikt met een holle naald in de prostaat (via de darmwand of via de huid tussen uw balzak en anus). Zo kunnen stukjes prostaatweefsel worden weggehaald. U krijgt bij dit onderzoek soms een plaatselijke verdoving.
- De stukjes worden onder de microscoop onderzocht. Er is te zien of er kankercellen bij zitten en of deze rustig of snel groeien.
- U krijgt een antibioticum om een infectie te voorkomen.
- U kunt na het onderzoek wat bloed plassen. Ook kan er bloed in uw sperma zitten.
- Een MRI-scan: dit is soms nodig. Hiermee kan de arts de prostaat heel precies bekijken. Hij/zij kan zien of er prostaatkanker zit en hoe deze groeit.
Als blijkt dat u prostaatkanker heeft, is misschien een botscan nodig. Een botscan kan uitzaaiingen in de botten laten zien.
U krijgt een botscan in deze gevallen:
- Uw PSA is 20 of hoger.
- De prostaatkanker groeit snel.
- De prostaatkanker is buiten de prostaat gegroeid.
- U heeft pijn in de botten.
Behandeling van prostaatkanker
Als blijkt dat u prostaatkanker heeft, dan zal de uroloog met u bespreken wat de volgende stappen kunnen zijn. Dit hangt af van een aantal dingen:
- het soort kankercellen en hoe snel deze groeien. De Gleason-score geeft aan hoe snel de kankercellen groeien. Deze score is een getal tussen 6 en 10. Hoe hoger de score, hoe sneller de kankercellen groeien.
- of de prostaatkanker alleen in de prostaat zit
- of de prostaatkanker buiten de prostaat is gegroeid
- of er uitzaaiingen zijn
Bij prostaatkanker die alleen in de prostaat zit kunt u kiezen uit:
- actief volgen
- een operatie
- inwendige bestraling
- uitwendige bestraling
Bij doorgegroeide prostaatkanker kunt u kiezen uit:
- uitwendige bestraling, vaak in combinatie met hormoonbehandeling
- een operatie
Bij uitgezaaide prostaatkanker zijn er:
- behandelingen die de groei van de prostaatkanker remmen
- behandelingen die klachten verminderen
Hoe gaat het verder bij prostaatkanker?
Als u een genezende behandeling heeft gehad, blijft u nog een tijd onder controle. De arts controleert u bijvoorbeeld eens per 3 tot 6 maanden.
Heeft u tussendoor klachten of maakt u zich zorgen? Ga naar uw huisarts, en vervroeg eventueel de afspraak met de specialist.
Bij uitgezaaid prostaatkanker bespreekt u regelmatig met uw huisarts hoe het met u gaat en wat uw wensen zijn.
Meer informatie over prostaatkanker
- Verhalen van mannen die prostaatkanker hebben: Prostaatkankerstichting.
- Meer informatie over prostaatkanker: kanker.nl.
- Informatie over ziekenhuizen die prostaatkanker behandelen: Ziekenhuischeck.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: ZorgkaartNederland.
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over prostaatkanker.