In het kort
- Bij slikproblemen kunt u eten en/of drinken niet goed doorslikken.
- U verslikt zich vaak of het eten blijft ‘hangen’ in uw mond, keel en/of slokdarm.
- Slikproblemen komen vooral voor bij spierziekten, na een beroerte, bij de ziekte van Parkinson, bij afwijkingen van de slokdarm en na behandeling van kanker in de mond of keel.
- Slikproblemen kunnen vanzelf weer over gaan. Behandeling is lang niet altijd nodig.
Wat zijn slikproblemen?
U slikt eten, drinken en speeksel door. Meestal zonder erbij na te denken. Terwijl slikken best ingewikkeld is.
- U slikt met spieren in uw lippen, wangen, kaken, tong, gehemelte en keel.
- Deze spieren en verschillende zenuwen moeten goed samenwerken.
- Terwijl u slikt, zijn uw neus en luchtpijp even dicht.
- Het eten, drinken of speeksel kan daardoor alleen de slokdarm in.
Er zijn 2 soorten slikproblemen:
- Verslikken. Het eten of drinken komt in de luchtpijp.
- U krijgt eten niet goed weg. Het eten blijft ‘hangen’ in uw mond, keel en/of slokdarm.
Het medische woord voor slikproblemen is dysfagie.
Welke klachten komen voor bij slikproblemen?
- Hoesten tijdens het eten.
- Kokhalzen.
- Een brok in uw keel.
- Verlies van speeksel.
- Minder zin om te eten of afkeer van eten.
- Een slechte adem.
- Angst om te stikken.
- Vermagering.
- Uitdroging.
- Het eten of drinken kan weer omhoog komen nadat u heeft geslikt.
- Het eten of drinken kan door uw neus naar buiten komen.
- Het eten kan langer duren.
- Knoeien tijdens het eten.
- Uw stem kan na het eten anders klinken.
- Longontsteking (als u het eten niet goed kunt ophoesten nadat u zich heeft verslikt).
Deze klachten maken het eten en drinken vervelend. U wilt misschien liever niet meer (samen met anderen) eten of drinken.
Hoe ontstaan slikproblemen?
Bij slikproblemen gaat er iets niet goed in uw mond of keel. Bijvoorbeeld:
- Een of meer spieren werken niet goed.
- De spieren werken niet goed samen.
- Een of meer zenuwen werken niet goed.
- De spieren en zenuwen worden niet goed aangestuurd vanuit de hersenen.
- De mond en/of keel is veranderd door een behandeling voor kanker.
Dit komt voor bij:
- Infecties (keelontsteking)
- Bepaalde ziekten:
- spierziekten
- hersenletsel
- neurologische ziektebeelden zoals de ziekte van Parkinson
- Zenkers divertikel (een afwijking in de slokdarm)
- (behandeling van) kanker in de mond- of keelholte
- Hoge leeftijd
- Mensen met een verstandelijke beperking, vooral als zij:
- weinig bewegen
- downsyndroom hebben
- niet zelfstandig kunnen eten
- kalmeringsmiddelen gebruiken (benzodiazepines)
Sommige medicijnen veroorzaken of verergeren slikproblemen. Bijvoorbeeld medicijnen waardoor uw spieren of zenuwen minder goed werken. Of medicijnen waarvan u een droge mond krijgt, zoals plastabletten.
Soms is de oorzaak niet duidelijk.
Hoe worden slikproblemen vastgesteld?
Kunt u niet goed slikken? Of heeft u een ziekte waarbij u slikproblemen kunt krijgen? Dan verwijst de huisarts u door naar de kno-arts voor onderzoek. U krijgt een aantal vragen, zoals:
- Hoest u vaak als u iets eet of drinkt?
- Verslikt u zich vaak?
- Kunt u het eten ophoesten als u zich verslikt?
- Doet slikken pijn?
- Heeft u een longontsteking gehad?
- Kost het eten u meer tijd dan eerst?
Ook krijgt u 1 of meer slikonderzoeken. Daarbij wordt onderzocht hoe u drinken en/of eten doorslikt.
Dit gebeurt met een slikvideo en/of een video-endoscopie.
Slikvideo
U krijgt iets te eten en/of te drinken. Terwijl u slikt worden röntgenbeelden gemaakt. U moet hiervoor naar de afdeling radiologie van het ziekenhuis.
Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten.
Dit onderzoek is niet pijnlijk. De hoeveelheid röntgenstraling is erg laag en daardoor niet schadelijk voor u.
Video-endoscopie
U krijgt een dun slangetje door uw neus in uw keel. In het slangetje zit een kleine videocamera. U krijgt iets te eten en/of te drinken. Terwijl u slikt wordt een video gemaakt.
Het onderzoek duurt ongeveer 15 minuten.
Het slangetje in uw keel kan vervelend voelen. Als u moet hoesten, hoeft u dat niet tegen te houden.
Hoe gaat het verder als u slikproblemen heeft?
Slikproblemen kunnen vanzelf weer over gaan. Behandeling is lang niet altijd nodig.
Zijn uw slikproblemen het gevolg van een aandoening? Dan is vaak een behandeling mogelijk die de klachten vermindert of soms wegneemt. Welke behandeling geschikt is, hangt af van de oorzaak en de ernst van de slikproblemen. Zie hiervoor:
- Ik heb slikproblemen door een zenuw- of spierziekte
- Ik heb slikproblemen door (behandeling van) mond- of keelkanker
- Ik heb slikproblemen door een beroerte of andere hersenschade
- Ik heb slikproblemen door de ziekte van Parkinson
- Ik heb slikproblemen door een slokdarmafwijking
U krijgt zo nodig adviezen om te leren omgaan met slikproblemen.
Meer informatie over slikproblemen
De informatie over slikproblemen is gebaseerd op de wetenschappelijke richtlijn voor medisch-specialisten, Orofaryngeale dysfagie.
Heeft u slikproblemen door een ziekte, zoals de ziekte van Parkinson, een spierziekte of hersenletsel? U kunt bij uw patiëntenvereniging terecht voor meer informatie over slikproblemen bij uw ziekte.
Algemene tips over voeding bij slikproblemen : Voedingstips bij kauw- en slikproblemen op Voedingenkankerinfo.nl.