In het kort
- Bij slikproblemen kun je eten of drinken niet goed doorslikken.
- Je verslikt je vaak of het eten blijft ‘hangen’ in je mond, keel of slokdarm.
- Slikproblemen komen vooral voor bij spierziekten, na een beroerte, bij de ziekte van Parkinson, bij afwijkingen van de slokdarm en na behandeling van kanker in de mond of keel.
- Slikproblemen kunnen vanzelf weer overgaan. Behandeling is lang niet altijd nodig.
Wat zijn slikproblemen?
Je slikt eten, drinken en speeksel door. Meestal zonder erbij na te denken. Terwijl slikken best ingewikkeld is.
- Je slikt met spieren in je lippen, wangen, kaken, tong, gehemelte en keel.
- Deze spieren en verschillende zenuwen moeten goed samenwerken.
- Terwijl je slikt, zijn je neus en luchtpijp even dicht.
- Het eten, drinken of speeksel kan daardoor alleen de slokdarm in.
Er zijn 2 soorten slikproblemen:
- Verslikken. Het eten of drinken komt in de luchtpijp.
- Je krijgt eten niet goed weg. Het eten blijft ‘hangen’ in je mond, keel of slokdarm.
Het medische woord voor slikproblemen is dysfagie.
Welke klachten kun je hebben bij slikproblemen?
Deze klachten kun je hebben bij slikproblemen:
- hoesten tijdens het eten
- kokhalzen
- een brok in je keel
- speeksel verliezen
- minder zin om te eten of afkeer van eten
- een slechte adem
- angst om te stikken
- afvallen
- uitdrogen
- eten of drinken kan weer omhoog komen nadat je geslikt hebt
- eten of drinken kan door je neus naar buiten komen
- eten kan langer duren
- knoeien tijdens het eten
- je stem kan anders klinken na het eten
- longontsteking: dit kan ontstaan als je het eten niet goed kunt ophoesten nadat je je hebt verslikt
Deze klachten maken eten en drinken vervelend. Je wilt misschien liever niet meer eten of drinken. Of je doet dat liever niet meer samen met anderen.
Hoe ontstaan slikproblemen?
Bij slikproblemen gaat er iets niet goed in je mond of keel. Bijvoorbeeld:
- Een of meer spieren werken niet goed.
- De spieren werken niet goed samen.
- Een of meer zenuwen werken niet goed.
- De spieren en zenuwen worden niet goed aangestuurd vanuit de hersenen.
- De mond of keel is veranderd door een behandeling voor kanker.
Dit komt voor bij:
- Infecties (keelontsteking)
- Bepaalde ziektes:
- spierziektes
- hersenletsel
- neurologische ziektebeelden, zoals de ziekte van Parkinson
- Zenkers divertikel (een afwijking in de slokdarm)
- (behandeling van) kanker in de mond- of keelholte
- Hoge leeftijd
- Mensen met een verstandelijke beperking, vooral als zij:
- weinig bewegen
- downsyndroom hebben
- niet zelfstandig kunnen eten
- kalmeringsmiddelen gebruiken (benzodiazepines)
Sommige medicijnen veroorzaken of verergeren slikproblemen. Bijvoorbeeld medicijnen waardoor je spieren of zenuwen minder goed werken. Of medicijnen waarvan je een droge mond krijgt, zoals plastabletten.
Soms is de oorzaak niet duidelijk.
Hoe worden slikproblemen vastgesteld?
Kun je niet goed slikken? Of heb je een ziekte waarbij je slikproblemen kunt krijgen? Dan stuurt de huisarts je door naar de keel-neus-oor-arts voor onderzoek. Je krijgt een aantal vragen, zoals:
- Hoest je vaak als je iets eet of drinkt?
- Verslik je je vaak?
- Kun je het eten ophoesten als je je verslikt?
- Doet slikken pijn?
- Heb je een longontsteking gehad?
- Kost het eten je meer tijd dan eerst?
Ook krijg je 1 of meer slikonderzoeken. Daarbij wordt onderzocht hoe je drinken en eten doorslikt.
Dit gebeurt met een slikfoto en een video-endoscopie:
- slikfoto
Je krijgt iets te eten of te drinken. Terwijl je slikt worden röntgenfoto's gemaakt. Je moet hiervoor naar de afdeling radiologie van het ziekenhuis.
Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten.
Dit onderzoek is niet pijnlijk. De hoeveelheid röntgenstraling is erg laag en daardoor niet schadelijk voor je. - video-endoscopie
Je krijgt een dun slangetje door je neus in je keel. In het slangetje zit een kleine camera. Je krijgt iets te eten of te drinken. Terwijl je slikt wordt een video gemaakt.
Het onderzoek duurt ongeveer 15 minuten.
Het slangetje in je keel kan vervelend voelen. Als je moet hoesten, hoef je dat niet tegen te houden.
Hoe gaat het verder als je slikproblemen hebt?
Slikproblemen kunnen vanzelf weer overgaan. Behandeling is lang niet altijd nodig.
Zijn je slikproblemen het gevolg van een ziekte? Dan is vaak een behandeling mogelijk die de klachten vermindert of soms wegneemt. Welke behandeling geschikt is, hangt af van de oorzaak en de ernst van de slikproblemen. Zie hiervoor de teksten over slikproblemen bij deze oorzaken:
- een zenuw- of spierziekte
- (behandeling van) mond- of keelkanker
- een beroerte of andere hersenschade
- de ziekte van Parkinson
- een slokdarmafwijking
Je krijgt vaak adviezen om te leren omgaan met slikproblemen.
Meer informatie over slikproblemen
Heb je slikproblemen door een ziekte, zoals de ziekte van Parkinson, een spierziekte of hersenletsel? Dan heeft jouw patiënten-organisatie meer informatie over slikproblemen bij jouw ziekte.
Algemene tips over voeding bij slikproblemen: Voedingstips bij problemen met kauwen en slikken op Voedingenkankerinfo.nl.
We hebben de informatie over slikproblemen gemaakt met de richtlijn voor artsen over slikproblemen.