In het kort
- In de kou kunt u last krijgen van winterhanden of wintertenen.
- U krijgt jeuk of pijn aan uw vingers of tenen.
- Aan uw vingers of tenen ontstaan één of meer roodblauwe of paarsblauwe plekken.
- De klachten gaan meestal binnen enkele weken vanzelf over.
- De klachten kunnen in de kou terugkomen of erger worden.
- Vermijd kou of bescherm uzelf tegen de kou.
- Er is geen medicijn, zalf of crème die de klachten kan verminderen.
Film
- Filmbestand mp4, 34,1 mb
- Geluidsbestand nvt
- Ondertitelingsbestand nvt
- © 2012-2023 NHG | Disclaimer
Wat zijn winterhanden of wintertenen?
Als het buiten koud is kunt u last krijgen van winterhanden of wintertenen. Een andere naam hiervoor is perniones. U heeft hierbij jeuk en/of pijn aan uw vingers of tenen. Meestal zijn de klachten niet ernstig en gaat het vanzelf over.
Winterhanden of wintertenen kunnen op alle leeftijden voorkomen. Bij vrouwen komt het vaker voor dan bij mannen.
Wat zijn de verschijnselen bij winterhanden of wintertenen?
Bij winterhanden of wintertenen krijgt u nadat u in de kou bent geweest een of meer van deze verschijnselen:
- jeuk, een branderig gevoel of pijn aan uw vingers of tenen
- één of meer roodblauwe of paarsblauwe plekken
- de plekken kunnen een beetje gezwollen zijn
- vaak zitten de plekken zowel op uw linker als op uw rechter lichaamshelft.
Dezelfde verschijnselen komen ook wel eens voor aan de oren, neus of polsen, op de voeten, het onderbeen of aan de buitenkant van de dijen.
Als het erger wordt kunnen er ook blaren, wondjes en ontstekingen ontstaan (bijvoorbeeld na krabben).
De klachten gaan meestal binnen enkele weken vanzelf over. Soms blijven de klachten de hele winter. Bij kouder weer heeft u meestal meer klachten, bij zachter weer minder klachten.
Wanneer het warmer wordt, in het voorjaar, verdwijnen de klachten. In de zomer heeft u ook geen klachten.
Ieder jaar kunnen de klachten bij koud weer terugkomen. Ook in een ‘koelcel’ (gekoelde ruimte) kunt u klachten krijgen.
Wat is de oorzaak van winterhanden of wintertenen?
Hoe winterhanden en wintertenen ontstaan, is niet helemaal duidelijk. Sommige mensen zijn er gevoelig voor. Bij vrouwen komt het vaker voor dan bij mannen. Ook komt het in sommige families vaker voor.
Als het koud is (onder de 10 tot 15 graden) kunnen de bloedvaatjes in de huid tijdelijk vernauwen en verkrampen.
Als het bloed niet goed doorstroomt ontstaat er stuwing en/of een tekort aan zuurstof in de huid. De huid wordt rood of blauwrood, gaat zwellen en ontsteken, waarbij ook blaren en wondjes kunnen ontstaan. Vooral als u door de jeuk uw huid openkrabt.
Wanneer heb ik meer kans op klachten, bij winterhanden of wintertenen?
Sommige mensen zijn gevoelig (hebben aanleg) voor het krijgen van winterhanden of wintertenen. De kans dat u er dan last van krijgt is groter:
- als u zich niet goed tegen de kou beschermt (dunne of vochtige kleding)
- als de bloedstroom wordt afgekneld (strakke kleding of schoenen)
- als u weinig beweegt
- als u mager bent
Wanneer u rookt of bepaalde medicijnen (bètablokkers) gebruikt, gaan de kleine bloedvaten zich vernauwen. Mogelijk heeft u dan meer kans op winterhanden of wintertenen, maar dat is niet bewezen.
Wat kan ik doen bij winterhanden of wintertenen?
Winterhanden of wintertenen gaan meestal vanzelf over. De volgende adviezen kunnen misschien helpen om de klachten te verminderen of te voorkomen:
- Probeer te voorkomen dat uw handen en voeten opeens koud worden.
- Bescherm u tegen de kou, met een muts (die de oren bedekt), handschoenen (verwarmd of voorverwarmd).
- Houd uw voeten warm en droog, met sokken van katoen of wol (geen kunststof) en waterdichte schoenen.
- Probeer uw lichaam warm te houden, zo nodig met extra lagen kleding.
- Zorg dat uw lichaam warm blijft, bijvoorbeeld door actief te bewegen.
- Zorg dat uw huis en werkplek warm genoeg zijn.
- Voorkom dat de huid kapot gaat. Voorkom dat u zich stoot. Probeer niet te krabben als u jeuk heeft.
- Stop met roken. Roken zorgt ervoor dat er minder bloed in de huid komt. Als u stopt, krijgt de huid meer bloed en kunnen de klachten minder worden.
- Heeft u veel klachten en gebruikt u bètablokkers? Bespreek met uw huisarts of u minder van deze medicijnen kunt nemen of er (tijdelijk) mee kunt stoppen. U merkt dan of uw klachten minder worden zonder de medicijnen.
Sommige mensen proberen een warmwaterbad, wisselbaden (koud en warm water afwisselen) of massages. Of ze smeren hun handen of voeten in met vaseline of lanette crème.
Het is onbekend deze dingen wel of niet helpen. Artsen kunnen het daarom niet aanraden of afraden. U kunt het proberen. Er zijn geen bijwerkingen.
Medicijnen bij winterhanden of wintertenen
Er is geen medicijn, zalf of andere behandeling waarvan bewezen is dat het helpt bij winterhanden of wintertenen. Ook nifedipine, vitamine D of een corticosteroïdcrème blijken niet te helpen om klachten van winterhanden of wintertenen te verminderen of te voorkomen.
nifedipine
Nifedipine behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart.
Artsen schrijven het voor bij hoge bloeddruk, angina pectoris (hartkramp), en de ziekte van Raynaud. Soms schrijven ze het voor bij hoogteziekte, als weeënremmer bij dreigende vroeggeboorte, bij hik en bij pulmonale arteriële hypertensie.
vitamine D
Vitamine D (colecalciferol) zorgt voor de opname van kalk en fosfaat uit het voedsel. Kalk en fosfaat zijn nodig voor een goede opbouw van botten en gebit.
Het is te gebruiken bij vitaminegebrek en bij botontkalking.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Hoe gaat het verder bij winterhanden of wintertenen?
Winterhanden of wintertenen gaan vaak binnen enkele weken vanzelf over. Het is niet te voorspellen of de klachten snel zullen verdwijnen. Het kan ook zijn dat de klachten gedurende de hele winter blijven en daarna elk jaar in de winter terugkomen. Bij kinderen verdwijnen de klachten meestal na een paar jaar.
Heeft het gevolgen voor uw werk? Bespreek het met de bedrijfsarts.
Wanneer contact opnemen met uw huisarts?
Neem contact op met uw huisarts als u huidafwijkingen heeft die op die van wintertenen of winterhanden lijken en
- de huid gaat kapot (kapotte blaar, wondje of zweer)
- de huidafwijkingen zijn zonder kou ontstaan
- de huidafwijkingen blijven ook wanneer het weer warmer wordt in het voorjaar en in de zomer
- de huidafwijkingen ontstaan op oudere leeftijd
- u krijgt ook andere klachten (zoals aan de gewrichten of zweren in de mond)
Mogelijk heeft de huidafwijking dan niet met de kou maar met een andere oorzaak of ziekte te maken, zoals etalagebenen of diabetes mellitus.
Meer informatie over wintertenen of winterhanden
De informatie over winterhanden en wintertenen is gebaseerd op de wetenschappelijk richtlijn voor huisartsen, de NHG-Behandelrichtlijn Perniones (wintertenen, winterhanden).