In het kort
- Bij het fenomeen van Raynaud krijgt u aanvallen van koude, gevoelloze vingers of tenen.
- Ze zijn eerst wit, dan paars en rood.
- Ze gaan tintelen en gloeien.
- De aanvallen komen door tijdelijk minder bloed in vingers of tenen.
- De oorzaak is meestal kou, soms heftige emotie.
- Zorg dat uw hele lichaam warm is en blijft. Dat kan aanvallen helpen voorkomen.
- De klachten komen ook door roken. Stop dus met roken.
Film
- Filmbestand mp4, 63,1 mb
- Geluidsbestand nvt
- Ondertitelingsbestand nvt
- © 2012-2023 NHG | Disclaimer
Wat is het fenomeen van Raynaud?
Bij het fenomeen van Raynaud krijgt u koude vingers of tenen. Ze verkleuren ook: eerst wit, dan paars en rood. Ze kunnen pijnlijk zijn of tintelen.
Het gebeurt meestal aan beide handen en/of voeten tegelijk.
Het begint meestal bij mensen tussen de 12 en 30 jaar oud.
De klachten zijn vervelend, maar kunnen geen kwaad.
De kans dat u het fenomeen van Raynaud krijgt is groter:
- als het in uw familie voorkomt
- als u last heeft van migraine
- als u vrouw bent
- als u rookt
Wat merk ik van het fenomeen van Raynaud?
- Het fenomeen van Raynaud begint bij koud weer of in een gekoelde ruimte. Soms ook bij heftige emoties, zoals stress of angst.
- U krijgt opeens witte vingers en/of tenen. Er is een duidelijke grens tussen het witte deel van uw vingers of tenen en de gewone huidskleur van de rest van uw hand of voet.
- U krijgt het meestal aan beide handen/voeten tegelijk. Meestal niet alle vingers of tenen tegelijk.
- In de vingers of tenen die wit zijn verdwijnt het gevoel even: 'dode vingers'.
- Na een paar minuten worden de witte vingers of tenen geleidelijk blauwpaars en daarna rood. Het gevoel komt langzaam terug. Uw vingers of tenen doen dan pijn, gaan tintelen, prikken en daarna gloeien. Soms kunnen uw vingers of tenen dik worden.
Een aanval is meestal binnen 5 minuten over.
Sommige mensen hebben 1 of 2 aanvallen per jaar. Anderen een paar aanvallen in de week. Het komt het meest voor in de winter.
Waardoor komt het fenomeen van Raynaud?
Het fenomeen van Raynaud komt doordat bloedvaten in vingers en/of tenen plotseling samentrekken. Er stroomt dan tijdelijk minder bloed door vingers of tenen.
- Het kan gebeuren door kou. Dat hoeft niet per se vrieskou te zijn. Het kan bijvoorbeeld ook al bij 10 of 12 graden Celsius. Bij welke temperatuur het gebeurt verschilt van persoon tot persoon.
- Het kan komen door emotie (boosheid, verdriet, stress). Waarom dat zo is, weten we niet precies.
- Het kan ook beginnen doordat uw handen heftig trillen (door een drilboor bijvoorbeeld, of lange fietstocht over hobbelige weg).
- Soms komt het wanneer u snel en lang typt.
- De klachten komen ook door roken.
Het fenomeen van Raynaud kan ook komen door een ziekte, bijvoorbeeld
- doordat de bloedvaten in uw vingers of tenen zijn ontstoken,
- door medicijnen die de bloeddruk verlagen (bètablokkers),
- door medicijnen tegen angst en depressie (SSRI's),
- door chemotherapie,
- door ziektes waarbij uw bloed te dik is (polycythemie) of
- door een te langzame werking van uw schildklier (hypothyreoïdie).
Adviezen bij fenomeen van Raynaud
-
Houd uw handen, voeten en de rest van uw lichaam goed warm. Ook als het buiten niet zo koud is, helpt het om uw lichaam warm te houden. Dat betekent bijvoorbeeld dat u in de lente langer dan andere mensen warme kleding, handschoenen en warme sokken draagt.
-
Heeft u veel last van aanvallen van Raynaud? Kijk dan of u verwarmbare of voorverwarmde handschoenen kunt gebruiken.
Sommige mensen met Raynaud zeggen dat handschoenen of sokken met zilverdraad helpen. Of ze voor u helpen is niet zeker. U kunt het zelf uitproberen. -
Probeer erachter te komen wat bij u de aanvallen uitlokt. Dan kunt u proberen die situaties te vermijden. Soms is het lastig omdat u bijvoorbeeld nou eenmaal naar buiten moet.
Krijgt u klachten bij stress, spanning of angst? Dan kunt u kijken of u daar iets aan kunt doen. -
Er zijn veel medicijnen die u beter niet kunt gebruiken als u het fenomeen van Raynaud heeft. Een voorbeeld is de bètablokker. Dit is een middel tegen hoge bloeddruk. Dit kan ook bij mensen zonder Raynaud al koude handen geven.
Krijgt u (nieuwe) medicijnen? Vertel dan altijd dat u het fenomeen van Raynaud heeft. Vraag of uw huisarts wil uitzoeken of uw klachten er erger van kunnen worden. -
Komen uw klachten door werk? Dan is het belangrijk om te kijken wanneer de klachten beginnen. Werkt u bijvoorbeeld met een trillende machine? Dan kan het zijn dat u geen klachten krijgt als u elk kwartier even 2 minuten pauzeert. Krijgt u steeds direct klachten, laat dan duidelijk zien aan uw werkgever of bedrijfsarts wat er gebeurt als u met zo'n machine werkt. Bespreek welke veranderingen op uw werk nodig en mogelijk zijn.
Medicijnen bij het fenomeen van Raynaud
Heeft u bijna elke dag minstens 2 aanvallen met witte vingers/tenen? Dan kunt u met uw huisarts bespreken of u het medicijn nifedipine kunt proberen.
- Dit is een medicijn tegen hoge bloeddruk. Bij sommige mensen met het fenomeen van Raynaud lijkt het de klachten te verminderen.
- Het medicijn heeft bijwerkingen zoals: hoofdpijn, duizeligheid of licht in uw hoofd (door lage bloeddruk), dikke enkels, blozen, verstopping en hartkloppingen.
- Gebruik liever geen nifedipine:
- als u hartklachten heeft,
- als u last heeft van verstopping of
- als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden.
Bedenk goed of u het middel wilt proberen. Het kan helpen bij u, maar het kan ook bijwerkingen geven.
Wilt u nifedipine gaan proberen?
- U kunt een proefbehandeling met nifedipine beginnen. U neemt dan elke dag 1 tablet en doet dit 1 of 2 weken.
- U kunt er ook voor kiezen om alleen een tablet te slikken op een dag dat u de kou in moet.
nifedipine
Nifedipine behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart.
Artsen schrijven het voor bij hoge bloeddruk, angina pectoris (hartkramp), en de ziekte van Raynaud. Soms schrijven ze het voor bij hoogteziekte, als weeënremmer bij dreigende vroeggeboorte, bij hik en bij pulmonale arteriële hypertensie.
Hoe gaat het verder met het fenomeen van Raynaud?
- Volg de adviezen zorgvuldig op.
- Start u met nifedipine? Dan komt u meestal na 2 weken terug bij de huisarts. U bespreekt hoe het gaat. De huisarts kan zo nodig de hoeveelheid van het medicijn aanpassen. Meestal komt een paar keer terug bij de huisarts.
- Komt een aanval van Raynaud bij u waarschijnlijk door spanning, stress, angst of boosheid? Dan kunt u met uw huisarts bespreken of u naar een psycholoog of naar een praktijkondersteuner GGZ kunt gaan. Een aantal gesprekken met hen kan enorm helpen.
Als u ouder wordt, worden de klachten meestal minder. U krijgt minder aanvallen en ook minder heftige aanvallen. Bij 1 op de 3 mensen met Raynaud verdwijnen de klachten met de tijd helemaal.
nifedipine
Nifedipine behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart.
Artsen schrijven het voor bij hoge bloeddruk, angina pectoris (hartkramp), en de ziekte van Raynaud. Soms schrijven ze het voor bij hoogteziekte, als weeënremmer bij dreigende vroeggeboorte, bij hik en bij pulmonale arteriële hypertensie.
Wanneer bel ik mijn huisarts bij het fenomeen van Raynaud?
Bel uw huisarts:
- als u witte, blauwpaarse, rode en/of dikke vingers krijgt en het duurt langer dan 10 minuten.
- als u zomaar wondjes of ontstekingen aan uw vingers of tenen krijgt.
- als u bent begonnen met een medicijn en u witte en daarna paarse en rode vingers/tenen krijgt.
- als u nifedipine slikt en de klachten steeds blijven komen.
- als de kracht uit een of beide handen verdwijnt en/of u laat dingen steeds uit uw handen vallen.
- als uw vingers dagenlang blijven tintelen.
- als u advies of hulp wilt bij het stoppen met roken.
nifedipine
Nifedipine behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart.
Artsen schrijven het voor bij hoge bloeddruk, angina pectoris (hartkramp), en de ziekte van Raynaud. Soms schrijven ze het voor bij hoogteziekte, als weeënremmer bij dreigende vroeggeboorte, bij hik en bij pulmonale arteriële hypertensie.
Meer informatie over het fenomeen van Raynaud
De informatie over het fenomeen van Raynaud is gebaseerd op de wetenschappelijke richtlijn voor huisartsen, de NHG-Behandelrichtlijn Raynaud.
Voor meer informatie over het fenomeen van Raynaud kunt u kijken bij ReumaNederland.