In het kort
- Bij ADHD heeft u problemen met concentratie, last van onrust en dingen doen zonder na te denken.
- U heeft daardoor problemen, bijvoorbeeld thuis en op uw werk.
- Gedragstherapie en coaching helpen om minder last van ADHD te hebben.
- Uw huisarts kan u verwijzen naar bijvoorbeeld een psycholoog, psychotherapeut of psychiater.
- Medicijnen kunnen helpen, maar kunnen ook ernstige bijwerkingen hebben.
Wat is ADHD (bij volwassenen)?
Iemand met ADHD is vaak druk en kan zich moeilijk concentreren.
De belangrijkste kenmerken van ADHD zijn:
- Snel afgeleid zijn; moeite met concentreren.
- Erg druk zijn (hyperactief).
- Dingen doen zonder na te denken (impulsief).
- Problemen in het dagelijks leven, zoals thuis, op het werk en in het omgaan met anderen.
- Dit is al zo van kinds af aan.
ADHD begint dus al op kinderleeftijd. Toch kan het gebeuren dat u pas ontdekt dat u ADHD heeft als u volwassen bent. Als kind had u (waarschijnlijk) echter al ADHD-verschijnselen, maar die zijn toen niet herkend.
Volwassenen met ADHD hebben vaak minder last van het ‘druk zijn’ dan kinderen met ADHD. Sommige mensen met ADHD zijn juist helemaal niet druk, maar eerder stil en dromerig. Zij hebben alleen moeite met concentreren. Dit wordt soms ADD genoemd (dus zonder de H van hyperactief), maar dit is geen officiële naam.
De afkorting ADHD staat voor attention-deficit/hyperactivity disorder. In het Nederlands: aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis). Dat betekent: een stoornis waarbij je een tekort hebt aan aandacht (concentratie) en/of erg actief bent.
Verschijnselen van ADHD bij volwassenen
Als volwassene met ADHD:
- heeft u waarschijnlijk moeite om u te concentreren.
- is het vaak moeilijk om de dag goed te plannen en dingen te organiseren.
Andere kenmerken van ADHD bij volwassenen:
- chaotisch en rusteloos zijn
- snel gefrustreerd raken
- te laat komen
- veel en druk praten
- te spontaan contact maken
- snel beginnen en stoppen met een baan
- problemen hebben bij het omgaan met geld
- problemen hebben met organisaties/mensen met gezag, zoals een leidinggevende
Vaak vinden volwassenen met ADHD wel manieren om met hun mogelijkheden en beperkingen om te gaan. Met ADHD heeft u meer kans op andere psychische klachten, zoals depressie, angst, persoonlijkheidsproblemen en verslaving.
Hoe ontstaat ADHD?
We weten niet wat de oorzaak is van ADHD. Wel is duidelijk dat het in sommige families vaker voorkomt dan in andere.
Sommige mensen denken dat ADHD komt door wat iemand eet, bijvoorbeeld veel suiker of kleurstoffen. Dit is waarschijnlijk niet waar. Er is veel onderzoek naar gedaan, maar geen echt bewijs gevonden.
Adviezen voor volwassenen met ADHD
- Probeer de verschijnselen van ADHD te leren herkennen bij uzelf.
- Lees erover, zodat u uw problemen beter kan begrijpen (kijk ook bij Meer informatie).
- Richt uw werkplek zo in, dat u niet snel wordt afgeleid.
- Geef uw dag structuur. Bijvoorbeeld door:
- altijd rond dezelfde tijden op te staan, te eten enzovoort
- spullen op een vaste plek te leggen
- in uw agenda te zetten wat u die dag gaat doen en hoe lang die dingen duren.
Behandeling van ADHD bij volwassenen
U bespreekt met uw huisarts wie u behandelt. Dat kan bijvoorbeeld uw huisarts zijn. Of een praktijkondersteuner GGZ in de huisartsenpraktijk, een psycholoog of psychiater. (zie ook: Hulpverleners bij psychische klachten).
In de behandeling leert u omgaan met de verschijnselen die ADHD bij u geeft. Zo’n behandeling is bijvoorbeeld (cognitieve) gedragstherapie. U leert daarbij bijvoorbeeld:
- de verschijnselen waar u last van heeft te herkennen;
- uw dag structuur te geven;
- uw sterke kanten beter te gebruiken (misschien in een nieuwe opleiding of baan);
- manieren om te ontspannen en om te gaan met stress;
- beter te leren plannen en organiseren.
Heeft u moeite om uw huishouden, werk en contact met anderen goed te organiseren, dan kan een coach u daarbij begeleiden. Die kan ook bij u thuis komen eventueel. Coaching kan ook in een groep met andere mensen met ADHD.
Misschien heeft u naast de ADHD ook andere psychische problemen. Bijvoorbeeld een angststoornis, depressie, verslaving of persoonlijkheidsproblemen. Dan stemt de behandelaar uw behandeling daar op af.
Medicijnen bij ADHD voor volwassenen
Soms helpen coaching en gedragstherapie niet genoeg. U kunt dan in overleg met uw behandelaar misschien ook medicijnen gaan gebruiken. Ze kunnen u helpen om rustiger en geconcentreerder te worden. Een arts of een verpleegkundig specialist kan de medicijnen voorschrijven.
ADHD-medicijnen zijn:
- methylfenidaat (op het doosje staat soms ook de merknaam: Ritalin of Concerta)
- dexamfetamine (Amfexa)
- atomoxetine (Strattera)
Meestal blijft u ook nog de gedragstherapie of coaching doen.
Medicijnen hebben ook nadelen. Soms hebben ze (ernstige) bijwerkingen. En het is niet bekend hoe lang ze blijven werken en of het veilig is om ze jarenlang te gebruiken. Bespreek met uw behandelaar de voor- en nadelen en denk goed na of u medicijnen wilt gaan proberen.
Mogelijke bijwerkingen van ADHD-medicijnen:
- hoofdpijn
- slapeloosheid
- onrustig, zenuwachtig gevoel
- druk gedrag
- misselijkheid
- droge mond
- veel zweten
- minder eetlust
- duizeligheid
- hartkloppingen, versnelde hartslag
- hoge bloeddruk
- meer kans op een hartaanval
- meer kans op een beroerte
- psychische problemen, zoals depressie of angstklachten
Op apotheek.nl vindt u alle informatie over methylfenidaat, dexamfetamine en atomoxetine.
ORS
ORS is een oplossing van zouten en glucose (druivensuiker) in water.
Het wordt gebruikt bij waterdunne diarree en braken (overgeven).
Bron: Apotheek.nlatomoxetine
Atomoxetine regelt in de hersenen de hoeveelheid noradrenaline. Deze natuurlijk voorkomende stof speelt een rol bij het vasthouden van de aandacht.
Artsen schrijven het voor bij ADHD.
dexamfetamine
Dexamfetamine is een stimulerend middel.
Artsen schrijven het voor bij ADHD (u bent snel afgeleid, doet drukker en doet dingen zonder er bij na te denken). Ook bij narcolepsie (slaapziekte).
methylfenidaat
Methylfenidaat is een stimulerend medicijn dat de aandacht en stemming kan verbeteren.
Artsen schrijven het voor bij ADHD, bij narcolepsie en in de palliatieve zorg.
Meer informatie over ADHD bij volwassenen
- www.impulsenwoortblind.nl: Impuls & Woortblind is een vereniging voor mensen met ADHD, ADD, dyslexie en dyscalculie.
- www.wijzijnMIND.nl: website over psychische gezondheid.
- www.kiezenindeggz.nl en www.zorgkaartnederland.nl: voor gegevens van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters.
De informatie over ADHD is gebaseerd op de richtlijn voor huisartsen, de NHG-standaard ADHD bij kinderen en de Zorgstandaard ADHD.