In het kort
- Mensen met ADHD hebben heel veel last van concentratieproblemen, onrust en impulsiviteit.
- Hun dagelijks leven komt erdoor in problemen, zoals werk en gezinsleven.
- Gedragstherapie en coaching helpen om minder last van ADHD te hebben.
- Uw huisarts kan u verwijzen naar een behandelaar, zoals een psycholoog of psychotherapeut.
- Bij ADHD komen ook vaak andere psychische klachten voor, zoals depressie, angst en verslaving.
Wat is ADHD (bij volwassenen)?
ADHD kan ontdekt worden als u volwassen bent. Dat kan alleen als u als kind al ADHD-verschijnselen had, maar die verschijnselen nooit ADHD zijn genoemd.
In het Nederlands betekent ADHD: Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (in het Engels: Attention Deficit / Hyperactivity Disorder).
De belangrijkste kenmerken van ADHD zijn:
- Snel afgeleid zijn, dingen doen zonder na te denken (impulsief) en erg druk zijn (hyperactief).
- Deze verschijnselen geven problemen in het dagelijks leven, zoals thuis, op het werk en in het omgaan met anderen.
- Dit is al zo van kinds af aan.
Verschillende vormen van ADHD
- Het onoplettende soort ADHD (ook wel ADD genoemd).
Kinderen en volwassenen met deze vorm vinden het wel moeilijk om hun aandacht ergens bij te houden, maar zijn niet erg druk. Vaak zijn ze juist stil en dromerig. - Het hyperactieve/impulsieve soort ADHD.
Kinderen en volwassenen met deze vorm doen dingen zonder na te denken (impulsief) en/of zijn erg druk (hyperactief). De aandachtsproblemen zijn minder erg. - Het gecombineerde soort ADHD.
Deze vorm komt het meeste voor. Aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit komen alledrie voor.
Verschijnselen van ADHD bij volwassenen
Als volwassene met ADHD heeft u waarschijnlijk vooral moeite om aandacht te houden voor waar u mee bezig bent. Het is vaak moeilijk om de dag goed te plannen en dingen te organiseren. Mensen met ADHD vinden vaak wel een manier om om te gaan met hun mogelijkheden en beperkingen door ADHD. Volwassenen met ADHD hebben minder last van hyperactiviteit dan kinderen met ADHD.
Andere verschijnselen van volwassenen met ADHD zijn:
- chaotisch en rusteloos
- vaak te laat komen
- druk en veel praten
- impulsief contact maken
- snel beginnen en stoppen met een baan
- eigenwijs zijn
- problemen bij het omgaan met geld
- vaak problemen hebben met autoriteiten
- snel gefrustreerd raken
Bij ADHD gaan gedachten vaak snel: u denkt aan iets en meteen zijn er 5 andere dingen in uw hoofd die ermee te maken hebben. Dit heet ‘associëren’. Iemand die goed is in associëren, kan dingen bedenken waar anderen niet zo snel opkomen. Dat maakt iemand creatief en vindingrijk.
Een deel van de mensen met ADHD heeft ook andere psychische klachten, zoals depressie, angst, persoonlijkheidsproblemen en verslaving.
Hoe ontstaat ADHD?
We denken dat ADHD komt door een verstoring in de ontwikkeling van de hersenen. De aanleg voor die verstoring is vaak erfelijk en zit in de familie.
Andere omstandigheden die bij de verstoring een rol kunnen spelen zijn bijvoorbeeld:
- een laag geboortegewicht
- problemen tijdens de geboorte
- nare ervaringen op jonge leeftijd
- problemen in het gezin
- bepaalde voedingsmiddelen en kunstmatige kleurstoffen
Bij veel van deze factoren is nog niet duidelijk hoeveel en op welke manier ze precies met ADHD te maken hebben.
Adviezen voor volwassenen met ADHD
- Probeer de verschijnselen van ADHD te leren herkennen bij uzelf.
- Praat met uw naasten en collega's. Dan begrijpen ze u en kunnen ze u steunen.
- Probeer uw werkplek of studeerkamer zo in te richten dat u niet zo snel wordt afgeleid.
- Geef uw dag een duidelijke structuur.
Behandeling van ADHD bij volwassenen
Bij ADHD is het belangrijk om te leren omgaan met de verschijnselen van ADHD. Een psycholoog of psychotherapeut kan u hierbij begeleiden. Deze behandeling heet gedragstherapie.
U leert de verschijnselen waar u last van heeft herkennen. Ook leert u hoe u uw dag structuur kunt geven. Samen met de behandelaar bekijkt u ook hoe u uw sterke kanten beter kunt gebruiken. Bijvoorbeeld in een nieuwe opleiding of baan. Verder leert u om zich te ontspannen en om te gaan met stress. Ook leert u hoe u beter met anderen omgaat.
Heeft u moeite om uw huishouden, werk en contact met anderen goed te organiseren, dan kan een coach u daarbij begeleiden, eventueel thuis. Coaching kan ook in een groep met andere mensen met ADHD.
Heeft u ADHD in combinatie met andere psychische problemen, zoals een angststoornis, depressie, persoonlijkheidsproblemen of verslaving? Dan stemt de behandelaar uw behandeling daar op af.
Uw huisarts kan u verwijzen naar een behandelaar. Bij lichte problemen in uw dagelijks leven, kan de praktijkondersteuner GGZ van de huisarts u begeleiden. Kijk bij psychische hulp voor meer informatie.
Medicijnen bij ADHD voor volwassenen
Als psychologische behandeling niet genoeg verbetering geeft, stellen sommige artsen voor om het middel methylfenidaat of dexamfetamine te proberen.
Dit zijn middelen die alleen bedoeld zijn als ondersteuning van de behandeling van ADHD bij kinderen. Het is onzeker of deze middelen bij volwassenen werken en het is onzeker of ze veilig zijn voor volwassenen. Ze kunnen namelijk bijwerkingen hebben die ernstig kunnen zijn. Daarom zijn de middelen niet officieel bedoeld (geregistreerd) voor ADHD bij volwassenen.
Mogelijke bijwerkingen zijn onder meer:
- hoofdpijn
- slapeloosheid, rusteloosheid en hyperactiviteit
- nervositeit
- misselijkheid
- droge mond
- minder eetlust
- duizeligheid
- hartkloppingen, versnelde hartslag en verhoogde bloeddruk
- meer kans op een hartaanval en op een beroerte
- psychische problemen
Op apotheek.nl vindt u alle bijwerkingen.
dexamfetamine
Dexamfetamine is een stimulerend middel.
Artsen schrijven het voor bij ADHD en narcolepsie (slaapziekte).
methylfenidaat
Methylfenidaat is een stimulerend medicijn dat de aandacht en stemming kan verbeteren.
Artsen schrijven het voor bij ADHD, bij narcolepsie en in de palliatieve zorg.
Gaat ADHD over?
ADHD kan minder worden bij het ouder worden.
- Bij 1 op de 3 mensen met ADHD verdwijnen de verschijnselen helemaal.
- Bij 1 op de 3 mensen met ADHD worden de verschijnselen minder.
- Bij 1 op de 3 mensen met ADHD blijven de klachten helemaal.
Meer informatie over ADHD bij volwassenen
Meer informatie over ADHD bij volwassenen vindt u bij de vereniging van psychiaters op nvvp.net.