In het kort
- Bij een eikelontsteking ziet u rode of witte plekken, schilfering of puistjes op uw eikel.
- Het kan jeuken en branden.
- Vaak is een schimmel of bacterie de oorzaak. Soms een soa of een allergie.
- Spoel de eikel een paar keer per dag schoon met water (zonder zeep). Schuif daarbij de voorhuid naar achteren.
- Ga naar uw huisarts als de klachten na 2 weken nog niet zijn verminderd.
- Ga eerder als de klachten erger worden of als u een soa zou kunnen hebben.
Wat is een eikelontsteking?
Op de eikel en tussen de voorhuid van de penis leven bacteriën en schimmels. Dat is normaal.
Soms kan een schimmel of bacterie extra gaan groeien. De eikel raakt dan ontstoken, de voorhuid meestal ook.
Dit gebeurt makkelijker als de voorhuid wat nauwer is, zoals bij jonge jongens. Daarom komt eikelontsteking meer voor bij jonge jongens dan bij volwassen mannen.
Verschijnselen van een eikelontsteking
Bij een eikelontsteking kunt u last krijgen van:
- jeuk, irritatie of een branderig gevoel
- pijn
- rode vlekjes die samen één grotere rode vlek kunnen worden
- soms witte plekken met een rode rand en schilfering
- soms kleine wondjes, kloofjes, puistjes, blaasjes of bultjes
- er kan afscheiding of pus bij komen
- de eikel en/of voorhuid kunnen ook wat zwellen
- de eikel kan tijdens het vrijen gevoelig zijn
Vaak is niet alleen de eikel, maar ook de binnenzijde van de voorhuid ontstoken.
Hoe ontstaat een eikelontsteking?
Schimmels en bacteriën leven samen op de eikel, dat is normaal. Soms kan een bepaald soort schimmel of bacterie extra gaan groeien en een ontsteking geven. Bijvoorbeeld door:
- Wassen met zeep (ook neutrale zeep). Dit kan de eikel irriteren waardoor schimmels extra kunnen groeien.
- Antibiotica. Die kunnen bepaalde soorten bacteriën doden. Schimmels krijgen dan de kans om te groeien.
- Andere medicijnen, zoals prednison (corticosteroïden).
- Diabetes of een andere ziekte waarbij de afweer is verminderd.
- Een vernauwde voorhuid. Het lukt dan niet de eikel goed schoon te spoelen.
Bij mannen die besneden zijn is de voorhuid verwijderd. Het lukt dan beter om de eikel schoon te houden. De kans op een ontsteking is dan kleiner.
Een ontsteking door schimmels is niet besmettelijk. Dus u kunt het niet krijgen van iemand anders via seks. En ook niet aan iemand anders doorgeven via seks.
Seksueel overdraagbare aandoeningen: Soms kan een soa de oorzaak zijn, bijvoorbeeld
Allergie of irritatie kan de oorzaak zijn, bijvoorbeeld bij gebruik van
- condooms
- glijmiddel
- zaaddodend middel
- deodorant of parfum
Huidziekten kunnen de oorzaak zijn, bijvoorbeeld
Soms blijft de oorzaak onduidelijk.
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Hoe wordt een eikelontsteking aangetoond?
Een eikelontsteking is meestal goed te herkennen aan de klachten (jeuk, branderig gevoel) en vlekjes op de eikel. Verder onderzoek is dan niet nodig.
Als het niet duidelijk is wat u heeft, dan kan uw huisarts de ontsteking onderzoeken. Dat doet de huisarts door met een wattenstaafje wat slijm van de ontstoken plekjes af te nemen. Dit wordt naar het laboratorium gestuurd.
Als de kans bestaat dat u een soa heeft, vertel dat dan altijd aan uw huisarts. Hij of zij zal dan in ieder geval uw plas (urine) laten onderzoeken op chlamydia en gonorroe. Mogelijk wordt u ook op andere soa getest.
Misschien heeft u al eens eerder een ontsteking van de eikel door schimmels gehad. U herkent dan misschien de klachten. Waarschijnlijk heeft u dan weer hetzelfde. Dan is onderzoek niet altijd weer nodig.
Wat kunt u zelf doen bij een eikelontsteking?
- Spuit met de douchekop lauwwarm water op de eikel en de binnenkant van de voorhuid.
Doe dit 3 of 4 keer per dag in de eerste 3 dagen dat u eikelontsteking heeft. Daarna en normaal zonder ontsteking is 1 keer per dag genoeg. - Schuif de voorhuid zachtjes terug.
- Gebruik alleen water, geen zeep. Ook geen neutrale zeep.
- Dep de eikel daarna droog.
- Zorg dat er geen middelen zoals deodorant op de eikel of voorhuid komen. Deze middelen kunnen de eikel en voorhuid extra irriteren.
- Bij een vernauwde voorhuid kan het helpen om een spuit (zonder naald) te gebruiken. U spuit daarmee lauw water tussen de voorhuid en eikel.
- Bij seks: zorg dat uw penis makkelijk heen en weer kan glijden.
Bij seks in de vagina: vrij pas als de vagina van uw partner nat genoeg is, of gebruik glijmiddel.
Bij seks in de anus: gebruik glijmiddel.
Vrijen als de vagina of anus te droog is, kan bij u allebei de huid en het slijmvlies irriteren.
Medicijnen bij een eikelontsteking
Als de klachten door vaak spoelen niet minder zijn na 2 weken, ga dan naar uw huisarts.
Eikelontsteking door schimmel
- Bij een schimmelontsteking kunt u een antischimmelcrème gebruiken:
Bijvoorbeeld een crème met miconazol of clotrimazol . U koopt dit bij de apotheek of drogist. - Spoel de eikel en voorhuid en dep ze droog. Daarna smeert u de crème erop.
- Smeer een dun laagje crème 2 maal per dag.
Smeer na de genezing nog een week door (bij clotrimazol tot 10 dagen na de genezing). - Let op: Als u een crème gebruikt, is een condoom of pessarium minder betrouwbaar om zwangerschap of soa te voorkomen.
- Gebruikt u bloedverdunners? Bij sommige bloedverdunners (acenocoumarol en fenprocoumon ) mag u geen miconazolcrème gebruiken.
- Wil de eikelontsteking niet overgaan en heeft u er veel last van? Dan kan de huisarts een antischimmelpil voorschrijven. Bijvoorbeeld fluconazol.
Bij een sterk vernauwde voorhuid werkt een pil beter dan de crème.
De antischimmelpil kan wel bijwerkingen geven, zoals hoofdpijn, buikpijn, smaakverandering, duizeligheid, jeuk en geelzucht. - Uw partner hoeft niet behandeld te worden, behalve als uw partner ook duidelijke klachten heeft. Zoals een vaginale schimmelinfectie of een eikelontsteking.
Eikelontsteking door bacteriën
- Bij een eikelontsteking door bacteriën, krijgt u een antibioticum-crème met fusidinezuur of metronidazol .
- Helpt het insmeren niet en blijft u veel klachten houden? Dan kan uw huisarts:
- antibioticapillen voorschrijven
Die gebruikt u 1 week. Bijvoorbeeld claritromycine , metronidazol, of amoxicilline /clavulaanzuur.
Bij metronidazol mag u geen alcohol drinken tot 48 uur na uw laatste pil. - het advies geven om clindamycine-crème te gebruiken
U smeert de eikel 1 keer per dag in, gedurende 1 week.
- antibioticapillen voorschrijven
- Bespreek met uw huisarts wat voor u de beste behandeling is.
Eikelontsteking door allergie of eczeem
Heeft u een eikelontsteking door eczeem of allergie? Dan kan uw huisarts een hormooncrème voorschrijven.
Eikelontsteking door een soa
Een eikelontsteking kan heel soms een uitbreiding zijn van een plasbuisontsteking door een soa (chlamydia of gonorroe). Blijkt uit een kweek dat u een soa heeft? Dan krijgt u antibiotica om de soa te behandelen.
U krijgt dan het advies om u ook op andere soa te laten testen. Ook is het verstandig uw sekspartners te waarschuwen. Lees dan verder bij soa.
acenocoumarol
Acenocoumarol is een antistollingsmiddel.
Artsen schrijven het voor bij trombose, na een hartinfarct, beroerte (herseninfarct) of TIA en bij hartritmestoornissen.
amoxicilline
Amoxicilline behoort tot de penicilline-antibiotica. Het werkt tegen infecties met bacteriën.
Artsen schrijven het voor bij veel soorten infecties met bacteriën, zoals:
- luchtweginfecties (longontsteking, acute bronchitis, middenoorontsteking, bijholteontsteking, keelpijn door keelontsteking);
- blaasontsteking, ook nierbekkenontsteking en prostaatontsteking;
- geslachtsziekten (SOA), namelijk chlamydia en gonorroe;
- Lymeziekte;
- maag- of darmzweer;
- huidontsteking;
- hersenvliesontsteking.
Artsen schrijven amoxicilline ook voor als er waarschijnlijk sprake is van een longontsteking door het Corona-virus (COVID-19).
claritromycine
Claritromycine is een macrolide-antibioticum. Macrolide-antibiotica werken tegen infecties met bacteriën.
Artsen schrijven het voor bij infecties met bacteriën, zoals luchtweginfecties (longontsteking, acute bronchitis, infecties bij cystische fibrose, legionella, keelpijn, bijholteontsteking), huidinfecties en bij een maag- en darmzweer.
fenprocoumon
Fenprocoumon is een antistollingsmiddel.
Artsen schrijven het voor bij trombose, na een hartinfarct, beroerte of TIA en bij hartritmestoornissen.
fluconazol
Fluconazol is een antischimmelmiddel. Het werkt tegen schimmels en gisten (zoals de Candida-gist).
Artsen schrijven het voor bij schimmel- en gistinfecties bijvoorbeeld van organen, de huid (ringworm, voetschimmel, eikelontsteking en pityriasis versicolor), nagels (schimmelnagels) of laagjes huid met slijm (slijmvliezen), zoals van de vagina en van de mond en slokdarm (spruw).
Wordt ook gebruikt bij huidinfecties door Leishmania-parasieten.
metronidazol
Metronidazol doodt bepaalde bacteriën en eencellige parasieten, zoals amoeben.
Artsen schrijven het meestal voor bij infecties van het maagdarmkanaal met diarree. Deze kunnen zijn veroorzaakt door:
- infecties met amoeben (amoeben-dysenterie en dientamoeba-infecties);
- infecties met andere parasieten, zoals giardiasis;
- infecties met bacteriën, zoals clostridium-difficile-infectie.
Artsen schrijven het ook voor bij:
- andere infecties met parasieten, zoals bij trichomonas-infectie (geslachtsziekte);
- andere infecties met bacteriën, zoals PID, bacteriële vaginose, eikelontsteking (balanopostitis), ontsteking van het borstbeen en de ruimte achter het borstbeen, huidinfecties met stinkende wonden en ook bij bacterie-infecties bij maag- en darmzweren.
Soms schrijven artsen het voor ernstige rosacea (een huidaandoening).
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Hoe gaat het verder met een eikelontsteking?
Een eikelontsteking kan zelden kwaad. Vaak gaat de ontsteking vanzelf over. De genoemde adviezen helpen hierbij.
De vlekken, de jeuk en de branderigheid zijn meestal na een week nog niet helemaal weg.
Als u een antischimmel-crème gebruikt: Ga door met 2 keer per dag insmeren tot de klachten weg zijn. Dat is meestal binnen 2 weken. Soms kan het 3 weken duren voordat de ontsteking weg is.
Heeft uw huisarts een kweek afgenomen (met een wattenstaafje)? Bel dan na een week de praktijk voor de uitslag.
Soms gaat de eikelontsteking niet goed over of komt regelmatig terug. Bespreek dan met uw huisarts wat u hier het beste aan kan doen. Soms is verder onderzoek nodig naar andere oorzaken van een eikelontsteking.
Wanneer contact opnemen bij een eikelontsteking?
Neem contact op met uw huisarts:
- als de klachten na 2 weken nog niet zijn verminderd
- als de klachten erger worden of terugkomen
- bij een vieze afscheiding of geur
- als er pus uit de penis komt
- als u pijn heeft of een branderig gevoel bij plassen
- als u een zwelling in uw lies voelt
- als u zich ziek voelt of koorts heeft
- als u risico heeft gelopen op soa
Meer informatie over eikelontsteking
De informatie over eikelontsteking is gebaseerd op de NHG-Behandelrichtlijn Infectieuze balanitis vanaf 12 jaar.