Ik denk erover om de prik tegen pneumokokken te halen

In het kort

  • Pneumokokken zijn bacteriën. Vooral oudere mensen en mensen met minder afweer kunnen er erg ziek van worden.
  • De prik tegen pneumokokken maakt de kans kleiner dat je ziek wordt.
  • De prik heeft weinig bijwerkingen.
  • Je krijgt een uitnodiging van je huisarts voor de prik. De prik is dan gratis.
  • Je kunt de prik tegelijk krijgen met de griepprik.

Wat zijn pneumokokken?

Pneumokokken zijn bacteriën. Er zijn veel verschillende soorten pneumokokken. Vaak zitten ze in je neus of keel en word je er niet ziek van.

Soms kun je wel erg ziek worden van pneumokokken. Bijvoorbeeld in deze situaties:

  • Je bent ouder.
    Je afweer wordt slechter als je ouder wordt. Je wordt dan sneller ziek.
  • Je hebt een zwakke gezondheid.
    Je bent bijvoorbeeld al ziek door iets anders, zoals griep. De pneumokokken maken je dan nog zieker.

Door pneumokokken kun je verschillende ziektes krijgen:

Als je erg ziek wordt, duurt het vaak lang voordat je weer helemaal fit bent. Soms blijft je gezondheid voor altijd zwakker. Je kunt ook overlijden als je erg ziek wordt door pneumokokken.

Hoe krijg je pneumokokken?

Je kunt pneumokokken van iemand anders krijgen. Dat gaat via speeksel en snot. Bijvoorbeeld zo:

  • Iemand met pneumokokken niest of hoest vlakbij jou.
    Je ademt dan kleine druppeltjes speeksel of snot door de lucht in. Zo komen de pneumokokken in je neus, mond, keel of longen.
  • Iemand met pneumokokken niest of hoest in de handen en geeft jou daarna een hand.
    Als jij met die hand je ogen, mond of neus aanraakt, komen de pneumokokken in je lichaam.
  • Je zoent of knuffelt iemand met pneumokokken.

Hoe werkt de prik tegen pneumokokken?

In de prik (vaccinatie) tegen pneumokokken zitten dode stukjes van deze bacterie. Je wordt niet ziek van de dode stukjes in het vaccin.

Door de dode stukjes maakt je lichaam afweerstoffen tegen de bacterie. Dit duurt 2 weken. Word je daarna besmet met de bacterie? Dan herkent je lichaam de bacterie. Zo kun je sneller en beter afweerstoffen maken. Dit maakt de kans kleiner dat je ziek wordt.

De prik beschermt je heel lang. Waarschijnlijk heb je in je leven maar 1 prik nodig. De prik werkt ook bij mensen die een minder goede afweer hebben of ouder zijn.

Er zijn veel soorten pneumokokken. De prik tegen pneumokokken beschermt je tegen 20 soorten. Dit zijn de soorten die de meeste mensen krijgen. En de soorten die je het ergste ziek kunnen maken. De prik beschermt dus niet tegen alle soorten pneumokokken.

Wie kan de prik tegen pneumokokken halen?

Alle mensen van 60 jaar

Je krijgt de prik in het jaar dat je 60 wordt. De prik is meestal in het najaar. Je krijgt een uitnodiging van je huisarts. De prik is dan gratis. Waarschijnlijk heb je in je leven maar 1 keer een prik nodig.

Een inhaal-prik

Vanaf 2025 is er een nieuwe prik tegen pneumokokken die beter en langer beschermt.
Daarom krijgen deze mensen ook een uitnodiging voor de nieuwe prik:

  • Mensen ouder dan 60 jaar die al eerder een uitnodiging voor een prik tegen pneumokokken hebben gehad.
    5 jaar na die laatste uitnodiging krijgen deze mensen een uitnodiging voor de nieuwe prik. Het maakt niet uit of ze de oude prik toen gehaald hebben of niet.
  • Mensen van 85 jaar en ouder die nog nooit een prik tegen pneumokokken hebben gehad.

Deze inhaal-prik is gratis.

Prik onder de 60 jaar bij ziekte of problemen met je afweer

Soms is het advies om de prik al eerder te halen. Je krijgt de prik tegen pneumokokken dan al voordat je 60 jaar bent van je huisarts. Of van je arts in het ziekenhuis. Dit is bijvoorbeeld zo als je een ziekte hebt en je afweer niet goed werkt. Zoals bij sikkelcel-ziekte of leukemie. Of als je geen milt hebt. De prik is dan gratis.

Prik omdat je het zelf wilt

Heb je geen uitnodiging gekregen en wil je wel een prik tegen pneumokokken? Dan kun je met je huisarts bespreken of je de prik toch kunt krijgen. Je huisarts stuurt dan een recept naar de apotheek. Daar kun je de prik tegen pneumokokken ophalen. Met de prik ga je naar de huisartsenpraktijk. Daar kan de assistent de prik in je arm geven. Je betaalt de prik tegen pneumokokken en het geven van de prik dan zelf.

Wanneer kun je de prik niet krijgen?

Je kunt de prik niet krijgen als je weet dat je allergisch bent voor de prik tegen pneumokokken.

De prik uitstellen

Bel je huisarts in deze situaties:

  • Je wordt op de dag van de prik geopereerd. Of je operatie is binnen 2 dagen na de prik.
  • Op de dag van de prik heb je koorts: 38 graden of hoger.
    Wacht tot je geen koorts meer hebt en maak dan een nieuwe afspraak.

Bel je arts in het ziekenhuis in deze situaties:

  • Je krijgt chemotherapie. Of hebt dit in de laatste 3 maanden gehad.
  • Je hebt in de laatste 12 maanden een beenmerg-transplantatie gehad.

Je kunt dan samen bespreken wanneer je de prik wel kunt krijgen.

Let op: Als je verkouden bent zonder koorts kun je de prik tegen pneumokokken wel gewoon krijgen.

Voordelen en nadelen van de prik tegen pneumokokken

De prik tegen pneumokokken heeft voordelen en nadelen.

Voordelen van de prik tegen pneumokokken

  • De prik maakt de kans kleiner dat je ziek wordt van pneumokokken.
  • Word je toch ziek? Dan krijg je minder vaak een erge ziekte, zoals longontsteking, sepsis of hersenvlies-ontsteking.
  • De prik maakt de kans kleiner dat je zo erg ziek wordt dat je naar het ziekenhuis moet of overlijdt.
  • De prik geeft weinig bijwerkingen.
  • Je kunt de prik tegelijk krijgen met de griepprik bij de huisarts.

Nadelen van de prik tegen pneumokokken

  • De plek waar geprikt is kan pijnlijk zijn.
    De plek kan dik, rood of wat donkerder worden. Na 2 dagen is dat over.
    De plek kan iets meer pijn doen dan bij de griepprik.
  • Je kunt je na de prik een paar dagen minder goed voelen. Je krijgt bijvoorbeeld spierpijn of koorts.
    Dit is een normale reactie van je lichaam op de prik. Het betekent dat je lichaam je afweer sterker aan het maken is.
  • Je kunt nog steeds ziek worden door pneumokokken na de prik.
    De prik beschermt niet helemaal tegen pneumokokken. Soms word je na de prik toch nog ziek. Je klachten zijn dan vaak minder erg. De prik beschermt ook niet tegen alle soorten pneumokokken.

Hoe zorg je dat je geen pneumokokken krijgt of doorgeeft?

Na de prik is de kans kleiner dat je ziek wordt door pneumokokken.

Je kunt ook nog andere dingen doen om zelf geen pneumokokken te krijgen. En ze niet door te geven aan anderen:

  • Was vaak je handen.
  • Raak zo min mogelijk je ogen, neus en mond aan.
  • Hoest of nies in de binnenkant van je elleboog.
  • Gebruik papieren zakdoekjes en gooi ze gelijk weg.

Het is altijd goed om zelf je afweer gezond te houden. Dan word je ook minder snel ziek. Dat kan door gezond eten, genoeg bewegen en niet roken.

Meer informatie over de prik tegen pneumokokken

Je kunt meer lezen over de prik tegen pneumokokken:

  • op de website van het RIVM

Je kunt meer lezen over wat er in de prik zit:

  • op de website van het CBG

Denk je dat je een bijwerking hebt na de prik? Meld dit dan bij je arts of op lareb.nl.

Over deze tekst

Deze tekst is aangepast op