In het kort
- Heb je een schaafwond? Kijk bij schaafwond.
- Heb je een bijtwond? Bel direct de huisarts of huisartsen-spoedpost.
- Spoel andere wonden zoals een snee af onder de kraan. Druk daarna de wond dicht totdat die niet meer bloedt.
- Je kunt een pleister of een gaasje op de wond doen.
- Een diepe of grote wond moet je laten hechten, plakken of lijmen. Je gaat hiervoor naar de huisarts of het ziekenhuis.
Wanneer bellen bij een wond?
Bellen bij een schaafwond
Heb je een schaafwond? Kijk bij schaafwond wanneer je moet bellen.
Bellen bij een bijtwond
Heb je een bijtwond? Bel direct de huisarts of huisartsen-spoedpost. Kijk ook bij bijtwond.
Bellen bij andere wonden zoals een snee
Bij andere wonden zoals een snee of een wond waarbij je huid gescheurd is:
Bel 112 in deze situaties:
- Er spuit bloed uit de wond.
- Je hebt een diepe wond in je borst, buik, rug of zij.
Druk de wond stevig dicht totdat de ambulance er is. Bijvoorbeeld met een theedoek of kledingstuk. Het is belangrijk dat je dit snel doet.
Bel direct de huisarts of huisartsen-spoedpost bij 1 of meer van deze dingen:
- Je arm of been met de wond wordt koud en krijgt minder kleur.
- Je kunt je tenen of vingers niet meer bewegen.
- Je kunt bepaalde bewegingen niet meer maken.
- Je kunt niet meer lopen.
- Je hebt veel pijn aan de wond.
- Het bloeden stopt niet.
- De randen van de wond raken elkaar niet.
Bel je huisarts op werkdagen bij 1 of meer van deze dingen:
- Je hebt een wond en er zit aarde, straatvuil of mest in. Dan heb je soms een prik tegen tetanus nodig.
- Je afweer is minder goed. Bijvoorbeeld door een ziekte, zoals kanker. Of door medicijnen, zoals prednison of chemotherapie. Of als je geen milt hebt.
- Je hebt je geprikt aan een vieze naald.
Let op: Zit de wond op je hoofd? Kijk ook bij val of klap op het hoofd.
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Hoe kun je helpen als iemand anders een wond heeft?
Bel direct 112 bij deze dingen:
- Iemand heeft een grote of diepe wond. Of een wond die erg bloedt.
- Iemand met een grote wond in borst, buik, rug of zij voelt zich niet goed. Of heeft minder kleur. Of is klam of zweterig. Of is erg onrustig.
- Iemand reageert niet of bijna niet als je iets je zegt (suf).
- Iemand raakt bewusteloos.
Doe deze dingen terwijl je wacht op de ambulance:
- Spuit er bloed uit de wond? Druk die dan stevig dicht. Bijvoorbeeld met een theedoek of kledingstuk. Het is belangrijk dat je dit snel doet.
- Steekt er nog een voorwerp in de wond, bijvoorbeeld een mes? Haal dit er niet uit, maar laat het zitten! Eerst moet een arts naar de wond kijken.
Is de wond minder ernstig? Dan kun je deze dingen doen:
- Druk een bloedende wond 3 minuten of langer stevig dicht. Deppen of vegen helpt niet om het bloeden te stoppen.
- Valt iemand flauw? Leg die dan plat op de rug met de benen omhoog. Laat die persoon 10 minuten zo liggen.
- Zit de wond op een arm of been? Probeer de wond dan te verbinden met een doek of kledingstuk. En hou de arm of het been daarna omhoog.
Wat kun je zelf doen als je een wond hebt?
Heb je wond zoals een snee en komt er niet veel bloed? Dan kun je deze dingen doen:
- Spoel de wond schoon met lauw water uit de kraan of douche. Zo spoel je het vuil weg uit de wond. 1 tot 2 minuten spoelen is genoeg.
Gebruik geen zeep of iets anders bij het spoelen. - Is er geen water om mee te spoelen? Dan kun je een ontsmettings-middel gebruiken. Bijvoorbeeld jodium, soda of biotex.
- Droog de wond en doe er een pleister op.
Doet de wond veel pijn, dan kun je een pijnstiller nemen. Begin altijd met paracetamol. Dat werkt meestal goed en heeft de minste bijwerkingen.
Komt er nog vocht uit de wond? Doe er dan een pleister op of een vet gaas of zalfgaas. En daaromheen een verband dat vocht opneemt. Doe dit totdat de wond droog is.
paracetamol
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij verschillende soorten pijn zoals, hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking, middenoorontsteking, oorpijn door gehoorgangontsteking, artrose, spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Welke behandelingen kun je krijgen als je een wond hebt?
Als je bij de huisarts komt met een wond zoals een snee, dan kan die deze dingen doen:
- de wond hechten of plakken
- een prik tegen tetanus geven
De wond hechten of plakken
Het is belangrijk dat de randen van de wond goed tegen elkaar aan komen te liggen. Het bloeden kan dan stoppen en de wond kan dan dichtgroeien.
De huisarts kan deze dingen gebruiken om de wond dicht te maken:
- hecht-strips
De huisarts maakt de wond eerst goed schoon en brengt de randen van de wond dan bij elkaar met hecht-strips. Dit zijn een soort lange pleisters. Ze heten ook wel zwaluwstaartjes. - lijm
De huisarts kan de wond lijmen met een speciale medische lijm. Bijvoorbeeld als je een wondje in je gezicht hebt.
Lijmen kan meestal niet als je een wond hebt op een bewegend lichaamsdeel. Bijvoorbeeld op je knie of elleboog. - hechtingen
De huisarts kan de wond hechten. Dit moet het liefst binnen 12 uur nadat je de wond kreeg. Heel soms kan het nog binnen 24 uur.
Zit de wond op je hoofd? Dan kan de huisarts de wond soms ook hechten met je haren. De huisarts draait je haren dan om elkaar heen en zet ze vast met lijm.
Soms lukt het niet om de wond dicht te maken. Bijvoorbeeld omdat de randen van de wond niet recht zijn. Of omdat er stukjes huid afgescheurd zijn. Doe er dan een pleister of gaasje op. Komt er vocht door de pleister of het gaasje heen, doe er dan verband omheen tot de wond droog is.
Als de wond is gaan ontsteken, kan de arts de wond expres open laten. De ontsteking moet dan eerst weg gaan.
Prik tegen tetanus
De huisarts geeft bijvoorbeeld een prik tegen tetanus als er straatvuil in je wond is gekomen. Kijk bij prik tegen tetanus.
Hoe gaat het verder na een wond?
Hoe lang het duurt voordat je wond geneest, hangt af van veel dingen. Zoals het soort wond, de plek van de wond en hoe diep de wond is.
Deze adviezen zijn belangrijk om je wond goed te laten genezen:
- Laat de wond met rust. Krab of peuter er niet aan.
- Leg het deel van je lichaam met de wond omhoog als dat kan.
Bijvoorbeeld je been op een krukje of je arm op een armleuning. - Probeer niet met je vingers aan de wond te komen. Krab niet aan korstjes.
- Is de wond dichtgemaakt met hecht-strips? Probeer de wond de eerste 24 uur niet nat te laten worden.
De hecht-strips laten vanzelf los. Dat kan na 5 dagen zijn, maar ook na 10 dagen.
Kijk hier hoe het verder gaat als je wond is gelijmd of is gehecht.
Wanneer bellen na de behandeling van een wond?
Bel dezelfde dag je huisarts of huisartsen-spoedpost als 1 of meer van deze dingen voor jou kloppen:
- Er komt geel-wit vocht uit de wond (pus).
- De randen van de wond worden dikker, warmer, roder of donkerder.
- De wond gaat meer pijn doen.
- Je voelt je niet lekker.
- Je krijgt koorts: 38 graden of hoger.
De wond kan dan ontstoken zijn.
Bel het ziekenhuis als je wond daar is behandeld.
Over deze tekst
We hebben de informatie gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over wonden door een beschadiging en bijtwonden.