Mijn kind heeft autisme

In het kort

Kinderen met autisme verwerken informatie op een andere manier
Ze ervaren heftiger wat ze horen, zien, ruiken proeven en voelen.
Ze hebben ook vaak moeite met veranderingen.
Autisme is aangeboren.
Autisme gaat niet over. U en uw kind kunnen wel leren om er goed mee om te gaan.
Hoe beter u weet wat autisme betekent, hoe beter u ermee kunt omgaan. En hoe beter uw kind zich ontwikkelt.
De eerste stap voor hulp is de huisarts. Die verwijst zo nodig door naar bijvoorbeeld een jeugdpsycholoog.

Wat is het

Wat is autisme?

Mensen met autisme verwerken informatie op een andere manier.

Vaak zijn hun zintuigen extra gevoelig en eerder overbelast. Mensen met autisme ervaren dus heftiger wat ze horen, zien, ruiken proeven en voelen.
Vaak hebben ze ook moeite met veranderingen en onverwachte dingen.
Hierdoor gaan ze ook anders om met andere mensen. Ze begrijpen vaak niet goed hoe andere mensen zich voelen. En andere mensen begrijpen hun gedrag soms ook niet.

Autisme kan een beperking zijn: iemand met autisme is minder flexibel met denken en (nieuwe) dingen doen. Dit geeft problemen: thuis, op school en/of op het werk.
Maar het kan ook sterke kanten met zich meebrengen: zo zijn mensen met autisme vaker creatief en goed in logisch denken en precies werken.

Autisme komt voor bij mannen en vrouwen. Ongeveer een derde van de mensen met autisme heeft een verstandelijke beperking.

Oorzaken

Oorzaken van autisme

Autisme is aangeboren. Iemand heeft het dus vanaf zijn/haar geboorte. Het ontstaat door een combinatie van erfelijke aanleg en omgevingsfactoren.

Autisme komt níet door opvoeding, door de sfeer in een gezin of door iets wat iemand meegemaakt heeft.

Sommige mensen denken dat autisme kan ontstaan door inentingen (vaccinaties), maar dit is niet waar. Er is veel onderzoek gedaan waaruit blijkt dat inentingen en autisme niks met elkaar te maken hebben.

Wat merk ik

Wat zijn verschijnselen bij een kind met autisme?

Kinderen met autisme ontwikkelen zich langzamer en anders dan gemiddeld. De volgende verschijnselen kunnen wijzen op autisme.

Bij kinderen tot 6 jaar:
Uw kind:

gaat later praten:
- brabbelt niet na 12 maanden;
- zegt geen losse woordjes na 16 maanden;
- maakt geen korte zinnetjes van 2 woorden na 2 jaar.
wijst en zwaait niet na 12 maanden;
reageert niet op zijn/haar naam;
wil weinig contact (zoals knuffelen, samen spelen, zich laten troosten, mee gaan naar een drukke omgeving);
is liever bezig met dingen dan met mensen;
wordt later zindelijk;
huilt veel;
herhaalt steeds bepaalde bewegingen;
wil steeds dezelfde kleren aan.

Bij kinderen van 6 tot 12 jaar:
Uw kind:

heeft moeite met veranderingen;
heeft moeite met contact maken met andere kinderen/mensen (en wordt daardoor misschien gepest);
begrijpt niet goed wat anderen van hem of haar verwachten in een bepaalde situatie;
is het liefst altijd bezig met één bepaald onderwerp of hobby;
zoekt steeds steun bij één ander kind, zoals een broer, zus of klasgenoot;
is angstig in onbekende situaties of in groepjes met andere mensen;
heeft moeite met het begrijpen van emoties van anderen;
doet graag alles steeds op dezelfde manier;
begrijpt gebaren en lichaamstaal van anderen niet goed;
kan niet goed tegen drukte.

Bij kinderen vanaf 12 jaar:
Uw kind:

heeft moeite met plannen van huiswerk of opdrachten;
reageert heftig op lichamelijke veranderingen in de puberteit;
heeft moeite met het omgaan met leeftijdsgenoten;
heeft moeite met het beginnen van een liefdesrelatie;
heeft problemen met zijn/haar studie of loopbaan;
is lange tijd angstig of somber.

Een kind met autisme heeft vaak ook lichamelijke en psychische problemen. Bijvoorbeeld maag- en darmklachten, allergische reacties, slaapproblemen, ADHD en/of een verstandelijke beperking.

Bij meisjes is autisme vaak minder makkelijk te herkennen. Hierdoor denkt u of een (huis)arts misschien niet altijd aan autisme, maar eerder aan bijvoorbeeld angstklachten, ADHD of een eetprobleem.

Begeleiding

Begeleiding bij autisme

Autisme gaat niet over. Maar u en uw kind kunnen wel leren om er goed mee om te gaan. Wat voor uw kind het beste is hangt af van de leeftijd van uw kind en van de ernst van de problemen. Begeleiding en behandeling kan bestaan uit:

Informatie verzamelen
Leren omgaan met stress en prikkels
Therapie
Medicijnen

U leest daar meer over in de tekst hieronder.

Adviezen: informatie verzamelen

Adviezen bij autisme: informatie verzamelen

Als u hoort dat uw kind autisme heeft, heeft u waarschijnlijk veel vragen. Die kunt u met uw hulpverlener bespreken.

Hij/zij legt uit welk gedrag van uw kind bij het autisme hoort. En wat u zelf kunt doen om het dagelijks leven makkelijker te maken. U krijgt bijvoorbeeld adviezen hoe u om kunt gaan met bepaalde emoties van uw kind. Ook broers/zussen, leraren en andere begeleiders kunnen uitleg en adviezen krijgen.
Uw hulpverlener praat ook met u over wat het betekent om te horen dat uw kind autisme heeft. Aan de ene kant is het misschien een opluchting om te weten wat er met uw kind is. Maar het kan ook moeilijk zijn om dat te accepteren.

Kinderen vanaf ongeveer 8 á 10 jaar krijgen al deze informatie en hulp ook zelf.

Adviezen: omgaan met stress en prikkels

Adviezen bij autisme: omgaan met stress en prikkels

Een kind met autisme heeft vaak moeite met nieuwe situaties en veranderingen. Prikkels (wat uw kind hoort, ziet, ruikt, proeft, voelt) zijn snel te veel en leveren stress op. Er zijn manieren en hulpmiddelen om met deze prikkels en stress om te leren gaan:

Zelf doen:

Let op plotselinge verandering in de stemming van uw kind. Wordt het bijvoorbeeld ineens angstig of boos? Dat kan betekenen dat er een situatie is waar uw kind last van heeft.
Gaat er iets veranderen in het leven van uw kind? Komt er een verhuizing, een broertje of zusje, gaat uw kind voor het eerst naar school? Geef dan extra uitleg en aandacht. Ook een verandering die voor u maar heel klein lijkt, is soms al erg lastig voor een kind met autisme.

Hulpmiddelen:

Voor structuur: een timer, planner, app of pictogrammen.
Voor minder prikkels: oordoppen.
Bij hevige stress: een drukvest. Dit is een opblaasbare bodywarmer die druk geeft op het bovenlichaam. Dat voelt als een stevige knuffel en geeft een veilig, beschermd gevoel. Bij sommige leveranciers kunt u zo'n vest eerst een tijdje uitproberen voordat u het koopt.

De hulpmiddelen zijn online op verschillende plekken te koop. Op www.autismewegwijzer.nl vindt u een overzicht.

Training/begeleiding:

Training sociale vaardigheden, omgaan met emoties of weerbaarheid.
Huiswerkbegeleiding.
Begeleiding bij dingen plannen en indelen van (vrije) tijd.
Sport / lichaamsbeweging.
Training mindfulness (ademhalings- en ontspanningsoefeningen).

Op Keuzehulp zorg en ondersteuning voor jeugd kunt u zien welke soorten hulp er zijn bij autisme en kijken wat past bij u en uw kind.

Behandeling: therapie

Therapie voor kinderen met autisme

Er zijn verschillende soorten therapie die kunnen helpen bij het omgaan met autisme. Het kunnen gesprekken zijn met een hulpverlener, maar ook activiteiten in een groep.

Gedragstherapie
Bij gedragstherapie (cognitieve therapie / psychotherapie) leert uw kind omgaan met autisme door anders te gaan denken over dingen. Uw kind praat daarvoor met een psycholoog of psychotherapeut.
Er zijn gedragstherapieën speciaal voor kinderen met autisme, bijvoorbeeld Pivotal response Treatment (PRT). Deze therapie is bedoeld om makkelijker contact met anderen te maken, bijvoorbeeld door te oefenen met oogcontact in de vorm van een spelletje.

Vaktherapie
Bij sommige mensen kan het helpen om vaktherapie te doen. Dat is een verzamelnaam voor verschillende therapieën waarbij je niet alleen praat met een hulpverlener, maar ook dingen doet, zoals spelen (speltherapie) of bewegen (psychomotorische kindertherapie). Kijk voor meer informatie op vaktherapie.nl.

Medicijnen

Medicijnen bij autisme

Er zijn geen medicijnen die autisme kunnen genezen. Wel zijn er medicijnen die kunnen helpen tegen bepaalde verschijnselen die vaak samengaan met autisme. Maar uw hulpverlener zal altijd eerst proberen of de problemen zonder medicijnen op te lossen zijn. De pillen kunnen namelijk ook vervelende bijwerkingen hebben. Een psychiater kan de medicijnen voorschrijven.

Welke medicijnen dat zijn hangt af van de verschijnselen en van de leeftijd van uw kind:

bij druk gedrag (hyperactiviteit): methylfenidaat, dexamfetamine, atomoxetine, clonidine
bij probleemgedrag, zoals tics en onrust: risperidon, aripiprazol of pipamperon
bij ernstige angst of somberheid: fluoxetine, fluvoxamine of citalopram, risperidon of pipamperon
bij ernstig dwanggedrag: fluoxetine of fluvoxamine, risperidon, aripiprazol of pipamperon, valproaat

Medicijnen zijn nooit de enige behandeling: pillen gaan altijd samen met therapie.

Er zijn aanwijzingen dat ook andere stoffen kunnen helpen. Bijvoorbeeld hormonen (zoals melatonine en oxytocine). Of een dieet waarin je bepaalde stoffen weglaat of juist toevoegt, zoals vitaminen en mineralen. Deze behandelingen moeten nog verder worden onderzocht om zeker te weten of ze echt helpen.

Geef uw kind nooit zomaar zo'n middel of dieet. Praat hier altijd eerst over met de huisarts of psychiater van uw kind.

aripiprazol

Aripiprazol is een atypische antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.

Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, depressie en onrust.