In het kort
- Bij een specifieke fobie bent u bang voor spinnen, slangen, bloed, vliegen in een vliegtuig, hoogtes of kleine ruimtes.
- Klachten zijn bijvoorbeeld flauwvallen, hartkloppingen, zweten, misselijkheid en hyperventilatie.
- U kunt zelf een aantal dingen doen om de angst te verminderen, zoals:
- Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten.
- Bedenk vervolgens positieve, geruststellende dingen.
- Daar probeert u voortaan aan te denken in moeilijke situaties.
- Probeer zo veel mogelijk alles te blijven doen.
Wat is een specifieke fobie?
Iemand met een specifieke fobie is altijd heel erg bang voor bepaalde dingen of situaties, zoals:
- spinnen
- slangen
- bloed
- hoogtes (hoogtevrees)
- vliegen (vliegangst)
- kleine ruimtes, zoals een lift of een toilet (claustrofobie).
Met een fobie weet u meestal wel dat de angst overdreven is, maar dat helpt niet. U raakt toch in paniek. U probeert er waarschijnlijk alles aan te doen om deze situaties te vermijden.
Verschijnselen van een specifieke fobie
In de situaties waar u bang voor bent, kunt u allerlei klachten krijgen:
- hartkloppingen, zweten, koude rillingen, beven, duizeligheid
- benauwdheid, een vervelend gevoel in de borst
- tintelingen of een doof gevoel in handen en/of voeten
- droge mond, misselijkheid, maagklachten, braken of diarree
- het gevoel dat de omgeving er anders uitziet
Door deze verschijnselen kunt u nog banger worden en in paniek raken. Meestal gaat de paniek snel over als dat waarvoor u zo bang bent, is verdwenen.
Het kan zijn dat u de dingen of situaties die angst oproepen, gaat vermijden. U hoopt daardoor minder last te hebben van uw angst. Maar daardoor leert u niet met uw angst om te gaan. Het kan er juist voor zorgen dat u er last van houdt of dat het erger wordt.
Mensen houden vaak lang last van een specifieke fobie. Bepaalde situaties zorgen dan telkens weer voor een paniekaanval.
Waardoor ontstaat een specifieke fobie?
Waarom sommige mensen een specifieke fobie krijgen is niet duidelijk. We weten niet precies waarom iemand bang wordt voor spinnen of hoogtevrees krijgt.
Waarschijnlijk ontstaat een fobie door de manier waarop iemand op angst reageert. Mensen met een fobie lijken het gevaar van bepaalde situaties te overschatten. Ze krijgen dan angstverschijnselen zoals hartkloppingen en benauwdheid. Dit geeft hen het gevoel dat ze de situatie niet aankunnen. Daardoor neemt de angst toe en raken ze in paniek.
Ook deze factoren hebben waarschijnlijk invloed op het ontstaan van een specifieke fobie:
- Erfelijkheid: in sommige families komen angststoornissen vaker voor. De een is er kwetsbaarder voor dan de ander.
- Bepaalde stoffen (neurotransmitters) in het bloed en in het zenuwstelsel.
- Opvoeding en ervaringen uit het verleden. De manier waarop iemand met angst omgaat is voor een deel aangeleerd.
Adviezen bij een specifieke fobie
Als u een specifieke fobie heeft, kunt u zelf een aantal dingen doen om met uw angst te leren omgaan en u beter te voelen:
- Steun zoeken bij mensen die u vertrouwt. Leg uit waar u last van heeft. De meeste mensen hebben hier begrip voor. Laat hun eventueel deze tekst lezen.
- Zo veel mogelijk alles blijven doen. Door de dingen te blijven doen die u eng vindt, leert u met de spanning omgaan. De angst wordt daardoor minder. Zorg ervoor dat het u niet te veel stress geeft. Het is goed om te weten dat angst meestal na 60 tot 90 minuten vanzelf minder wordt. Het geeft u misschien de moed om toch de dingen te doen die u eng vindt.
- Uw gedachten proberen te veranderen. Op angstige momenten denkt u waarschijnlijk automatisch aan dingen die de angst erger maken. Het is belangrijk dat u die gedachten leert te veranderen. Hoe kunt u dat bijvoorbeeld doen?
- Houd een dagboekje bij. Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten. Waar denkt u dan aan? Waar bent u bang voor? Wat voelt u? En wat doet u dan?
- Denk aan geruststellende, positieve dingen. Denk eens kritisch na: is er echt reden voor paniek? Bedenk vervolgens positieve, geruststellende dingen waaraan u voortaan kunt proberen te denken. Als u bijvoorbeeld niet meer in een winkel durft, bedenk dan wat u vroeger altijd zo leuk vond aan winkelen. Vaak lukt het dan beter de angstige momenten te doorstaan en rustig te blijven tot u zich beter voelt.
- Schrijf deze geruststellende, positieve gedachten op zodat u ze op moeilijke momenten kunt nalezen. Noteer ook wat u voortaan op angstige momenten kunt doen. Bijvoorbeeld rustig ademen om te ontspannen.
Behandeling van een specifieke fobie: welke hulp krijg ik eerst?
Voor een behandeling van een specifieke fobie kunnen de meeste mensen terecht bij de huisarts, de praktijkondersteuner GGZ, een psycholoog of psychotherapeut.
De behandeling heeft als doel dat u weer zo gewoon mogelijk kunt leven.
Gesprekken
U begint met gesprekken met uw behandelaar. U bespreekt samen waardoor de angst kan zijn ontstaan bij u. U krijgt adviezen over wat u zelf kunt doen om de angst te verminderen. Bijvoorbeeld regelmatig leven en actief blijven. Uw behandelaar leert u hoe u zo goed mogelijk met uw klachten kunt leven. Hij/zij kan ook uw familie of andere naasten informatie geven over uw fobie, zodat zij u beter begrijpen en beter op uw angsten reageren.
Informatie en online cursussen
- Om weer te weten te komen over uw fobie kunt u ook boeken of websites lezen en filmpjes bekijken.
- U kunt hiervoor ook een zelfhulpmethode gebruiken, een groepscursus of een online cursus volgen.
- Met uw behandelaar bespreekt u steeds hoe het met u gaat. Hij/zij steunt en begeleidt u.
Hoe gaat het verder met een specifieke fobie?
Misschien zijn gesprekken, informatie en een online cursus bij u genoeg om de klachten te verminderen.
Als dat niet zo is, is cognitieve gedragstherapie (door een psycholoog, psychotherapeut) een goede behandeling.
Meer informatie over angstklachten en angststoornissen
Voor meer informatie kunt u ook terecht bij:
- De Angst, Dwang en Fobie stichting, met telefonische hulplijn, ook voor contact met lotgenoten en trainingen die helpen bij het herstel en het voorkomen van een terugval (ook voor partners en familie).
- Nederlands kenniscentrum Angst en Depressie (NedKAD)
- De Nederlandse Hyperventilatie Stichting
- Wijzijnmind.nl
- MIND Korrelatie, telefonische hulplijn voor contact met een professionele hulpverlener.
- Op Mentaalvitaal.nl vindt u online oefeningen en cursussen die u kunnen helpen.
- Informatie over cognitieve gedragstherapie vindt u bij MIND.
- Op Vaktherapie.nl vindt u informatie over de verschillende vormen van vaktherapie.
- Gegevens van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters vindt u op www.kiezenindeggz.nl en www.zorgkaartnederland.nl.
We hebben deze informatie over angststoornissen gemaakt met:
- de richtlijn Angst voor huisartsen
- het Multidisciplinair document Afbouwen SSRI’s & SNRI’s
- de Zorgstandaard Angstklachten en angststoornissen