In het kort
- Vaak kunnen medicijnen ervoor zorgen dat mensen zonder ernstige klachten rustig kunnen overlijden.
- Palliatieve sedatie is mogelijk als u erg lijdt ondanks genoeg medicijnen en u naar verwachting binnen een paar weken overlijdt.
- Bij palliatieve sedatie geeft een arts u medicijnen waardoor u slaperig wordt.
- Het doel is dat u aan het einde van uw leven minder last heeft van klachten.
- U overlijdt niet eerder door palliatieve sedatie.
- Bespreek uw wensen voor de laatste levensfase met uw dierbaren en uw arts.
Wat is palliatieve sedatie?
Bij palliatieve sedatie geeft een arts u medicijnen waardoor u gaat slapen. Dit is een mogelijkheid voor als u aan het einde van uw leven veel pijn heeft, of bijvoorbeeld erg benauwd bent. Het lukt niet om deze klachten op een andere manier te verminderen. Door de palliatieve sedatie slaapt u en heeft u geen last meer van de pijn of benauwdheid.
Er zijn verschillende vormen van palliatieve sedatie:
- oppervlakkig: u bent een beetje suf, maar maakt nog wel mee wat er om u heen gebeurt.
- diep: dit lijkt op slapen.
- tijdelijk: u bent een gedeelte van de dag suf of slaapt.
- continu: u blijft in een diepe slaap.
Een arts zal u pas in een diepe slaap brengen als hij verwacht dat u binnen twee weken doodgaat. Waarschijnlijk eet en drinkt u dan al niets meer.
Krijgt u sondevoeding voordat de palliatieve sedatie begint? Dan stopt de arts hiermee.
U sterft bij palliatieve sedatie niet door de sedatie. U overlijdt door de ziekte die u heeft. Het is een natuurlijk overlijden, waarbij u geen last meer heeft van pijn, benauwdheid of andere ernstige klachten.
Wie beslist over palliatieve sedatie?
De arts beslist om te starten met palliatieve sedatie. Hij zal dit eerst met u bespreken als dat kan. Als dat niet mogelijk is, dan overlegt hij met uw partner of een van uw naasten.
Welke klachten kunnen er zijn in de laatste levensfase?
In de laatste levensfase krijgen veel mensen last van lichamelijke en psychische klachten. Welke dat zijn verschilt per ziekte en per persoon.
Voorbeelden van klachten die veel voorkomen zijn:
- pijn, zware vermoeidheid, benauwdheid, reutelende ademhaling,
- verwardheid, angst, onmacht, somberheid, boosheid en verdriet,
- de hik, jeuk, vocht in de buik, misselijkheid, braken, diarree of verstopping.
Wanneer bespreek ik palliatieve sedatie met de arts ?
Bespreek goed met uw dierbaren en daarna met uw arts wat uw wensen en verwachtingen zijn in de laatste levensfase. Wacht niet tot het laatste moment om dit te bespreken. Het is verstandig om de tijd en rust hiervoor te nemen. U kunt er daarna nog over nadenken en weer op terug komen. Ook de omgeving heeft vaak nog vragen en heeft tijd nodig om de informatie te verwerken.
Probeer goed uit te leggen hoe u zich lichamelijk en geestelijk voelt . Vraag zo nodig of er verlichting mogelijk is. Laat u goed uitleggen wat de mogelijkheden zijn om uw klachten te verminderen. De huisarts, specialist ouderengeneeskunde of specialist zal u informeren en uitleggen wat haalbaar en mogelijk is.
Meestal lukt het om met medicijnen de klachten aan het einde van het leven voldoende te verminderen. Iemand kan dan rustig en zonder ernstige klachten overlijden. Als u toch ernstige klachten houdt, kan palliatieve sedatie of euthanasie een oplossing bieden.
Wat mantelzorgers kunnen doen tijdens palliatieve sedatie
Voor mensen om u heen is palliatieve sedatie misschien erg moeilijk. Doordat u slaapt en u niet meer met ze kunt praten, beginnen ze soms al afscheid te nemen. Toch kunnen ze nog contact maken, om het voor hen draaglijker te maken:
- Door bij/met u te praten of muziek te draaien.
- Door uw hand vast te houden.
- Door uw handen of voeten zacht te masseren.
- Door er 'te zijn'.
Meer informatie over zorg en ondersteuning in de laatste levensfase
Hier vindt u meer informatie over zorg en ondersteuning in de laatste fase van het leven:
- Alsjenietmeerbeterwordt.nl. Acht mensen hebben te horen gekregen dat zij niet meer beter zullen worden. Ze vertellen welke praktische dingen allemaal geregeld moesten worden en welke keuzen zij maakten om ervoor te zorgen dat zij zo rustig én plezierig mogelijk hun laatste dagen konden beleven.
- Ikwilmetjepraten.nu. Tips voor een gesprek over uw wensen in de laatste fase van uw leven. Ook vindt u er films met persoonlijke verhalen.
- De Dappere Patiënt. In een documentaire van 28 minuten praten Amsterdamse patiënten en hun huisartsen over het gesprek over wensen rond het levenseinde.
- Doodgewoonbespreekbaar.nl. Hier vindt u tips, informatie en ervaringen van anderen over praten over de dood.
- In gesprek over leven en dood: films in verschillende talen en culturen (van Pharos).
- MIND Korrelatie. Hier kunt u terecht met vragen over zorg en welzijn.
- Netwerken Palliatieve Zorg. Via deze website vindt u zorg voor in de laatste levensfase.
- Levenseindekliniek. De Levenseindekliniek is voor mensen met een stervenswens van wie de arts geen euthanasie kan of wil geven.
- NVVE. De NVVE geeft voorlichting en informatie over euthanasie en hulp bij zelfdoding. Ook vindt u er standaard wilsverklaringen.
- Rijksoverheid.nl. Hier vindt u uitleg over deze specifieke wilsverklaring en een Handreiking voor een schriftelijk euthanasieverzoek.
- Soms is na euthanasie weefsel- of orgaandonatie mogelijk, de Nederlandse Tranplantatie Stichting geeft hier meer informatie over.
Deze tekst is onder andere gebaseerd op de brochure Spreek op tijd over uw levenseinde van de KNMG, en op de Richtlijn Levensbeëindiging op verzoek bij patiënten met een psychische stoornis.