Ik kan niet meer beter worden. Hoe zorg ik goed voor mezelf?

Als je niet meer beter kunt worden, krijg je zorg om je zo goed mogelijk te voelen. Dit heet palliatieve zorg.

Bespreek met je arts hoe je ziekte verder gaat, wat je belangrijk vindt en wat je nodig hebt.
Bekijk de tips voor deze gesprekken.
Deze keuzehulp kan je ook helpen.

Je arts kan je de zorg en behandelingen geven. En ook helpen om andere zorg te regelen, bijvoorbeeld:

• thuiszorg van de wijkverpleegkundige
• hulp van een fysiotherapeut, psycholoog of maatschappelijk werker
• hulp van vrijwilligers

Als je niet lang meer te leven hebt, kijk bij zorg in de laatste weken of maanden van je leven.

Probeer zoveel mogelijk de baas over je leven te blijven. De meeste mensen vinden dat prettig.

• Bedenk wat je nog wel wilt en wat niet. Vertel dit ook aan anderen.
  Je kunt bijvoorbeeld iemand uitnodigen om je regelmatig te blijven bezoeken. Je kunt er ook voor kiezen om iemand wat minder te zien of niet meer.
• Kijk vooral naar wat er wel kan. Bijvoorbeeld ergens naartoe gaan waar je nog graag naartoe wilt.
• Misschien heb je minder zin in eten. Kijk of je toch een goed gewicht kunt houden. En als je bent afgevallen, hoe je kunt proberen om weer sterker te worden. Overleg daarover met je arts.
• Je kunt hulp vragen bij boodschappen doen en schoonmaken. Je kunt mensen om je heen vragen om te helpen. Dit lukt niet altijd. Dan kan je gemeente vaak ook helpen. Bijvoorbeeld als je ergens naartoe wilt, bij schoonmaken, boodschappen doen of aanpassingen aan je huis.

Mensen kunnen verschillend reageren als je vertelt dat je niet meer beter kunt worden. De een vindt het heel moeilijk. Misschien is er minder contact tussen jullie. De ander is opeens een grote steun.

Misschien willen mensen er zoveel mogelijk voor je zijn. Dat kan je een goed gevoel geven. Je kunt terugkijken op je leven en er samen over praten.
Maar soms zijn al die zorgen wat veel. Misschien krijg je het gevoel dat mensen zich te veel met je bemoeien. Alsof wat je zelf wilt minder belangrijk wordt. Zeg het meteen als je dat voelt. En als je rust nodig hebt of alleen wilt zijn.

Je zult van steeds meer activiteiten in je leven afscheid moeten nemen. Afscheid van je werk, stoppen met een hobby. Of dingen niet meer kunnen doen die je met je vrienden, kinderen of kleinkinderen deed.
Bij sommige ziektes gaat het heel snel. Vaak gaat het langzamer.

Wil je praten met andere mensen die hetzelfde meemaken? Voor veel ziektes zijn er patiëntenverenigingen. Kijk op de site van jouw patiëntenvereniging.

Misschien zoek je naar antwoorden op vragen over leven en dood. Zoals: Wat vind ik echt belangrijk? Wat heb ik nodig om mijn leven goed af te sluiten? Lees meer over nadenken over je leven.

Het kan fijn zijn om daar met iemand over te praten. Bijvoorbeeld een verpleegkundige, de praktijkondersteuner ggz of met een geestelijk verzorger.

Er zijn geestelijk verzorgers voor alle geloven en ook voor mensen die niet geloven. Je kunt een geestelijk verzorger vinden in je buurt op geestelijkeverzorging.nl.

Je bepaalt zelf wat er met jou mag of kan gebeuren. Het gaat om jouw lichaam en jouw ziekte.
Je mag het altijd zeggen als je een bepaalde behandeling niet (meer) wilt. De mensen die je helpen of behandelen bespreken dat met jou. Samen bekijk je wat goed bij jou past en hoe jij het het liefste wilt.

Soms kan je arts het niet met je bespreken. Je bent bijvoorbeeld erg in de war of slaperig. De arts overlegt dan met iemand die jou goed kent:

• Jouw zorg-vertegenwoordiger als je in een wilsverklaring hebt opgeschreven wie dat is.
• Heb je niets opgeschreven? Dan overlegt de arts met je partner als je die hebt.
• Heb je geen partner, dan overlegt de arts met je kind, broer, zus of ouders.

Kan je arts niet overleggen, dan geven artsen de behandeling die ze nodig vinden.
Het is daarom belangrijk om met je arts te praten over je wensen, wat je belangrijk vindt en welke behandelingen je wilt. Zo weet je arts beter wat je wel en niet wilt. Je kunt dat ook nog opschrijven in een wilsverklaring. Als je daarin hebt opgeschreven dat je een behandeling niet wilt, geven artsen die niet.

Wat mag een arts beslissen over je behandeling?

Je arts zal je de beste zorg geven. Artsen horen dat te doen. Dat staat ook in de wet.
Soms kan je arts besluiten om een behandeling niet meer te geven. Dat doet je arts alleen als die weet dat de behandeling weinig kan helpen en het voor jou vooral nadelen heeft. Je arts zal dit met jou bespreken als dat kan.

Je kunt iemand vragen om jouw zorg-vertegenwoordiger te zijn. Die mag dan beslissingen voor jou nemen als je dat zelf niet meer kunt. Bijvoorbeeld als je erg vergeetachtig wordt of niet meer kunt reageren.

• Praat met je zorg-vertegenwoordiger over jouw wensen voor het laatste deel van je leven.

Zet op papier wie jouw zorg-vertegenwoordiger is:

• Je schrijft de naam, e-mail en het telefoonnummer van deze persoon op papier. Je kunt hier de wilsverklaring voor gebruiken.
• Je zet erbij dat je wilt dat deze persoon jouw vertegenwoordiger is als je zelf niet meer kunt beslissen.
• Zet de datum, je naam en je handtekening op het papier. Dan is het geldig. Je hoeft dus niks hiervoor bij een notaris te regelen.
• Geef een kopie van het papier aan je huisarts. Heb je ook andere artsen die je behandelen, geef die dan ook een kopie.