Ik heb niet lang meer te leven (maanden of weken)

In het kort

  • Praat met je huisarts over wat je belangrijk vindt.
    Bijvoorbeeld over wat er te doen is tegen klachten.
  • Ook praten met een geestelijk verzorger kan prettig zijn.
  • Als je thuis gaat sterven, is genoeg zorg belangrijk. Zoals zorg van je familie, de wijkverpleegkundige en thuiszorg.
  • Soms is thuis sterven niet goed mogelijk. Je kunt dan bijvoorbeeld naar een hospice.

De laatste maanden of weken van je leven

De laatste weken of maanden van je leven zijn vaak waardevol en verdrietig. Voor jezelf en voor de mensen om je heen.
Je neemt afscheid van het leven en van mensen van wie je houdt. Het geeft rust als je het leven goed kunt afsluiten.

Praat met je huisarts over wat je belangrijk vindt en graag wilt:

  • Waar wil je sterven? Misschien wil je thuis blijven. Of misschien wil je naar een hospice of bijvoorbeeld een verpleeghuis.
  • Hoe kan je overlijden eruit zien? Wat kun je verwachten? Wat vind je belangrijk? Ben je ergens bang voor?
    Veel mensen overlijden vanzelf en rustig. Stel je huisarts de vragen die je hierover hebt.
    Sommige mensen krijgen last van benauwd zijn, angst of pijn. Hieronder lees je over behandelingen om deze klachten minder te maken.
  • Misschien wil je praten met een geestelijk verzorger.
  • Misschien denk je erover om de dood sneller te laten komen. Dat kan door te stoppen met eten en drinken of door euthanasie.

Thuis sterven

Veel mensen willen graag thuis sterven. Het is belangrijk dat er genoeg zorg is:

  • Je partner, familie, vrienden of buren zijn belangrijk als je thuis wilt sterven. Zij kunnen je helpen als je de dagelijkse dingen zelf niet meer kunt.
  • De wijkverpleegkundige zorgt dat je thuis goed verzorgd wordt. Bijvoorbeeld door hulp van de thuiszorg bij wassen, aankleden, eten en je medicijnen nemen.
    Soms kun je ook zorg in de nacht krijgen. Iemand van de thuiszorg komt dan 1 keer of vaker om je te helpen, bijvoorbeeld met je medicijnen of naar de wc gaan. Soms kan een verzorgende of verpleegkundige de hele nacht blijven. Vraag aan de wijkverpleegkundige wat in jouw situatie mogelijk is.
  • Je bespreekt met je huisarts of deze ook regelmatig bij je thuis komt.
  • Er zijn ook vrijwilligers die thuis kunnen helpen. Kijk op VPTZ.nl of hulp bij jou mogelijk is.
  • De gemeente kan hulp regelen bij het schoonmaken van je huis. Of zorgen voor aanpassingen in je huis. Kijk op de website van je gemeente.

Sterven in een hospice of andere instelling

Als er veel zorg nodig is, kan een hospice een goede plek zijn om te sterven.
Een hospice is een gebouw met ingerichte kamers. Je krijgt hier een eigen kamer.
Je familie of andere naasten zijn dag en nacht welkom en kunnen vaak ook blijven slapen.

In het hospice krijg je zorg van vrijwilligers en verpleegkundigen. Je familie of andere mensen kunnen ook helpen.
Als je in een hospice dichtbij huis komt, kan je eigen huisarts de zorg misschien blijven geven. Anders krijg je zorg van de huisarts die in het hospice werkt. Sommige hospices hebben een vaste arts.

Een andere omgeving om te sterven is een verpleeghuis of een woonzorg-centrum. Daar is vaak een speciale afdeling voor mensen die gaan sterven.

Behandelingen om klachten minder te maken

Je kunt verschillende klachten hebben. Zoals pijn, moeheid, misselijk zijn, weinig zin in eten, moeilijk kunnen poepen, slecht slapen, angst, somber of in de war zijn.

Je arts kijkt samen met jou wat bij jouw klachten het beste helpt. Bijvoorbeeld medicijnen, praten over angst, leven en dood en begeleiding van een geestelijk verzorger.

Stoppen met medicijnen

Misschien gebruik je al langere tijd medicijnen tegen iets anders. Die hebben vaak bijwerkingen of ze zorgen dat andere medicijnen niet goed werken. Met sommige medicijnen kun je misschien beter stoppen. Als je stopt met een medicijn, heb je de bijwerkingen en andere nadelen ook niet meer. Bespreek dit met je huisarts.

Als je kanker hebt

Bij kanker kun je veel last hebben van bijvoorbeeld pijn of moeheid. Kijk bij pijn bij kanker en moe zijn door kanker welke behandelingen er zijn.

Cannabis

Als je erg ziek bent en de behandelingen niet goed helpen, kun je misschien cannabis op recept proberen. Bespreek met je arts of cannabis voor jou kan helpen.
Soms helpt het tegen pijn, misselijk zijn en slecht slapen. Het is niet zeker dat het helpt. Je kunt bijwerkingen krijgen, zoals duizelig zijn.

Een medicijn bij erge klachten

Als je bijna zult overlijden, kan de arts je bij erge klachten een medicijn geven. Je voelt minder of geen pijn of benauwdheid meer. De naam hiervoor is palliatieve sedatie. Dit is iets anders dan euthanasie.

Praten over leven en dood

Misschien zoek je naar antwoorden op vragen over leven en dood. Zoals: Wat vind ik echt belangrijk? Wat heb ik nodig om mijn leven goed af te sluiten? Lees meer over nadenken over je leven.

Het kan fijn zijn om daar met iemand over te praten. Bijvoorbeeld een verpleegkundige, de praktijkondersteuner ggz of met een geestelijk verzorger.

Er zijn geestelijk verzorgers voor alle geloven en ook voor mensen die niet geloven. Je kunt een geestelijk verzorger vinden in je buurt op geestelijkeverzorging.nl.

Stoppen met eten en drinken

Als het einde van het leven dichtbij is, lukt eten en drinken vaak niet meer. Eten en drinken hoeft ook niet meer. Je wordt zwakker en slaperiger. Je slaapt in en sterft vanzelf. Dat komt door de ziekte en is geen keuze van jou.

Je kunt er ook eerder voor kiezen om te stoppen met eten en drinken. Bijvoorbeeld als je erg oud of ziek bent en niet verder wil leven. Dan kan dit een manier van sterven zijn. Het zorgt ervoor dat de dood sneller komt.
Bespreek het met je arts als je dit zou willen. Je huisarts kan je hierbij begeleiden.

Meer informatie over zorg in de laatste tijd van het leven

Over deze tekst

Deze tekst is aangepast op