In het kort
- Bij bestraling van binnenuit krijg je radioactieve stukjes jodium in je prostaat.
- Deze stukjes jodium maken de kankercellen in de prostaat kapot.
- De stukjes jodium worden in je prostaat geplaatst in het ziekenhuis.
- De stukjes jodium blijven de rest van je leven in je lichaam.
- Je kunt problemen krijgen met je blaas. En misschien moeilijk een stijve penis krijgen.
- De arts kan je helpen omgaan met de problemen. Soms kun je medicijnen krijgen voor deze problemen.
Wat is bestraling van binnenuit de prostaat?
De arts plaatst radioactieve stukjes jodium in je prostaat dichtbij de kanker. Dit gebeurt in het ziekenhuis.
De radioactieve stukjes geven straling af. Deze straling maakt de kankercellen kapot.
De radioactieve stukjes zitten alleen in je prostaat. Daardoor komt de straling alleen in je prostaat en niet in de rest van je lichaam. Zo krijgen gezonde cellen en organen zo weinig mogelijk straling.
Artsen noemen deze soort bestraling ook wel inwendige bestraling of brachytherapie.
Wat kun je verwachten van bestraling van binnenuit de prostaat?
Na bestraling van binnenuit de prostaat met radioactieve stukjes jodium heb je een grote kans om te genezen.
Na de behandeling leef je even lang als mannen die geen prostaatkanker hebben.
Hoe gaat de voorbereiding op bestraling van binnenuit de prostaat?
Vooraf krijg je een gesprek met de arts die de verdoving regelt. Op de dag zelf moet je een lege maag en lege darmen hebben.
Gesprek met arts die de verdoving regelt (anesthesioloog)
De arts bespreekt met je welke soort verdoving je krijgt:
- Je krijgt verdoving met een ruggenprik. Door deze prik ben je verdoofd van je navel tot en met je benen en voeten. Zo voel je niets als de arts de stukjes radioactieve jodium in je prostaat plaatst.
- Je wordt met medicijnen in slaap gebracht. Dit heet narcose. Je merkt daardoor niets als de arts de stukjes radioactieve jodium in je prostaat plaatst.
Van tevoren anders eten en drinken
Op de dag dat de stukjes jodium geplaatst worden, is het belangrijk dat je maag en darmen leeg zijn. Daarom moet je op de dag van de behandeling meestal anders eten en drinken. Soms moet je de dag van tevoren al je darmen leegmaken met een klysma of laxeermiddel.
Je hoort van het ziekenhuis welke regels voor jou gelden. Bijvoorbeeld 1 van deze regels:
- Je drinkt de avond van tevoren een drankje waardoor je darmen zich snel leegmaken. Dit heet een klysma.
- Vanaf middernacht tot aan de behandeling mag je niets meer eten.
- Tot 2 uur voor de behandeling mag je nog wel heldere dranken drinken. Zoals water, thee en frisdrank zonder prik.
- In de 2 uur voor de behandeling mag je niets meer drinken.
Dit mag altijd: een klein slokje water om je medicijnen te slikken of je tanden te poetsen.
Hoe gaat bestraling van binnenuit de prostaat?
Zo plaatst de arts de radioactieve stukjes jodium in je prostaat:
- Je krijgt een ruggenprik of wordt in slaap gebracht.
- Je krijgt een slangetje in je blaas. Dit heet een blaaskatheter.
- Via je anus krijg je een soort staafje van een echo-apparaat in je endeldarm. Met deze echo is te zien waar je prostaat zit.
- Met naalden plaatst de arts de radioactieve stukjes in je prostaat. Hiervoor prikt de arts een aantal keer in het gebied tussen de balzak en de anus. Via de naalden komen de stukjes jodium in je prostaat.
- De meeste mannen krijgen tussen de 40 en 120 stukjes jodium in hun prostaat.
- Daarna wordt de blaaskatheter eruit gehaald.
De hele behandeling duurt een paar uur. Meestal ben je bijna een hele dag in het ziekenhuis. Je hoeft niet te blijven slapen in het ziekenhuis. Als je weer kunt plassen, mag je weer naar huis.
Welke problemen kun je krijgen van bestraling van binnenuit de prostaat?
Je kunt problemen met je blaas en penis krijgen.
De straling komt bijna alleen in de prostaat. Toch kan de straling ook gezonde cellen beschadigen. Hierdoor kun je deze problemen krijgen:
- Je kunt misschien geen stijve penis meer krijgen. Of moeilijk een stijve penis houden. Soms kun je na bestraling minder of geen zaadvocht maken.
Een jaar na de behandeling hebben ongeveer 13 van de 100 mannen nog problemen met hun penis. - Je kunt problemen met plassen krijgen.
Misschien kun je moeilijk je plas ophouden. Of pijn of een branderig gevoel hebben bij het plassen. Of je blaas niet goed leeg kunnen plassen.
Een jaar na de behandeling hebben ongeveer 18 van de 100 mannen nog problemen met plassen. 1 van de 100 mannen kan de blaas niet goed leegplassen. - Je kunt erg moe zijn door de bestraling.
Voor de problemen kun je hulp krijgen:
- Je arts en verpleegkundige kunnen adviezen geven hoe je kunt omgaan met de klachten.
- Of je kunt medicijnen krijgen. Bijvoorbeeld bij problemen met plassen of moeilijk een stijve penis krijgen.
- De arts kan je ook doorsturen naar bijvoorbeeld een psycholoog. Of naar een arts die veel weet over problemen bij seks (seksuoloog).
Adviezen na bestraling van binnenuit de prostaat
Er zitten radioactieve stukjes jodium in je lichaam die straling geven. Daarom zijn deze adviezen belangrijk:
- De eerste 10 dagen: je mag geen seks hebben waarbij je penis in de vagina of anus van de ander komt.
- Gebruik na 10 dagen een condoom bij de eerste 5 keer seks.
- De eerste 16 weken: neem kinderen jonger dan 2 jaar niet langer dan 5 minuten op schoot. Even knuffelen en spelen mag wel.
- Wil je kinderen krijgen? Wacht dan 6 maanden nadat je de stukjes jodium kreeg. Het duurt 6 maanden voor de radioactieve straling weg is uit je lichaam.
Als je binnen een jaar overlijdt, kun je meestal niet gecremeerd worden. Je naasten kunnen dan contact opnemen met je arts in het ziekenhuis.
Welke controles krijg je na bestraling van binnenuit de prostaat?
Na het plaatsen van de stukjes jodium heb je regelmatig een afspraak in het ziekenhuis voor controle.
Een controle bestaat uit deze dingen:
- gesprek met de arts
Jullie bespreken of je nog klachten of problemen hebt. Of dat je misschien nieuwe klachten hebt die kunnen komen doordat de kanker terug is. Voorbeelden van zulke klachten zijn problemen met plassen en pijn in de rug. - testen hoe hoog het PSA in je bloed is
Zo weet je arts of de kanker misschien is teruggekomen.
Als het PSA elke keer een klein beetje hoger wordt, kan het zijn dat de kanker terug is in de prostaat. - meer onderzoeken
Als de arts denkt dat de kanker terug is, kun je meer onderzoeken krijgen. Bijvoorbeeld je prostaat voelen via de anus. Of een PSMA-PET-CT-scan of MRI van je prostaat.
Hoe gaat het verder na bestraling van binnenuit de prostaat?
Hoe vaak je controles krijgt, verschilt per persoon. Je arts vertelt hoe vaak controle bij jou nodig is en maakt een schema voor jou. In het begin krijg je vaker controle. Na een aantal maanden of jaren is dit steeds minder vaak.
Bij sommige mensen stoppen de controles al na 5 jaar. Bij anderen gaan de controles misschien 10 jaar of langer door. Dat hangt af van wat er bij de controles wordt gevonden.
Stukjes jodium blijven in je prostaat
De stukjes jodium blijven in je prostaat zitten en geven straling in je prostaat. De straling wordt steeds minder sterk. Na 60 dagen is de helft van de straling al verdwenen. Na ongeveer een half jaar is de straling bijna helemaal verdwenen.
De uitgewerkte stukjes jodium blijven de rest van je leven in je prostaat zitten. Hier merk je niets van en het is niet gevaarlijk.
Psychische klachten
Na de behandeling kun je psychische klachten krijgen. Dit komt niet door de bestraling zelf. Maar het komt vooral door de spanning van de ziekte en de spanning van de behandelingen.
Je kunt je bijvoorbeeld machteloos, onzeker of somber voelen. Of bang zijn dat de kanker weer terugkomt.
Deze emoties worden vaak langzaam minder heftig. Maar het kan soms ook een tijd duren voor je je weer beter voelt.
Meer informatie over bestraling van binnenuit bij prostaatkanker
- Bekijk een filmpje over bestraling van de prostaat op Allesoverurologie.nl.
- Verhalen van mannen die prostaatkanker hebben: Prostaatkankerstichting.
- Meer informatie over prostaatkanker: kanker.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: ZorgkaartNederland.
Over deze tekst
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over prostaatkanker.