In het kort
- Bij uitgezaaide prostaatkanker kunt u niet meer genezen.
- Er zijn wel behandelingen om de ziekte te remmen, klachten te verminderen en het leven (mogelijk) te verlengen.
- Deze behandelingen hebben ook vaak veel bijwerkingen.
- Hormoonbehandeling kan ervoor zorgen dat prostaatkanker minder snel groeit en u minder snel klachten krijgt, zoals pijn in de botten.
- Werkt hormoonbehandeling niet meer? Dan zijn er nog andere mogelijkheden om de ziekte te remmen:
- chemotherapie
- abiraterone en enzalutamide
- radium 223
enzalutamide
Enzalutamide is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen, zoals testosteron.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Leven met uitgezaaide prostaatkanker
Als u hoort dat de prostaatkanker is uitgezaaid en u niet meer beter wordt, is de eerste tijd daarna vaak heel moeilijk. De toekomst is onzeker, u weet niet hoe lang u nog te leven heeft, welke plannen u nog wel en niet kunt uitvoeren, hoe lang u nog fit genoeg blijft om te doen wat u graag wilt doen. De kwaliteit van leven is in deze situatie vaak het belangrijkst.
Samen met uw arts en verpleegkundige bespreekt u uw wensen.
U kunt een behandeling kiezen die de groei van prostaatkanker remt, uw leven kan verlengen en klachten vermindert. Zo'n behandeling heeft vaak ook veel bijwerkingen.
U kunt ook kiezen om de ziekte niet meer te remmen, maar alleen de klachten door de prostaatkanker te verminderen. Zulke behandelingen hebben minder bijwerkingen.
Klachten bij uitgezaaide prostaatkanker
Uitgezaaide prostaatkanker kan de volgende klachten geven:
- pijn in de botten
- minder zin in eten
- afvallen
- vermoeidheid
- plasklachten: moeilijk kunnen plassen, plas moeilijk kunnen ophouden
Behandelingen die uitgezaaide prostaatkanker remmen en klachten verminderen
Er zijn 4 behandelingen die prostaatkanker remmen. De behandelingen zorgen ervoor dat u langer leeft en minder klachten heeft door prostaatkanker:
- hormoonbehandeling
- chemotherapie
- abirateron en enzalutamide
- injectie of infuus met radium 223
Meestal start u met de hormoonbehandeling. Als de hormoonbehandeling niet meer helpt, kunt u kiezen voor een van de andere middelen. Welk middel het beste bij u past hangt af van:
- of u veel of weinig klachten door prostaatkanker heeft
- welke klachten u door prostaatkanker heeft, zoals pijn in de botten
- hoe fit u bent
- wat u zelf wilt
abirateron
Abirateron is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.enzalutamide
Enzalutamide is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen, zoals testosteron.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Hormoonbehandeling bij uitgezaaide prostaatkanker
Een hormoonbehandeling kan met medicijnen (tabletten of injecties) en heel soms met een operatie.
Hormoonbehandeling zorgt ervoor dat de werking van testosteron op kankercellen minder wordt. Daardoor groeien de kankercellen tijdelijk niet of langzamer.
Is de prostaatkanker bij u al uitgezaaid als het ontdekt wordt? Dan kunt u naast de hormoonbehandeling ook chemotherapie krijgen als u wilt.
Werkt het goed?
Bij ongeveer 90 van de 100 mannen met uitgezaaide prostaatkanker werkt hormonale behandeling goed:
- Het PSA daalt.
- De klachten, zoals pijn in de botten, worden minder.
Na een paar jaar is hormoonbehandeling uitgewerkt. Dan zijn de kankercellen gewend aan de hormonen en gaan ze weer groeien.
Wanneer starten?
- U kunt meteen starten als u weet dat u uitzaaiingen heeft.
- Of ermee wachten tot de PSA snel gaat stijgen en/of u klachten krijgt.
U kunt af en toe pauzes nemen. Dan kunnen de bijwerkingen minder zijn. Wanneer u begint en of u wel of geen pauzes neemt, maakt niet uit voor hoe lang u te leven heeft.
Bijwerkingen
Bijwerkingen die het meest voorkomen zijn:
- opvliegers
- aankomen in gewicht
- minder beharing, vooral op borst, armen, benen en baard
- pijnlijke zwelling van de borsten
- minder zin om te vrijen en erectiestoornissen
- psychische klachten, bijvoorbeeld somberheid of plotselinge huilbuien
- minder spierkracht
- botontkalking (osteoporose)
- gewrichtsklachten
- hoofdpijn
- vermoeidheid
testosteron
Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon. Het is nodig voor de aanmaak van sperma en zorgt voor mannelijke kenmerken, zoals lichaamsbeharing, baardgroei, een lage stem, ontwikkeling van de penis en zaadballen en voor meer spiermassa. Het is ook nodig om seksueel opgewonden te raken.
Artsen schrijven testosteron voor bij een tekort aan dit hormoon. Het wordt ook gebruikt bij een te sterke lengtegroei bij jongens en/of een vertraagde puberteit bij jongens. Verder wordt het gebruikt als hormoonbehandeling bij genderdysforie.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Chemotherapie bij uitgezaaide prostaatkanker
Als de hormoonbehandeling niet meer werkt, kunt u nog chemotherapie krijgen. Chemotherapie zijn medicijnen die ervoor zorgen dat kankercellen dood gaan of minder snel delen. Er zijn 2 middelen: docetaxel en cabazitaxel.
Hoe gaat chemotherapie?
- U krijgt om de 3 weken een kuur. Voor een kuur bent u ongeveer 3 tot 4 uur in het ziekenhuis.
- Na elke kuur wordt uw bloed gecontroleerd en bespreekt de arts met u of u de kuur verdraagt.
- Na 2 of 3 kuren beoordeelt uw arts of de kuur aanslaat (PSA).
- U krijgt maximaal 10 kuren.
Werkt het goed?
Chemotherapie verlengt het leven met ongeveer 1,5 tot 2 jaar. Na een tijd is ook chemotherapie uitgewerkt en gaan de kankercellen weer groeien.
Wanneer starten?
Vaak zal uw arts pas chemotherapie voorstellen:
- als u veel klachten door de prostaatkanker heeft
- en u nog fit genoeg bent voor een chemokuur.
Chemotherapie heeft namelijk veel bijwerkingen. U bespreekt de voor- en nadelen van chemotherapie samen met uw specialist. Wat u zelf wilt, is heel belangrijk bij de keuze voor chemotherapie.
Bijwerkingen
Bijwerkingen van chemotherapie die het meest voorkomen zijn:
- misselijkheid en braken
- diarree
- vermoeidheid
- bloedarmoede
- infecties en koorts
- verstopping
- zenuwpijn
cabazitaxel
Cabazitaxel remt de groei van kankercellen (cytostaticum).
Artsen schrijven het voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.docetaxel
Docetaxel is een kankerremmende stof (cytostaticum). Het remt de groei van sommige tumoren.
Artsen schrijven docetaxel voor als chemotherapie (chemokuur) bij kanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Medicijnen tegen testosteron (abiraterone en enzalutamide) bij uitgezaaide prostaatkanker
Als hormoonbehandeling niet meer werkt, kunt u nog medicijnen krijgen tegen testosteron. Er zijn 2 medicijnen die ervoor zorgen dat de werking van testosteron op kankercellen minder wordt: abirateron en enzalutamide. Daardoor groeien de kankercellen tijdelijk niet of langzamer.
Hormoonbehandeling stopt de aanmaak van testosteron bijna helemaal. Maar toch blijft het lichaam een klein beetje testosteron aanmaken. Dat gebeurt in de bijnieren en in de prostaatkanker zelf.
Abiraterone stopt de aanmaak van testosteron.
Enzalutamide zorgt ervoor dat testosteron geen effect meer kan hebben op de kankercellen.
Werkt het goed?
Abirateron verlengt het leven met ongeveer 3 maanden.
Enzalutamide verlengt het leven met ongeveer 4 maanden.
Wanneer?
U kunt kiezen voor deze medicijnen in deze situaties:
- U bent niet fit genoeg voor chemotherapie.
- U wilt geen chemotherapie.
- U kreeg chemotherapie, maar die werkt niet meer.
- U heeft geen of weinig klachten door de prostaatkanker.
Bijwerkingen
Bijwerkingen van abirateron die het meest voorkomen zijn:
- vermoeidheid
- rugpijn
- misselijkheid
- verstopping
- botpijn
- gewrichtspijn
Bijwerkingen van enzalutamide die het meest voorkomen zijn:
- vermoeidheid
- hoofdpijn
- diarree
- opvliegers
- botpijn
abirateron
Abirateron is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.enzalutamide
Enzalutamide is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen, zoals testosteron.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.testosteron
Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon. Het is nodig voor de aanmaak van sperma en zorgt voor mannelijke kenmerken, zoals lichaamsbeharing, baardgroei, een lage stem, ontwikkeling van de penis en zaadballen en voor meer spiermassa. Het is ook nodig om seksueel opgewonden te raken.
Artsen schrijven testosteron voor bij een tekort aan dit hormoon. Het wordt ook gebruikt bij een te sterke lengtegroei bij jongens en/of een vertraagde puberteit bij jongens. Verder wordt het gebruikt als hormoonbehandeling bij genderdysforie.
Voor meer informatie zie Apotheek.nl.Injectie of infuus met radium 223 tegen uitgezaaide prostaatkanker
Radium 223 kan de groei van uitzaaiingen op meerdere plaatsen in de botten remmen en de pijn verminderen. U krijgt het radioactieve middel toegediend met een injectie of een infuus (om de 4 weken een infuus, totaal 6 keer).
Het middel gaat alleen in de botten zitten. Daar geeft het middel een straling af. Hierdoor worden alle botuitzaaiingen van binnenuit bestraald.
U kunt kiezen voor radium 223 als:
- prostaatkanker alleen is uitgezaaid naar de botten;
- u een goede conditie heeft.
De straling geeft geen gevaar voor uw omgeving en heeft weinig bijwerkingen.
Omgaan met minder eetlust
Door kanker en de behandeling kan uw eetlust gaan veranderen. Blijf zo goed mogelijk eten en kies voeding waar u van geniet.
Elke dag een warme maaltijd maken kan te veel tijd en energie van u (of uw partner) vragen. Dan kan een warme maaltijd die bij u thuis wordt gebracht, een uitkomst zijn. Uw specialist, verpleegkundige of huisarts weet of deze service ook in uw woonplaats bestaat.
Als de ziekte verder gaat, vallen veel mensen met kanker af. Zo goed mogelijk eten helpt dan vaak niet meer. 'Moeten eten' ook niet. Eet en drink dan alleen nog wat u smaakt.
Begeleiding bij uitgezaaide prostaatkanker
De meeste behandelingen bij uitgezaaide prostaatkanker hebben bijwerkingen, sommige kosten ook tijd (om naar het ziekenhuis te gaan).
- Het is belangrijk om samen met uw specialist te kijken of de voordelen van een behandeling voor u groter zijn dan de nadelen.
Misschien wordt de behandeling te zwaar voor u of werkt de behandeling steeds minder goed. Misschien wilt u niet (meer) naar het ziekenhuis. Misschien vindt u andere dingen inmiddels belangrijker, bijvoorbeeld om de tijd die u nog heeft op een zo prettig mogelijke manier door te brengen.
- U kunt op elk moment besluiten om te stoppen met een behandeling.
- Het helpt om over deze beslissing te praten met uw partner, kinderen, vrienden, uroloog, verpleegkundige of huisarts.
- Het is ook goed om met hen te praten over wat u belangrijk vindt in de laatste levensfase.
Het geeft rust als u weet dat uw arts en uw naasten weten wat uw wensen en grenzen zijn. Misschien denkt u na over euthanasie. Ook hier kunt u met uw arts over praten.
In de laatste maanden van uw leven (terminale fase) zal uw arts er zo veel mogelijk aan doen om pijn en lijden te verzachten.
Meer informatie over prostaatkanker
- Verhalen van mannen die prostaatkanker hebben: Prostaatkankerstichting.
- Meer informatie over prostaatkanker: kanker.nl.
- Informatie over ziekenhuizen die prostaatkanker behandelen: Ziekenhuischeck.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: ZorgkaartNederland.
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over prostaatkanker.