In het kort
- Door uitwendige bestraling van de prostaatkanker heeft u kans om te genezen.
- Meestal krijgt u 7 weken lang, 3 tot 5 dagen per week een korte bestraling.
- U heeft geen verdoving nodig.
- Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van vermoeidheid, huidirritatie, plasproblemen, darmproblemen en erectieproblemen.
- Plas-, darm- en erectieproblemen kunnen met medicijnen behandeld worden.
- U blijft na de behandeling 5 tot 10 jaar onder controle van de uroloog en radiotherapeut.
Wat is uitwendige bestraling bij prostaatkanker?
Bij uitwendige bestraling komt de radioactieve straling uit een bestralingsapparaat. De straling gaat door de huid heen naar de prostaat en vernietigt de kankercellen.
De straling kan ook gezonde cellen in de buurt van de prostaat beschadigen. Dit kan zorgen voor bijwerkingen.
Voor de bestralingsbehandeling kan starten, krijgt u een CT-scan en vaak een MRI-scan. Daarbij zijn eerst markers in uw prostaat geprikt. Daardoor weet de radiotherapeut waar hij u precies moet bestralen.
Hoe gaat uitwendige bestraling bij prostaatkanker?
De meeste mannen krijgen ongeveer 7 weken lang, 3 tot 5 dagen per week een korte bestraling.
Iedere korte bestraling duurt niet langer dan 5 minuten. U hoeft niet te worden opgenomen in het ziekenhuis. U hoeft ook niet onder narcose.
Wat is het resultaat van de uitwendige bestraling?
Na uitwendige bestraling:
- heeft u kans om te genezen
- is uw levensverwachting even goed als van mannen die geen prostaatkanker hebben.
Nadelen van de uitwendige bestraling bij prostaatkanker
Uitwendige bestraling heeft ook nadelige effecten:
- De straling beschadigt kankercellen, maar ook gezonde cellen. Zoals cellen van de darmen en van de blaas.
- Er ontstaat littekenweefsel in en rond de prostaat.
U kunt tijdens en na de bestraling last krijgen van:
- Vermoeidheid.
- Huidirritatie op de plek van de bestraling.
- Klachten door irritatie van de darmen en de blaas:
- darmkrampen
- aandrang zonder dat u moet plassen of poepen
- dunne of juist harde ontlasting
- vaak moeten plassen
- een branderig gevoel bij het plassen
- bloed in de urine of bij de ontlasting
Een jaar na de bestraling heeft ongeveer 1 van de 10 mannen nog behoorlijk veel last van darmproblemen.
Een jaar na de bestraling heeft ongeveer 1 van de 10 mannen nog behoorlijk last van de plasproblemen. Incontinentie komt nauwelijks voor.
- Erectieproblemen. Een jaar na de bestraling hebben behoorlijk wat mannen nog last van erectieproblemen.
- Minder zaadvocht bij de zaadlozing.
- Minder vruchtbaar.
Tijdens en na de bestraling kunnen allerlei emoties loskomen. U gaat dan alles verwerken wat u heeft meegemaakt. U kunt zich bijvoorbeeld machteloos, onzeker of somber voelen, of bang zijn dat de kanker weer terugkomt. Deze emoties worden vaak langzaam minder heftig. Maar het kan een poos duren voor u zich emotioneel weer beter voelt.
Omgaan met de gevolgen van uitwendige bestraling
Heeft u klachten door de bestraling? De radiotherapeut of verpleegkundig specialist kan u advies geven over hoe u met uw klachten kunt omgaan. Zij kan u ook naar een andere hulpverlener verwijzen.
U kunt bijvoorbeeld:
- begeleiding krijgen over hoe u met erectieproblemen om kunt gaan
- medicijnen krijgen voor erectieproblemen
- leren omgaan met plasproblemen
- medicijnen krijgen bij plasproblemen
- bij psychische klachten hulp krijgen van een psycholoog, uw huisarts of praktijkondersteuner GGZ.
Hoe verder na de uitwendige bestraling bij prostaatkanker?
U komt na de uitwendige bestraling regelmatig bij uw uroloog en radiotherapeut terug voor een controle. Het precieze controleschema hangt af van uw situatie. De uroloog maakt een persoonlijk controleschema met u. Een voorbeeld zou kunnen zijn:
- 6 weken na de bestraling
- na 3, 6 en 12 maanden
- daarna ieder half jaar
- na 3 jaar nog 1 keer per jaar
De controles gaan door tot 5 tot 10 jaar na de bestraling.
Tijdens de controles:
- bespreekt u welke klachten u nog heeft.
- vraagt de uroloog ook naar klachten die kunnen komen doordat de kanker terug is. De belangrijkste zijn plasproblemen en pijn in de rug. Zo nodig krijgt u verder onderzoek.
- wordt uw PSA gemeten.
Het PSA kan schommelen. Uw PSA mag niet te veel stijgen. Is het PSA meer dan 2,0 ng/ml gestegen vergeleken met uw laagste PSA na de bestraling? Dan bespreekt uw arts met u of er verder onderzoek nodig is. - Een langzame kleine stijging van het PSA geeft meestal aan dat de kanker terug is op de plek van de prostaat.
- Snelle grote stijgingen van het PSA wijzen op uitzaaiingen van de ziekte.
Meer informatie over prostaatkanker
- Verhalen van mannen die prostaatkanker hebben: Prostaatkankerstichting.
- Meer informatie over prostaatkanker: kanker.nl.
- Informatie over ziekenhuizen die prostaatkanker behandelen: Ziekenhuischeck.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: ZorgkaartNederland.
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over prostaatkanker.