In het kort
- Klachten bij alvleesklierkanker kunnen onder andere zijn:
- gele huid en geel oogwit (geelzucht)
- donkere urine en beige of grijswitte poep
- gewicht verliezen
- misselijk zijn
- pijn in de buik
- U krijgt verschillende onderzoeken, zoals een echografie en een CT-scan.
- Soms neemt de arts ook cellen af om te laten onderzoeken onder een microscoop (een punctie).
- Alvleesklierkanker kan soms weggehaald worden met een operatie.
- Meestal is een operatie niet mogelijk. Dan kunt u andere behandelingen krijgen om uw leven te verlengen of uw klachten te verminderen.
Wat is alvleesklierkanker?
De alvleesklier is een orgaan in de buik. Hij maakt hormonen en enzymen die helpen om voeding te verteren.
Er zijn verschillende soorten kanker van de alvleesklier. De meeste mensen hebben kanker van de afvoerbuisjes van de alvleesklier. Hier gaat de informatie op Thuisarts.nl over.
De alvleesklier bestaat uit 3 delen:
- kop
Dit is het dikste deel van de alvleesklier. Het ligt vlak bij de twaalfvingerige darm en de galblaas. - midden
- staart
Dit is het dunnere deel vlak bij de milt.
Als alvleesklierkanker ontdekt wordt, is de kanker vaak al doorgegroeid of uitgezaaid. De kanker kan doorgroeien naar belangrijke weefsels, zoals bloedvaten en organen om de alvleesklier heen. De meeste uitzaaiingen zijn in de lever, de lymfeklieren, het buikvlies of de longen.
Alvleesklierkanker komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Meestal zijn mensen met alvleesklierkanker 65 jaar of ouder.
Wat zijn klachten van alvleesklierkanker?
Kanker in de alvleesklier zit er vaak al lang voordat u daar iets van merkt. Er ontstaan meestal pas klachten als de kanker zo groot is dat deze op een ander orgaan drukt. Of als de kanker doorgegroeid is in een ander orgaan, in zenuwen of bloedvaten rondom de alvleesklier.
U kunt bijvoorbeeld de volgende klachten hebben:
- gele huid en geel oogwit (geelzucht)
- donkere urine en beige of grijswitte poep
- veel drinken of veel plassen
- jeuk
- gewicht verliezen
- minder zin om te eten
- pijn boven of midden in de buik
- pijn boven of midden in de rug
- moeite met poepen door verstopping
- vettige poep
- opgeblazen gevoel
- veel boeren laten
- slikproblemen
- erg moe zijn
- misselijk zijn
Wat zijn de oorzaken van alvleesklierkanker?
Het is nog onduidelijk hoe alvleesklierkanker precies ontstaat.
Het risico om alvleesklierkanker te krijgen is waarschijnlijk wel groter als:
- u rookt
- u te zwaar bent
- u erg veel alcohol drinkt
- u lang alvleesklier-ontsteking heeft
- het vaker bij u in de familie voorkomt
Bij ongeveer 5 van de 100 mensen met alvleesklierkanker is er een erfelijke oorzaak.
Onderzoeken naar alvleesklierkanker
Denkt uw huisarts dat uw klachten komen door galstenen, een ontsteking van de alvleesklier of een tumor in uw alvleesklier? Dan verwijst uw huisarts u door voor verder onderzoek naar een specialist. Meestal is dat een maag-darm-leverarts.
De specialist doet waarschijnlijk de volgende onderzoeken bij u:
- bloedonderzoek: maakt duidelijk of u een afsluiting van de galwegen heeft, en hoe goed uw lever en nieren werken
- echografie
- CT-scan
- endoscopie
Een echo
De echografie maakt uw lever, galwegen en alvleesklier zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts een mogelijke tumor zien.
Bij een echo ligt u op een onderzoeksbank. De arts smeert een gel op uw huid en beweegt het echo-apparaat over de ingesmeerde huid. Dit doet geen pijn.
Soms is het belangrijk dat uw maag leeg is. U mag dan een paar uur van tevoren niets meer eten of drinken.
Soms ziet de arts met de echo een tumor zitten in uw alvleesklier. Dan krijgt u meestal ook een CT-scan.
Een CT-scan
Is bij de echo een tumor gezien? Dan krijgt u meestal een CT-scan van uw borstkas en buikholte.
Met een CT-scan is te zien:
- waar de tumor in de alvleesklier zit
- hoe ver de tumor is doorgegroeid in de omgeving
- of u uitzaaiingen heeft in lymfeklieren, buikholte of andere organen
Voor het maken van de CT-scan is vaak contrastvloeistof nodig. Meestal krijgt u deze vloeistof in een bloedvat in uw arm gespoten. Contrastvloeistof kan een warm gevoel geven. Sommige mensen worden er misselijk van. Eet of drink daarom niet meer enkele uren voor de CT-scan.
U ligt op een beweegbare tafel. De tafel schuift door een ronde opening. Terwijl de tafel verschuift, maakt het apparaat röntgenfoto’s.
Na een echo of CT-scan
Denkt de arts na de echo of CT-scan dat u waarschijnlijk alvleesklierkanker heeft? Dan adviseert de arts u waarschijnlijk om een operatie uit te laten voeren.
Is het na de echo of CT-scan minder zeker dat u alvleesklierkanker heeft? Dan wil uw arts waarschijnlijk meer onderzoeken doen. In dat geval krijgt u bijvoorbeeld een MRI en neemt de arts cellen af om te laten onderzoeken onder een microscoop (een punctie).
Aanvullende onderzoeken naar alvleesklierkanker
Als er alvleesklierkanker gevonden is, krijgt u een operatie of meer onderzoek. Dat maakt nog duidelijker hoe ver de kanker is doorgegroeid en of u uitzaaiingen heeft.
Het verdere onderzoek kan bestaan uit:
- een MRI/MRCP
- een endo-echografie, met eventueel een punctie
- een ERCP-onderzoek
- een punctie
MRI/MRCP
Een MRI laat heel precies zien waar de alvleesklierkanker zit.
Het kan zijn dat u contrastvloeistof krijgt ingespoten in een bloedvat in uw arm.
Een MRI werkt met een magneetveld. U mag daarom geen pacemaker of metaalsplinters in uw lichaam hebben. Dat wordt altijd gecontroleerd.
Tijdens het MRI-onderzoek ligt u in een ronde tunnel. Het apparaat kan nogal wat lawaai maken. Daarvoor krijgt u oordopjes, of u kunt naar muziek luisteren.
Een MRCP is een speciale vorm van een MRI. De galwegen, het begin van de dunne darm en de alvleesklier zijn erop te zien.
Een endo-echo
Soms geven andere onderzoeken niet genoeg duidelijkheid. Dat kunt u een endo-echo krijgen. Hiermee zijn kleine tumoren (kleiner dan 2 cm) te zien.
Voordat u een endo-echo krijgt, mag u een paar uur niets eten of drinken. Uw maag moet leeg zijn.
U krijgt eerst een slaapmiddel en een pijnstiller (een roesje). Vaak verdooft de arts de keel met een verdovingsspray. Dit voorkomt dat u misschien moet kokhalzen.
De arts schuift via uw mond een dunne slang tot aan uw maag of begin van de darm. Aan het uiteinde van de slang zit een lampje, een cameraatje en een echo-apparaatje. Daarmee bekijkt de arts alles.
De arts kan eventueel ook wat weefsel weghalen voor onderzoek (een punctie). Dit is niet pijnlijk. Een patholoog bekijkt de cellen later onder de microscoop.
Een ERCP: een onderzoek bij afsluiting van de galwegen
Dit onderzoek wordt meestal gedaan als u geelzucht heeft door een afsluiting van de galwegen. Een afsluiting kan komen doordat de alvleesklierkanker op de galwegen drukt.
U krijgt eerst een slaapmiddel en een pijnstiller (een roesje). Bij dit onderzoek ligt u op uw buik. De arts schuift een buigzame slang, met een lampje en een cameraatje eraan, via uw mond tot in de dunne darm. Zo kan hij de galwegen zichtbaar maken. In de galwegen zet hij een buisje (een stent). Dit buisje drukt de alvleesklierkanker opzij en houdt de galweg open. Hierdoor kan de gal weer naar de darm toe. Klachten als geelzucht verdwijnen dan. Ook haalt hij met een borsteltje wat cellen weg uit de galwegen voor onderzoek door de patholoog.
Een punctie
Bij een punctie prikt de arts met een dunne naald in de afwijking. Hierbij zuigt hij cellen of vocht op. Een patholoog onderzoekt deze cellen later in het laboratorium.
Uw arts kan een punctie doen van binnenuit de darm tijdens een endo-echo. Een punctie kan ook vanaf buiten door de huid met behulp van een echo of CT.
Een punctie is meestal nodig als de alvleesklierkanker niet meer weggehaald kan worden met een operatie, bijvoorbeeld bij uitzaaiingen in uw lever. De cellen laten dan zien welke behandeling u kunt krijgen.
Behandeling bij alvleesklierkanker
Na de onderzoeken bespreekt u met uw arts welke behandelingen u kunt en wilt krijgen.
De volgende dingen zijn hierbij belangrijk:
- Voor een operatie met narcose moet u sterk genoeg zijn. Een operatie om de kanker weg te halen kan bij ongeveer 20 van de 100 mensen met alvleesklierkanker.
- Na een operatie is de kans groot dat alvleesklierkanker terugkomt.
- Is de kanker doorgegroeid in een ader? Dan kunt u soms een operatie krijgen. Als dat niet kan, kunt u chemotherapie krijgen. Heel soms is na de chemotherapie wel een operatie mogelijk.
- Is de kanker doorgegroeid in een slagader? Dan kunt u meestal geen operatie meer krijgen. U kunt dan kiezen of u chemotherapie wilt. Heel soms is na de chemotherapie wel een operatie mogelijk.
- Heeft u uitzaaiingen? Dan kunt u geen operatie krijgen. U kunt dan bijvoorbeeld chemotherapie, een stent tegen geelzucht en behandeling tegen de pijn krijgen.
- Voor een behandeling begint, krijgt u meestal een afspraak bij een diëtist. Hij of zij kijkt of u extra voeding en alvleesklier-enzymen nodig heeft.
Keuzekaart
Deze keuzekaart kan u en uw arts helpen om te kiezen wat het beste bij u past.
Meer informatie over alvleesklierkanker
- Voor lotgenotencontact: Living With Hope.
- Informatie over ziekenhuizen die alvleesklierkanker behandelen: Ziekenhuischeck.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: Zorgkaart Nederland.
We hebben de informatie gemaakt met de richtlijn voor specialisten over pancreascarcinoom.