In het kort
- Bij een operatie bij prostaatkanker haalt de arts je prostaat en zaadblaasjes weg.
- Dit kan met een kijkoperatie of met een open operatie.
- Na de operatie kun je klachten krijgen. Zoals je plas niet meer goed kunnen ophouden. Of geen stijve penis meer krijgen of houden.
- Voor deze klachten kun je behandelingen krijgen.
- Je krijgt na de operatie controles om te zien of de prostaatkanker wegblijft.
Wat is een operatie bij prostaatkanker?
De arts haalt met een operatie de hele prostaat en de zaadblaasjes weg.
Achter de prostaat zitten 2 zaadblaasjes. De prostaat en de zaadblaasjes maken vocht. Als je klaarkomt, komt dit vocht met de zaadcellen naar buiten.
De prostaat ligt rondom de plasbuis. Daardoor haalt de arts ook een stukje van de plasbuis weg.
Soms haalt de arts ook lymfeklieren weg in de buurt van de prostaat. In het laboratorium wordt onderzocht of daar ook kankercellen inzitten.
De operatie kan op 2 manieren:
- via meer kleine sneetjes in de buik (kijkoperatie)
- via 1 grote snee in de buik (open operatie)
De meeste mensen krijgen een kijkoperatie. Na een kijkoperatie ben je vaak sneller beter en heb je minder pijn.
Wanneer is een operatie geschikt bij prostaatkanker?
Een operatie om de prostaat en zaadblaasjes weg te halen is geschikt bij deze dingen:
- Je bent nog fit.
- Je hebt geen overgewicht.
- Je hebt geen andere ernstige ziektes.
Wat kun je verwachten van een operatie bij prostaatkanker?
3 van de 4 mannen met prostaatkanker bij wie de prostaat is weggehaald, leven nog na 10 jaar. Dat is net zoveel als bij mannen die geen prostaatkanker hebben.
Hoe gaat de voorbereiding op een operatie bij prostaatkanker?
Voor de operatie krijg je een gesprek met de arts die de operatie doet. Je hoort van de arts hoe de operatie gaat. Je kunt ook vragen stellen. De arts vertelt je bijvoorbeeld:
- of er ook lymfeklieren weggehaald worden
- of je een kijkoperatie krijgt of een operatie via een snee in je buik
Ook bespreekt de arts met je hoe groot je kans is op problemen na de operatie. Zoals je plas niet goed kunnen ophouden. Of geen of moeilijk een stijve penis kunnen krijgen.
Je krijgt ook een gesprek met de arts die de verdoving regelt (anesthesioloog). Die stelt vragen over je gezondheid. Bijvoorbeeld of je nog andere ziektes hebt.
Eten en drinken op de dag van de operatie
Je hoort van het ziekenhuis of je nog mag eten en drinken voor de operatie. Dit hangt af van of je de operatie in de ochtend of middag krijgt.
Hoe gaat een operatie bij prostaatkanker?
Je wordt met medicijnen in slaap gebracht. Dit heet narcose. Je merkt daardoor niets van de operatie.
De operatie duurt ongeveer 2 of 3 uur.
De operatie kan op 2 manieren: een kijkoperatie of een open operatie.
Kijkoperatie
- Bij een kijkoperatie maakt de arts meestal 3 sneetjes in je buik. 2 sneetjes zijn klein, ongeveer 1 centimeter. Door het ene sneetje schuift de arts een slangetje met een kleine camera erin. Door het andere sneetje wordt een slangetje geschoven met gereedschap erop, zoals een tangetje of een schaartje. Het derde sneetje is ongeveer 5 centimeter. Hierdoor haalt de arts je prostaat en de zaadblaasjes naar buiten.
- Op een beeldscherm ziet de arts de beelden die de camera maakt in je buik.
- De kijkoperatie gebeurt meestal met een operatie-robot. De slangetjes met de camera en het gereedschap zitten dan vast aan robot-armen. Die gaan in je buik. De arts bestuurt dan met een soort joystick de robot-armen.
Open operatie
Bij een open operatie maakt de arts een snee in de onderbuik. Via deze snee kan de arts goed bij je prostaat en de zaadblaasjes komen.
Na de operatie
Na de operatie krijg je een slangetje in je blaas. Dit heet een urine-katheter. Die wordt na een paar dagen er uitgehaald. Soms is het nodig dat het slangetje wat langer blijft zitten. De meeste mensen mogen na 2 of 3 dagen naar huis.
De weggehaalde prostaat wordt onderzocht in het laboratorium. Als er lymfeklieren zijn weggehaald worden deze ook onderzocht. In het laboratorium is te zien of alle kanker is weggehaald.
Wat zijn nadelen van een operatie bij prostaatkanker?
Een operatie van je prostaat heeft nadelen:
Risico’s van de operatie
Een operatie bij prostaatkanker heeft deze risico’s:
- Je kunt ontstekingen krijgen.
Bijvoorbeeld een ontsteking van de wond of een blaasontsteking. Je krijgt dan medicijnen tegen ontstekingen door een bacterie (antibiotica). - Je kunt een bloeding krijgen. De kans dat dit gebeurt is heel klein.
Na een operatie kan de wond binnenin je buik opengaan. Je hebt dan een bloeding in je buik. Je moet dan misschien weer geopereerd worden. - Je kunt een bloedpropje in je been of longen krijgen.
Dit heet trombose. Je krijgt medicijnen om de kans daarop kleiner te maken.
Klachten door een open operatie
- Na een open operatie kun je een aantal weken een lichte pijn in je buik voelen.
- Je zult na een open operatie sneller moe zijn. Het kan 1 of 2 maanden duren voor dit weer overgaat.
Klachten doordat de prostaat weg is
- Je kunt je plas misschien niet goed ophouden. Dat is meestal tijdelijk, maar kan ook niet meer overgaan. De arts bespreekt meestal voor de operatie met je hoe groot jouw kans hierop is.
Je prostaat lag tegen je blaas en rond je plasbuis. Nu je prostaat weg is, komt er soms zomaar plas uit je blaas. Meestal zijn dit maar een paar druppels.
Meestal krijg je het advies om oefeningen te doen om je spieren te trainen. Kijk bij de oefeningen om mee te beginnen. - Je kunt na de operatie misschien geen stijve penis krijgen. Of moeilijk een stijve penis houden. Dit gebeurt als zenuwen en bloedvaten naar de penis beschadigen bij de operatie. Deze klachten kunnen weer verdwijnen, maar vaak blijven ze. Meestal krijg je het advies om na de operatie medicijnen te gebruiken om sneller een stijve penis te krijgen. Bij sommige mensen duurt het wel 4 jaar voor het weer lukt om een stijve penis te krijgen.
Een klacht die altijd blijft:
- Je kunt na de operatie nog wel klaarkomen, maar er komt geen sperma meer naar buiten.
Hoe kun je omgaan met de problemen na een operatie bij prostaatkanker?
Voor de problemen kun je hulp krijgen. Je arts en verpleegkundige kunnen adviezen geven hoe je met de klachten kunt omgaan. Of ze kunnen je bijvoorbeeld doorsturen naar een psycholoog of maatschappelijk werker als dat nodig is.
Adviezen bij je plas niet goed kunnen ophouden:
- Je kunt je plas opvangen met een hulpmiddel. Bijvoorbeeld met een soort verband voor in je onderbroek. Dit heet incontinentie-verband. Of met een onderbroek die je plas opvangt. Of een matje voor in bed dat de plas opvangt als je 's nachts plas verliest.
Deze hulpmiddelen zorgen ervoor dat je plas niet ruikt. En dat je huid droger blijft. De apotheek of wijkverpleegkundige kan je helpen kiezen. En uitleggen hoe je het gebruikt. - Je kunt de spieren van je bekkenbodem trainen. Zo kun je trainen om je plas beter op te houden. Een speciale fysiotherapeut kan de oefeningen leren aan jou. Dit is een bekken-fysiotherapeut.
- Als je klachten niet meer overgaan, kun je nadenken of je een operatie aan je plasbuis wil. Hierdoor kunnen je klachten minder worden.
Adviezen bij niet of moeilijk een stijve penis krijgen of houden:
- Je kunt hulp krijgen om te leren omgaan met niet of moeilijk een stijve penis krijgen of houden.
- Of je kunt medicijnen en een hulpmiddel (vacuümpomp) gebruiken.
Welke controles krijg je na een operatie bij prostaatkanker?
Na de operatie heb je regelmatig een afspraak in het ziekenhuis voor controle.
Een controle bestaat uit deze dingen:
- gesprek met de arts of verpleegkundige
Jullie bespreken of je klachten of problemen hebt. Of dat je misschien nieuwe klachten hebt die kunnen komen doordat de kanker terug is. Voorbeelden van zulke klachten zijn problemen met plassen en pijn in de rug. - testen hoe hoog het PSA in je bloed is
Als je prostaat is weggehaald, mag er geen PSA meer in je bloed te meten zijn.
Zit er wel PSA in het bloed? Dan zitten er nog cellen van de prostaat in je lichaam. Zolang het PSA heel laag is, is meer onderzoek niet nodig. Is het PSA hoger? Dan bespreekt je arts met je of er meer onderzoeken nodig zijn. Bijvoorbeeld een PSMA-PET-CT-scan.
Hoe gaat het verder na een operatie bij prostaatkanker?
In het eerste jaar krijg je elke 3 maanden controle in het ziekenhuis. Na een aantal maanden of jaren is dit steeds minder vaak.
Bij sommige mensen stoppen de controles al na 5 jaar. Bij anderen gaan de controles misschien 10 jaar of langer door. Dat hangt af van wat er bij de controles wordt gevonden.
Psychische klachten
Na de operatie kun je psychische klachten krijgen. Dit komt niet door de operatie zelf. Maar het komt vooral door de spanning van de ziekte en de behandelingen.
Je kunt je bijvoorbeeld machteloos, onzeker of somber voelen. Of bang zijn dat de kanker weer terugkomt.
Deze emoties worden vaak langzaam minder heftig. Maar het kan soms ook een tijd duren voor je je weer beter voelt.
Wanneer bellen na een operatie bij prostaatkanker?
Ben je weer thuis na de operatie bij prostaatkanker? Bel je arts in het ziekenhuis bij 1 of meer van deze dingen:
- Je hebt koorts: 38 graden of hoger.
- Je verliest veel bloed.
- Je hebt heel erge pijn.
- Het slangetje in je blaas (urine-katheter) is verstopt.
- Je hebt problemen met plassen als het slangetje uit je blaas is. Bijvoorbeeld het gevoel dat je niet kunt plassen of dat je blaas niet goed leeg is. Of je moet heel vaak plassen overdag en 's nachts.
Meer informatie over de operatie bij prostaatkanker
- Bekijk een filmpje over het weghalen van de prostaat op Allesoverurologie.nl.
- Verhalen van mannen die prostaatkanker hebben: Prostaatkankerstichting.
- Meer informatie over prostaatkanker: kanker.nl.
- Informatie over ziekenhuizen die de operatie bij prostaatkanker doen: Ziekenhuischeck.nl.
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: ZorgkaartNederland.
Over deze tekst
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over prostaatkanker.