In het kort
- Moeheid, spanning en angst kunnen lichamelijke klachten veroorzaken.
- Bijvoorbeeld hartkloppingen, een snelle ademhaling, duizeligheid of wazig zien.
- Deze klachten kunnen extra angst geven.
- Als u het gevoel heeft dat u er geen controle meer over heeft, dan heeft u een paniekaanval.
- Een paniekaanval kan een paar minuten tot anderhalf uur duren.
- Het helpt om iets te doen waardoor u minder let op uw ademhaling en hartslag. Bijvoorbeeld kniebuigingen doen of een eindje buiten gaan lopen.
Film
- Filmbestand mp4, 1:43 minuten, 17mb
- Geluidsbestand volgt spoedig
- Ondertitelingsbestand volgt spoedig
- © 2012-2023 NHG | Disclaimer
Wat is een paniekaanval?
Spanning en angst kunnen lichamelijke klachten geven. Uw lichaam maakt dan een stresshormoon (adrenaline) aan. Het lichaam bereidt zich voor om snel te reageren op een mogelijk gevaar.
- Uw hart gaat sneller kloppen.
- U gaat sneller ademen (hyperventilatie).
- U kunt een gejaagd gevoel krijgen.
- U kunt een licht gevoel in het hoofd krijgen of benauwd worden.
- U kunt ook opeens gaan trillen of zweten.
Soms duurt dit lang of worden de klachten steeds erger:
- Uw hart gaat steeds sneller kloppen, u heeft uw ademhaling niet meer onder controle, u kunt duizelig worden of wazig gaan zien. Het voelt alsof uw lichaam het niet meer aan kan.
- Dat maakt de angst nog groter en u raakt in paniek. U weet niet meer wat u moet doen.
- Nadenken lukt niet meer goed. U wilt het liefst vluchten, schreeuwen, huilen of wegkruipen.
Als de angst de baas wordt over u, dan heeft u een paniekaanval.
Een paniekaanval kan een paar minuten tot anderhalf uur duren.
Wat merk ik bij een paniekaanval?
Bij een paniekaanval kunt u allerlei klachten krijgen. Sommige mensen hebben 1 of 2 van die klachten. Anderen krijgen veel klachten tegelijk. De meest voorkomende klachten zijn:
- snelle hartslag
- zweten
- duizeligheid
- beven
- snel ademhalen (hyperventilatie)
- een benauwd gevoel, een vervelend gevoel in de borst
- tintelingen of geen gevoel in handen of voeten
- droge mond
- misselijkheid, maagpijn, overgeven, diarree
- het gevoel dat de omgeving er anders uitziet
- het gevoel dat u de controle over uzelf verliest, gek wordt of doodgaat.
Als een paniekaanval over is, kunt u heftig natrillen of gaan huilen.
Hoe ontstaat een paniekaanval?
Een paniekaanval kan in verschillende situaties ontstaan. Bijvoorbeeld:
- U schrikt heel erg door een gevaarlijke situatie. Daardoor weet u niet meer wat u moet doen. Bijvoorbeeld als in uw huis ineens brand is.
- U denkt dat iets gevaarlijk is, terwijl dat eigenlijk niet zo is.
- U vindt iets spannend en merkt dit aan uw lichaam: uw hart gaat sneller kloppen, u ademt sneller en zweet. Door deze klachten denkt dat u een ernstige ziekte heeft of een hartaanval krijgt.
De kans op een paniekaanval is groter:
- bij stress en moeheid
- als mensen in uw familie paniekaanvallen hebben
- als u veel cafeïne (koffie, cola, energiedrank) heeft gedronken. Cafeïne kan de lichamelijke klachten van angst erger maken. Bij sommige mensen kan dit een paniekaanval geven.
Als u een keer een paniekaanval heeft gehad, kunt u daarna bang zijn dat het nog eens gebeurt. Dat geeft zoveel spanning dat u daardoor weer een paniekaanval kunt krijgen.
Wat gebeurt er in het lichaam bij een paniekaanval?
Ademhalen doen we vanzelf. We ademen zuurstof in en koolzuur uit.
De ademhaling past zich aan bij wat we doen. Net als de hartslag.
U heeft een rustige ademhaling en hartslag als u slaapt.
En een snelle ademhaling en hartslag bij sporten.
Bij angst en spanning raakt uw ademhaling in de war. Vaak zonder dat u het zelf beseft. Ook moeheid en stress kunnen de ademhaling verstoren.
Het lichaam gaat dan stresshormonen maken, zoals adrenaline. Het is dan alsof het lichaam zich voorbereidt op actie. U gaat vanzelf sneller ademhalen en uw hart gaat sneller kloppen. U zit bijvoorbeeld in een stoel, maar ademt alsof u aan het hardlopen bent. Ook uw hart klopt alsof u hardloopt.
Wat kunt u zelf doen bij een paniekaanval?
Tips voor als u een paniekaanval krijgt:
- Probeer rustig te ademen. Neem bijvoorbeeld 3 seconden om in te ademen en 6 seconden om uit te ademen.
In een papieren of plastic zakje ademen helpt niet. - Doe iets waardoor u minder let op uw hartslag en ademhaling:
- Neem bijvoorbeeld een slok water.
- Loop even naar buiten.
- Doe een paar kniebuigingen.
- Ga hardop lezen.
- Praat even met iemand.
- Ga iets actiefs doen: een eind fietsen, rennen of wandelen.
- Het helpt om te weten dat de paniek na 60 tot 90 minuten vanzelf minder wordt.
Als u de klachten al vaker heeft gehad:
- Het helpt als u weet dat de lichamelijke klachten die u voelt niet gevaarlijk zijn en vanzelf overgaan. Ze komen door angst en niet door bijvoorbeeld hartproblemen. Probeer uzelf gerust te stellen.
Hoe gaat het verder na een paniekaanval?
Een paniekaanval gaat vanzelf over. Het kan zijn dat u maar een keer in uw leven een paniekaanval krijgt en daarna nooit meer.
Probeer na een paniekaanval te bedenken waarom u de paniekaanval kreeg. Was de situatie echt bedreigend?
- Heeft u last van stress en spanningen, misschien zonder dat u dit beseft?
- Zijn er bepaalde situaties die spanningen geven bij u? Zo ja, waarom?
- Schrijf op in welke situaties u angstig bent en welke lichamelijke klachten u dan krijgt.
Na een paniekaanval kunt u bang zijn dat u er weer een krijgt. Door die angst gaat u sommige dingen misschien niet meer doen. Ga dan naar uw huisarts om dit te bespreken.
Heeft u vaker paniekaanvallen? Maak dan een afspraak met de huisarts. Heeft u opgeschreven in welke situaties u in paniek raakt? Neem dan uw aantekeningen mee. Samen kijkt u welke behandeling het beste bij u past.
Wanneer bellen bij klachten van een paniekaanval?
Bel uw huisarts of de huisartsenpost:
- als u ook druk of pijn op de borst heeft die niet weggaat als u rustig gaat zitten of liggen
- als u erg benauwd bent en u denkt dat het niet door een paniekaanval komt
- als de adviezen niet helpen tegen de paniekaanval
Meer informatie over paniekaanvallen
- Meer informatie vindt u op MINDblue.nl.
- Op mentaalvitaal.nl vindt u tips over uw mentale gezondheid en kunt u zelf aan de slag om goed in balans te blijven.
- Op snelbeterinjevel.nl kunt u trainingen doen: Minder stress, Minder Piekeren of Beter slapen. U krijgt oefeningen en kunt bijhouden of ze u helpen (via een eigen account).
De informatie over paniekaanvallen is gebaseerd op de wetenschappelijke richtlijn voor huisartsen, de NHG-Standaard Angst en op de Zorgstandaard Angstklachten en angststoornissen.