In het kort
- U heeft prostaatkanker zonder uitzaaiingen.
- Deze prostaatkanker groeit meestal langzaam.
- U kunt vaak kiezen welke behandeling u wilt:
- actief volgen (= regelmatig laten controleren of de prostaatkanker gegroeid is)
- een operatie
- bestraling van buitenaf
- bestraling van binnenuit met radioactieve zaadjes.
- U bespreekt met uw arts welke behandeling het beste bij u past.
Wat is prostaatkanker die alleen in de prostaat zit?
Prostaatkanker die alleen in de prostaat zit:
- kan nog heel klein zijn. Soms is de tumor zo klein dat de arts bij onderzoek via de anus nog geen knobbeltje voelt. De tumor is soms ook nog niet te zien op een echo of een MRI-scan.
- ontdekt de arts vaak pas bij een onderzoek van stukjes prostaat.
- kan al wat groter zijn. Dan kan de arts de tumor wel voelen bij het onderzoek via de anus.
- kan op één of meer plekken in de prostaat zitten.
- groeit vaak langzaam.
Mogelijkheden bij prostaatkanker die alleen in de prostaat zit
Het is niet altijd nodig om prostaatkanker direct te laten behandelen. U blijft dan goed onder controle van de uroloog en de huisarts. Dit heet actief volgen.
Misschien krijgt u het advies van de uroloog om de tumor wel te laten behandelen. Dat kan op verschillende manieren: met een operatie, met bestraling van binnenuit of met bestraling van buitenaf.
Iedere mogelijkheid heeft voor- en nadelen. Uw arts bespreekt deze met u.
Welke behandeling het beste bij u past hangt af van:
- de manier waarop de kankercellen groeien
- of uw prostaat groot of klein is
- of u plasklachten heeft
- of u nog andere ziektes heeft
- de hoogte van het PSA
- uw leeftijd
- wat u zelf wilt
Heeft u bijvoorbeeld veel ouderdomsklachten? Of heeft u een andere ernstige ziekte? Dan hebben behandelingen voor u waarschijnlijk meer nadelen dan voordelen. Mocht u klachten krijgen, dan kunnen die behandeld worden.
Wanneer is actief volgen bij prostaatkanker mogelijk?
Bij actief volgen houdt de uroloog of de huisarts goed in de gaten of de prostaatkanker groeit.
Actief volgen is mogelijk als:
- uw PSA 10 of lager is
- er kankercellen zitten in hooguit 2 stukjes prostaat die zijn onderzocht
- de kankercellen langzaam groeien
Hierbij is de kans dat de tumor verder groeit namelijk erg klein. Het kan zelfs zijn dat u nooit klachten krijgt van de kanker.
Voordelen van actief volgen:
- U krijgt pas een behandeling als het ook echt nodig is voor u. Blijkt in de loop van de tijd bij controles dat de tumor is gegroeid? Dan kunt u zich alsnog laten behandelen.
- U hoeft geen behandelingen te ondergaan. Behandelingen kunnen veel energie en tijd kosten.
- U heeft geen last van bijwerkingen van een behandeling.
- U heeft geen risico op problemen door de behandeling.
Nadelen van actief volgen:
- Het kan psychisch zwaar zijn als u weet dat u kanker heeft.
- Soms moeten opnieuw stukjes prostaat onderzocht worden om te kijken of actief volgen nog verantwoord is.
Meer over actief volgen: Ik kies voor actief volgen
Wanneer is een operatie bij prostaatkanker geschikt?
Bij een operatie voor prostaatkanker haalt de uroloog de hele prostaat en de zaadblaasjes weg.
Voor wie is een operatie geschikt?
- Voor mannen die naar verwachting nog lang leven. Dat wil zeggen nog minstens 10 jaar. Bij een te hoge leeftijd kan de kans op problemen door de verdoving te groot zijn.
- Voor mannen die in goede conditie zijn. Door andere ziektes kan iemand in te slechte conditie zijn om te opereren.
Voordeel van een operatie:
- U heeft kans om te genezen.
Nadelen van een operatie:
- U moet een aantal dagen in het ziekenhuis blijven.
- U kunt na de operatie uw plas niet goed ophouden. Dat is meestal tijdelijk, maar kan ook blijvend zijn. U kunt hiervoor een behandeling krijgen.
- U kunt na de operatie erectieproblemen krijgen. Dit gebeurt als zenuwen en bloedvaten naar de penis beschadigd raken.
- U krijgt na de operatie geen zaadlozing meer bij het klaarkomen.
Meer over de prostaatoperatie: Ik kies voor een operatie bij prostaatkanker.
Wanneer is uitwendige bestraling geschikt bij prostaatkanker?
Bij uitwendige bestraling komt er straling uit een bestralingsapparaat door uw huid heen in de prostaat. De straling vernietigt alle kankercellen in de prostaat. De straling kan ook gezonde weefsels in de buurt van de prostaat beschadigen. Dat kan zorgen voor bijwerkingen.
Voor wie is uitwendige bestraling geschikt?
- Voor mannen die naar verwachting nog lang leven. Dat wil zeggen nog minstens 10 jaar.
Voordeel van uitwendige bestraling:
- U heeft kans om te genezen.
Nadelen van de uitwendige bestraling zijn:
- U moet vaak naar het ziekenhuis. U wordt ongeveer 5 tot 7 weken lang 4 tot 5 keer per week bestraald.
- Vermoeidheid.
- Huidirritatie op de plek van de bestraling.
- U kunt minder vruchtbaar zijn.
- Na de behandeling ontstaat littekenweefsel in en rond de prostaat. Daardoor kunt u later nog last krijgen van:
- erectiestoornissen
- minder tot geen aanmaak van zaadvocht
- minder vaak of juist vaker ontlasting
- ontlasting moeilijk op kunnen houden
- slijm of bloedverlies bij de ontlasting
- diarree
- plasklachten
U kunt voor deze klachten een behandeling krijgen
Meer over uitwendige bestraling Ik kies voor uitwendige bestraling.
Wanneer is inwendige bestraling geschikt bij prostaatkanker?
Bij inwendige bestraling wordt de kanker binnen in uw lichaam bestraald. U krijgt daarvoor radioactieve jodiumzaadjes in uw prostaat. De straling die uit deze zaadjes komt vernietigt de kankercellen.
U kunt inwendige bestraling krijgen als
- uw prostaat niet te groot is
- u naar verwachting nog lang te leven heeft, dat wil zeggen nog minstens 10 jaar
- en de hoeveelheid PSA in het bloed niet hoger is dan 15-20
- en de tumor niet te snel groeit
- en u niet te veel plasklachten heeft.
Voordelen van inwendige bestraling zijn:
- U heeft kans om te genezen.
- U hoeft maar 1 dag naar het ziekenhuis.
- De straling komt bijna alleen in de prostaat.
Gezond weefsel rondom de prostaat wordt weinig beschadigd. De bijwerkingen zijn minder erg dan bij uitwendige bestraling.
Nadelen zijn:
- U kunt na de bestraling erectieproblemen krijgen.
De zenuwen naar de penis liggen net buiten de prostaat. De straling kan de zenuwen beschadigen. De erectieproblemen zijn minder ernstig dan bij een operatie of uitwendige bestraling. - U kunt plasklachten krijgen.
De straling kan de plasbuis en de blaas beschadigen. U kunt een branderig gevoel hebben bij het plassen of vaker moeten plassen. Deze klachten gaan vanzelf over.
Meer over inwendige bestraling: Ik kies voor inwendige bestraling bij prostaatkanker.
Kan ik kiezen voor geen operatie en geen bestraling bij prostaatkanker?
Als u een behandeling kiest, denkt u altijd na over de voordelen en de nadelen daarvan.
Misschien zijn voor u de nadelen van een operatie of bestraling groter zijn dan de voordelen. Bijvoorbeeld omdat er veel bijwerkingen zijn en u uw huidige kwaliteit van leven wilt houden. Of vanwege uw hoge leeftijd. U bent misschien niet meer fit genoeg voor een operatie of bestraling.
Geen behandeling is dus ook een mogelijkheid. Uw uroloog blijft u uiteraard begeleiden. U bespreekt regelmatig samen hoe het gaat, of u klachten heeft en hoe daar iets aan gedaan kan worden. Hormonale behandeling bijvoorbeeld kan klachten verminderen.
Hoe verder na de keus van de behandeling van prostaatkanker?
Uw uroloog vertelt u in welk ziekenhuis uw behandeling mogelijk is. Vraag uw uroloog naar zijn/haar ervaring met prostaatoperaties.
Kanker en de behandeling ervan kan een grote invloed hebben uw leven. U kunt naast de lichamelijke klachten ook psychische problemen hebben. Vraag gerust hulp aan uw uroloog, verpleegkundige of huisarts. Hij of zij kan u verwijzen naar de juiste hulpverlener.
Meer informatie over prostaatkanker
- Meer informatie: kanker.nl en de Prostaatkankerstichting
- Wat andere mensen vinden van een ziekenhuis of arts: Zorgkaart Nederland.
We hebben de volgende richtlijnen voor artsen gebruikt om de informatie te maken:
- de richtlijn voor huisartsen: NHG-Standaard Mictieklachten bij mannen
- de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Urologie: Richtlijn prostaatcarcinoom