Mijn kind heeft psychische klachten

In het kort

In het kort

  • Elk kind heeft wel eens psychische klachten.
  • Als u merkt dat uw kind psychische klachten heeft, is het goed om daar over te praten.
  • Toon begrip voor uw kind.
  • De huisarts of een andere hulpverlener kan samen met u en uw kind bekijken of er hulp nodig is.
  • Neem direct contact op als uw kind een gevaar is voor zichzelf of anderen.
Wat is het

Wat zijn psychische klachten?

Psychische klachten bij kinderen gaan over:

  • emoties, zoals angst of somberheid
  • gedrag: bijvoorbeeld agressief of onrustig gedrag
  • denken: bijvoorbeeld geluiden horen die er niet zijn of last hebben van dwanggedachten (bijvoorbeeld steeds dingen controleren)

Ook lichamelijke problemen kunnen komen door psychische klachten. Een kind zegt bijvoorbeeld: ‘Ik heb buikpijn’ als het angst voelt.

Ook andere mensen hebben invloed op hoe een kind zich voelt. Een sociaal probleem, zoals gepest worden, kan psychische klachten veroorzaken. Andersom kunnen psychische klachten ook sociale problemen veroorzaken.
U bent zelf een belangrijk onderdeel van de sociale omgeving van uw kind. Misschien hebt u zelf ook problemen die weer invloed hebben op uw kind. Bijvoorbeeld: u heeft veel stress door geldzorgen en bent daardoor minder geduldig met uw kind.

Elk kind heeft wel eens last van een van deze problemen. Vaak gaat dat vanzelf over. Om te weten of er echt een psychisch probleem is, is de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van uw kind belangrijk. Gedrag dat bij kleine kinderen past in een normale ontwikkeling, wordt problematisch als een kind ouder is. Zo het normaal dat een peuter het nog moeilijk vindt als zijn ouders even weg zijn, maar bij een kind van 10 jaar niet meer. Je kunt zeggen dat iets een probleem is als uw kind er last van heeft bij de normale dingen, zoals naar school gaan en omgaan met andere mensen.

Wanneer hulp?

Wanneer heeft mijn kind hulp nodig bij psychische klachten?

Ouders aarzelen vaak een tijd voordat ze naar een hulpverlener gaan als hun kind gedragsproblemen heeft, somber is of erg angstig is. Ze vinden vaak dat ze het zelf moeten oplossen en willen anderen er niet mee lastig vallen.

Toch is het beter om wel hulp te vragen. Als je er vroeg bij bent, is de behandeling vaak makkelijker. Dat helpt uw kind: nu en ook voor later in zijn leven.

Waaraan kunt u merken dat uw kind hulp nodig heeft?

1. Uw kind geeft zelf aan dat het niet goed met hem of haar gaat.
Het kan voor een kind heel lastig zijn om zoiets te vertellen. Neem het daarom serieus en vraag waar uw kind behoefte aan heeft. Hoe ouder uw kind is, hoe beter hij dat zelf kan vertellen. Soms wil een kind helemaal geen hulp of voelt het zich zo rot dat hij denkt dat hij niet geholpen kan worden.

2. U merkt zelf dat het niet goed met uw kind gaat
U weet hoe uw kind normaal op dingen reageert. Denkt u dat het niet goed gaat met uw kind? Bespreek het met uw kind, als het daar oud genoeg voor is.
Zoek hulp als uw kind:

  • bepaalde dingen niet meer durft te doen
  • geen zin meer heeft om dingen te doen
  • geen plezier meer lijkt te kunnen hebben
  • langere tijd (meerdere weken) meerdere gedragsproblemen laat zien
  • erg veel bezig is met lijnen/afvallen
  • langere tijd slecht slaapt
  • spijbelt of niet meer naar school wil.

3. Een ander denkt dat u kind hulp nodig heeft
Vertelt een ander, bijvoorbeeld een leraar, dat hij denkt dat er wat is met uw kind? Bedenk dat zo iemand dit niet bedoelt als kritiek, maar om u te helpen.
Praat erover, als het kan met uw kind erbij. Het kan zijn dat jullie er samen achter komen dat er (nog) geen hulp nodig is, maar het kan ook zijn dat er inderdaad hulp nodig is.

Adviezen

Wat kan ik doen aan psychische klachten bij mijn kind?

Er zijn veel verschillende soorten klachten en elk kind heeft andere behoeften. Kinderen met gedragsproblemen hebben soms duidelijke regels nodig, angstige kinderen wat meer aanmoediging. Maar ook dat verschilt per kind.

Wat kunt u als ouder doen?

  • Praat erover met uw kind.
  • Vraag wat uw kind nodig heeft van u.
  • Beloon positief gedrag: geef complimenten over de dingen die wel goed gaan.
  • Heb ook aandacht voor andere dingen van uw kind.
  • Toon begrip, veroordeel uw kind niet.
  • Vraag op school hoe het daar gaat met uw kind.
  • Help het kind structuur in de dag te brengen, bijvoorbeeld door elke dag rond dezelfde tijd op te staan en naar bed te gaan.
  • Stimuleer uw kind (actieve) dingen te doen waar hij zich goed bij voelt.
  • Ga samen iets doen wat uw kind graag doet, zoals winkelen of voetballen.
  • Stimuleer uw kind om dingen samen te doen met anderen.
  • Stimuleer uw kind in beweging te blijven: sporten helpt!
  • Help uw kind hulp te zoeken als de klachten niet overgaan.
  • U kunt een training doen over opvoedingsvaardigheden die u helpen om te gaan met de problemen van uw kind.
  • De periode tussen het 15e en 25e jaar van uw kind is belangrijk voor zijn persoonlijke ontwikkeling en opleiding. Juist in deze fase duurt het vaak lang voordat een kind in de gaten heeft dat hij misschien psychische klachten heeft. En voordat hij hulp zoekt en vindt. Wees u hier bewust van en steun uw kind zoveel mogelijk.
    Dwingen om hulp te zoeken werkt vaak niet. Wel kunt u uitleggen wat hulp uw kind zou kunnen bieden.
  • Als u met uw kind de stap heeft gezet om hulp te zoeken, is uw rol belangrijk. U als ouder kent uw kind meestal het beste en u weet hoe het reageert. De hulpverlener kan u zo nodig raadplegen daarover. Ze kunnen u ook praktische adviezen geven hoe u met uw kind om kan gaan.
  • De hulp aan uw kind kan u ook helpen. U leert meer over de problemen van uw kind. Zo komt u te weten wat u wel en niet mag verwachten van uw kind. Ook kunt u worden geholpen om geen schuldgevoelens te krijgen over het gedrag van uw kind.
Van wie hulp?

Bij wie kan mijn kind hulp krijgen voor psychische klachten?

U kunt hulp vragen voor uw kind door:

  • een afspraak te maken met uw huisarts,
  • of naar een wijkteam toegaan.
    Het wijkteam vindt u bij de gemeente. In het wijkteam zitten verschillende hulpverleners, zoals psychologen en sociaal werkers.

Als zij denken dat uw kind een psychisch probleem heeft, dan kunnen zij uw kind gaan helpen of doorsturen naar bijvoorbeeld een psycholoog of een psychiater. Die onderzoekt met welke hulp uw kind weer gelukkig en gezond kan worden.

Hieronder staan hulpverleners op een rij die kinderen met psychische klachten helpen:

  • Huisarts en PraktijkOndersteuner Huisarts GGZ (POH-GGZ)
    Een behandeling bij psychische klachten kan uw kind krijgen van de huisarts als de problemen niet ernstig zijn. Bij de huisarts werkt vaak ook een POH-GGZ: dat is een praktijkondersteuner van de huisarts die meer weet van psychische klachten. De praktijkondersteuner helpt mensen met psychische klachten en kan uw kind een korte behandeling geven.
  • Jeugdarts en jeugdverpleegkundige (de jeugdgezondheidszorg: JGZ)
    Zij kunnen u uitleg en tips geven over allerlei onderwerpen die met opgroeien en opvoeden te maken hebben. Bijvoorbeeld over pesten, alcohol, roken, omgaan met vrienden, seks of ruzies thuis.
    De jeugdarts en jeugdverpleegkundige doen ook het gezondheidsonderzoek in klas 2 en 4 van de middelbare school.
  • Psycholoog en kinder- en jeugdpsycholoog
    Een psycholoog kan onderzoeken wat uw kind heeft en uw kind behandelen.
  • Kinder- en jeugdpsychotherapeut
    Een psychotherapeut onderzoekt en behandelt kinderen met psychische klachten die te maken hebben met verschillende problemen.
  • Kinder- en jeugdpsychiater
    Een psychiater is een gespecialiseerde arts die kinderen met ernstige psychische klachten onderzoekt en behandelt. Een psychiater kan medicijnen voorschrijven. Ook kan een psychiater advies geven aan bijvoorbeeld de huisarts over iemand met psychische klachten.
  • Orthopedagoog
    Een orthopedagoog kan uw kind en u helpen om goed om te gaan met alles: met elkaar, met school, met andere hulpverleners.
  • Kinderarts
    De kinderarts onderzoekt en behandelt kinderen/jongeren met complexe psychische en lichamelijke klachten.
  • Verslavingsarts
    Een verslavingsarts behandelt mensen met een verslaving.
  • Sociaal werker
    Een sociaal werker kan uw kind en uw gezin ondersteunen in het dagelijks leven, zoals bij omgaan met geld, omgaan met andere mensen en de opvoeding.
  • Systeemtherapeut
    Een systeemtherapeut onderzoekt hoe uw gezin in elkaar zit, hoe jullie met elkaar omgaan en op welke manier dat misschien beter zou kunnen.
  • Vaktherapeut, zoals een speltherapeut, psychomotore kindertherapeut of dramatherapeut
    Een vaktherapeut gebruikt onder andere spel en beweging om uw kind dingen te laten voelen. Dat kan helpen bij de behandeling.
  • Sociaal psychiatrisch verpleegkundige
    Deze verpleegkundige helpt mensen met ernstige psychische klachten, ook in crisissituaties.
  • Verpleegkundig specialist GGZ
    Deze hulpverlener onderzoekt en behandelt kinderen en jongeren met psychische klachten.
Behandeling

Hoe gaat een behandeling bij psychische klachten bij kinderen?

  • U krijgt altijd eerst een gesprek met de hulpverlener, samen met uw kind. Misschien moet u ook vragenlijsten invullen. De hulpverlener probeert zo te ontdekken wat er aan de hand is en hoe de problemen zijn ontstaan.
  • Daarna bepaalt u samen of behandeling nodig is en welke dan het beste is. U bespreekt met de hulpverlener:
    • welke behandelingen uw kind kan krijgen en van wie,
    • wat de voor- en nadelen zijn van bepaalde behandelingen
    • en wat u en uw kind het liefst willen.
      De behandeling moet ervoor zorgen dat de klachten overgaan of minder worden, of dat uw kind leert om met de problemen om te gaan. Ook leert uw kind om nieuwe problemen te voorkomen.
  • Soms krijgen de problemen van uw kind een duidelijke naam, bijvoorbeeld depressie, angststoornis of eetprobleem. Daarbij passen behandelingen die bij de meeste mensen het best helpen. Maar: niet elk kind is hetzelfde, ook niet elk kind met een depressie. De behandelaar bepaalt daarom samen met u welke behandeling het beste past. En hoe ouder het kind is, hoe meer het ook zelf meebeslist. Het is daarom ook belangrijk dat u en uw kind zich prettig voelen bij de behandelaar.
  • Ook u als ouder kunt begeleiding krijgen. Dit heet ouderbegeleiding of ouderondersteuning. U krijgt dan advies over het opvoeden van een kind met psychische problemen. Deze begeleiding is vaak speciaal voor ouders van kinderen tussen 4 en 12 jaar.
  • Als het kind ouder is, kan hij individueel of in een groep behandeling krijgen. Bij sommige behandelingen krijgt uw kind oefeningen mee naar huis. Hij moet dan bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen doen of een dagboekje bijhouden over zijn gedachten, gevoelens en gedrag bij bepaalde gebeurtenissen. De behandelaar vertelt of en hoe u kunt helpen bij de oefeningen.
  • Soms wordt ook mensen in de omgeving gevraagd om te helpen bij het ondersteunen van uw kind, bijvoorbeeld leraren op school.
Zelf beslissen

Wat mag mijn kind zelf beslissen over de behandeling van psychische klachten?

De behandelaar bepaalt wie recht heeft op informatie en wie toestemming moet geven voor onderzoek of behandeling. Dit hangt af van de leeftijd en de ontwikkeling van uw kind.

Kinderen tot 12 jaar
Ouders (die het gezag hebben) krijgen alle informatie en beslissen over onderzoek en behandeling. U en de behandelaren moeten wel altijd vragen wat uw kind wilt. Daar moeten de behandelaren en u ook rekening mee houden.

Kinderen van 12 tot 16 jaar
U als ouders (die gezag hebben) en uw kind hebben allebei recht op volledige informatie. U geeft ook allebei toestemming voor onderzoek en behandeling.

Wilt één van de ouders geen toestemming geven? Dan kan de andere ouder eventueel een procedure starten via de kinderrechter.

Wilt uw kind wél een behandeling, maar u als ouder(s) niet? Of wilt u geen behandeling, maar is dit volgens de hulpverleners écht nodig? Dan kan uw kind toch behandeld worden, tegen de wil van de ouders in.

Wilt uw kind beslist geen hulp (en is hij in staat om zelf te beslissen: wilsbekwaam), maar wilt u wel hulp voor hem? Dan is hulp meestal niet mogelijk.
Behandeling tegen de wil van uw kind kan alleen als uw kind wilsonbekwaam is of wanneer de behandeling nodig is om ernstig nadeel voor uw kind te voorkomen.

Jongeren vanaf 16 jaar
Vanaf 16 jaar mag uw kind helemaal zelf beslissen over onderzoek en behandeling (behalve als hij wilsonbekwaam is). Uw kind heeft daarom recht op alle informatie en geeft zelf toestemming. Bij een levensbedreigende situatie mogen hulpverleners ook hulp geven zonder toestemming van uw kind.
De toestemming van u als ouder(s) voor onderzoek en behandeling is niet meer nodig, op één uitzondering na: voor opname in een kliniek is tot 18 jaar toestemming van u nodig.

Achttien jaar

Wat verandert er/wat moet ik doen als mijn kind 18 wordt?

Tot 18 jaar betaalt de gemeente behandeling en begeleiding bij psychische klachten, boven de 18 jaar betaalt de zorgverzekeraar. Soms betekent het dat uw kind niet meer op dezelfde plek hulp kan krijgen. De gemeente en de zorgverzekeraar vergoeden namelijk niet precies dezelfde hulp. Vanaf 18 jaar wordt ook ouderbegeleiding vaak niet vergoed.

Waar u rekening mee moet houden:

  • Uw kind moet een eigen zorgverzekering hebben vanaf 18 jaar. Dat betekent ook dat hij of zij voor de hulp ook altijd een verplicht deel zelf moet betalen (het eigen risico).
  • Uw kind moet allerlei dingen zelf regelen, zoals studiefinanciering en woonruimte.
  • Uw kind kan zelf geld opnemen van zijn spaarrekening, behalve als u laat vastleggen dat er 2 rekeninghouders zijn.
  • Zoek ruim voordat uw kind 18 wordt uit waar uw kind ook vanaf 18 jaar nog hulp kan krijgen. De huisarts of iemand uit het wijkteam kan daarbij helpen. Vraag ook aan de hulpverlener(s) die uw kind voor het 18e jaar wat er allemaal voor u verandert.
Wanneer bellen

Wanneer direct contact opnemen als mijn kind psychische klachten heeft?

Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost:

  • als uw kind zichzelf in gevaar brengt, bijvoorbeeld door zich erg te verwaarlozen of te beschadigen
  • als uw kind anderen in gevaar brengt, bijvoorbeeld zeer agressief is tegen anderen
  • als uw kind achterdochtig wordt, minder contact wil met anderen en dingen lijkt te zien of horen die u niet hoort/ziet (dit zijn verschijnselen van een psychose)
  • als u vermoedt dat uw kind is mishandeld of seksueel misbruikt is

Bel ook gerust als u zich veel zorgen maakt.

Er zijn ook telefonische hulplijnen voor direct contact met een vrijwilliger of een hulpverlener. Zij luisteren en geven advies als u daar behoefte aan heeft. U kunt hiervoor terecht bij:

Meer informatie

Meer informatie over psychische klachten bij kinderen en jongeren

De informatie over psychische klachten bij kinderen is gebaseerd op:

Deze tekst is aangepast op

Vond je deze informatie nuttig?

Heb je een tip hoe wij Thuisarts.nl kunnen verbeteren?