In het kort
- U kunt stemmen horen terwijl er niemand in de buurt is die praat.
- 9% van de mensen heeft dit wel eens.
- Het kan fijn zijn of juist heel naar.
- De stemmen zijn op zichzelf geen ziekte.
- Actief bezig zijn met taal of muziek kan de stemmen verminderen.
- Neem contact op met uw huisarts
- als u last heeft van het stemmen horen
- als de stemmen negatief commentaar en opdrachten geven.
- Soms is stemmen horen onderdeel van een psychose.
Wat is stemmen horen?
Ongeveer 9% van de volwassenen hoort weleens stemmen die er niet echt zijn. Die stemmen klinken heel echt. Alsof er iemand praat, terwijl er niemand in de buurt is.
De stemmen zijn bij iedereen verschillend. Ze kunnen schreeuwen of heel zachtjes praten. Ze kunnen een paar woorden zeggen of urenlang doorpraten. Sommige mensen hebben de ervaring dat ze met hun stemmen gesprekken kunnen hebben, anderen niet. Bij sommige mensen zeggen de stemmen fijne dingen, bij anderen juist nare.
Stemmen horen is op zichzelf geen ziekte. De meeste mensen die stemmen horen zijn gezond en hebben er weinig last van. Misschien verstoren de stemmen alleen uw concentratie. Voor sommige mensen zijn de stemmen zo vervelend dat ze het leven heel moeilijk maken.
Soms gaat stemmen horen samen met andere klachten, zoals bang, somber of in de war zijn en mensen niet vertrouwen. Dan kan het zijn dat u een psychose heeft.
Wat zijn de oorzaken van stemmen horen?
Als u stemmen hoort in uw hoofd, komt dat doordat er iets mis gaat in uw hersenen. In de hersenen zitten speciale plekken die geluiden van buiten verwerken. Hersenscans laten zien dat die plekken ook actief zijn tijdens het horen van stemmen, terwijl er geen geluiden van buiten zijn.
Mogelijke oorzaken zijn:
- een traumatische of stressvolle gebeurtenis, bijvoorbeeld pesten of (seksueel) misbruik
- stress
- drugs
- te weinig slaap
- psychische aandoeningen, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, bipolaire stoornis, posttraumatische stressstoornis (PTSS) depressie of een psychose
- gehoorverlies
- bepaalde zenuwziekten, zoals dementie, ziekte van Parkinson of epilepsie.
Wat kan ik zelf doen bij stemmen horen?
- Actief bezig zijn met taal en geluid kan helpen. Praat bijvoorbeeld met anderen, zing een liedje, fluit, lees hardop of luister naar muziek.
- Gezond leven kan ook helpen.
- Probeer genoeg te slapen.
- Probeer ervoor te zorgen dat u geen stress heeft. Als u weet wat u stress geeft, probeer daar dan een oplossing voor te zoeken. Structuur helpt daarbij: probeer bijvoorbeeld op vaste tijdstippen te eten, te werken, te sporten en te rusten. Neem vooral op tijd rust.
- Neem geen drugs.
- Doe dingen die u een goed gevoel geven. Blijf in contact met anderen. Probeer actief te zijn en ga naar buiten.
- Schrijf op wat wel of niet werkt bij het horen van stemmen.
- Geven de stemmen opdrachten aan u? Voer die nooit uit. Dit kan gevaarlijke situaties geven.
Behandeling bij stemmen horen
Als u last heeft van de stemmen, ga dan naar uw huisarts. Die verwijst u zo nodig naar het ziekenhuis (er bestaan speciale stemmenpoli's) of naar een ggz-centrum. Naar wie u verwezen wordt hangt af van de ernst en oorzaak van uw klachten.
- U kunt met uw behandelaar uw klachten bespreken, wat u ervaart en hoort. U krijgt ook uitleg over stemmen horen.
- Een tweede stap is verwerken dat u deze ‘handicap’ heeft. U praat hierover met uw behandelaar en leert het zo accepteren.
- Samen zoekt u manieren om met de stemmen om te gaan. Wat kunt u doen om er minder last van te hebben? Uw behandelaar helpt u hierbij.
Deze behandeling noemen behandelaars psycho-educatie. Dat betekent letterlijk: voorlichting of scholing over de psyche.
Soms is psychotherapie een onderdeel van de behandeling. Bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie. Daarbij leert u anders omgaan met het horen van stemmen. Dat helpt om er meer controle over te krijgen. Hierdoor heeft u minder last van de stemmen in het dagelijks leven.
Medicijnen bij stemmen horen
Als u een psychose heeft en daarbij stemmen hoort, kan uw arts medicijnen voorschrijven. Dit zijn antipsychotica. Deze medicijnen verminderen het horen van stemmen. Ook werken ze kalmerend. Voorbeelden zijn haloperidol, clozapine, risperdon en olanzapine.
Antipsychotica kunnen bijwerkingen hebben. Overleg met uw huisarts/behandelaar als u daar veel last van heeft. U krijgt dan bijvoorbeeld een andere dosis van het medicijn. Of u probeert een ander medicijn tegen de stemmen. Vaak lukt het zo om een medicijn te vinden dat goed bij u past.
Er is geen bewijs dat antipsychotica ook helpen als de stemmen komen door iets anders dan een psychose.
clozapine
Clozapine is een atypisch antipsychoticum. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, bewegingsstoornissen, manie, depressie en onrust.
haloperidol
Haloperidol hoort tot de klassieke antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, onrust, dementie, tics, dwangstoornissen, misselijkheid en braken.
olanzapine
Olanzapine is een atypische antipsychoticum. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, onrust, posttraumatische stressstoornis en ernstige misselijkheid.
Voor- en nadelen van behandelingen bij stemmen horen
Cognitieve gedragstherapie:
- Is bedoeld om beter met de stemmen om te gaan. Hierdoor heeft u minder last van de stemmen.
- De stemmen verdwijnen meestal niet.
Antipsychotica:
- De stemmen stoppen meestal als ze door een psychose komen.
- De medicijnen kunnen bijwerkingen geven.
- Soms zijn ze alleen tijdelijk nodig om meer rust te brengen. Daarna kunt u beter leren omgaan met het stemmen horen.
Hoe gaat het verder bij stemmen horen?
Bij veel mensen verdwijnen de stemmen na behandeling.
Sommige mensen blijven langdurig stemmen horen. De meesten leren er dan wel goed mee omgaan.
Wanneer contact opnemen bij stemmen horen?
Neem contact op met de huisarts:
- als u last heeft van de stemmen
- als de stemmen negatief commentaar geven
- als de stemmen opdrachten geven
- als u door de stemmen denkt aan de dood
Krijgt u al een behandeling voor stemmen horen? Neem dan contact op met uw huisarts/psychiater als u door de stemmen:
- veel stress heeft
- bang bent dat u uzelf iets zult aandoen
Meer informatie over stemmen horen
- Stichting Weerklank: voor contact met mensen die ook stemmen horen
Meer informatie over stemmen horen bij psychose:
- Patiëntenvereniging Anoiksis
- Voor familieleden en naasten: Ypsilon
- PsychoseNet
De informatie over stemmen horen is gebaseerd op de Generieke module Stemmen horen.