Ik ga op reis. Hoe zorg ik dat ik niet ziek word?
In het kort
- Ga je op reis naar een ver land? Begin op tijd met voorbereiden: minstens 3 maanden voordat je vertrekt.
- Kijk of je prikken nodig hebt voor dat land. En zo ja, welke.
- Haal die prikken bij de GGD of ergens anders waar je reis-prikken kunt krijgen.
- Zorg dat je weet wat je moet doen om niet ziek te worden.
- Kijk welke medicijnen je moet meenemen.
- Ga uitgerust op reis.
Voorbereid op reis
In sommige landen komen andere ziektes voor dan in Nederland. Bijvoorbeeld in landen in Afrika, Azië, het Midden-Oosten, Midden-Amerika en Zuid-Amerika. En ook in een paar landen in Europa. Bereid je daarom goed voor om te zorgen dat je niet ziek wordt tijdens je reis. Doe dit minstens 3 maanden voordat je vertrekt.
Zo bereid je je goed voor op je reis:
- Kijk of je prikken (vaccinaties) of malaria-medicijnen nodig hebt voor het land waar je naartoe gaat.
- Gebruik je thuis medicijnen? Kijk of je die mag meenemen op reis. En hoe je ze moet meenemen.
- Kijk welke extra medicijnen je moet meenemen. Bijvoorbeeld tegen diarree, uitdroging of een ontsteking.
- Zorg dat je weet wat je kunt doen om niet ziek te worden van water, eten, seks, bloed, muggen of teken.
- Neem deze dingen mee om jezelf te beschermen tegen de zon: een zonnebril, hoed of pet en een zonnebrand-crème met factor 30 of hoger.
- Neem EHBO-spullen mee en een thermometer om je temperatuur te meten.
- Zet belangrijke telefoonnummers in je telefoon. Bijvoorbeeld het noodnummer van het land waar je naartoe gaat en het nummer van de alarmcentrale van je zorgverzekering en reisverzekering. Schrijf ze ook op papier, voor als je je telefoon kwijtraakt.
- Zorg dat je uitgerust op reis gaat. De kans op ziektes of ongelukken is dan kleiner.
Voor advies kun je een afspraak maken bij de GGD. Of ergens anders waar je reis-prikken kunt krijgen. Soms heet dat een vaccinatiebureau.
Sommige huisartsen geven ook reis-advies en reis-prikken. Dat mag alleen als ze hiervoor een speciale training gevolgd hebben. Kijk op de website van het LCR welke huisartsen dit zijn.
Prikken en malaria-medicijnen
Tegen sommige ziektes die je op reis kunt krijgen, kun je prikken (vaccinaties) halen. Als je naar een gebied gaat met malaria, kun je medicijnen nemen om geen malaria te krijgen.
Zo regel je prikken en medicijnen voor op reis:
- Kijk of je prikken (vaccinaties) of malaria-medicijnen nodig hebt voor het land waar je naartoe gaat. Je vindt deze informatie op de website van het LCR.
- Haal de prikken bij de GGD of op een andere plek waar je reis-prikken kunt krijgen. Kijk op de website van het LCR waar je naartoe kunt.
- Je kunt hier ook een recept krijgen voor malaria-medicijnen. Je kunt de medicijnen met dit recept ophalen bij de apotheek.
- Haal de prikken op tijd. Soms moet je een prik vaker dan 1 keer halen. Of soms werkt een prik pas na een tijdje.
- In sommige landen zijn bepaalde prikken verplicht. Bij de douane moet je laten zien dat je de prik op tijd hebt gekregen. Dit staat in het gele boekje dat je krijgt na de prik.
- Moet je tijdens je reis overstappen in een ander land? Dan heb je soms extra prikken nodig.
Lees meer over prikken als je op reis gaat.
Je eigen medicijnen meenemen op reis
Hier moet je op letten als je thuis al medicijnen gebruikt:
- Neem genoeg medicijnen mee voor de hele reis.
- Neem je medicijnen mee in de verpakking van de apotheek.
- Neem een lijstje mee met de medicijnen die je gebruikt. Dit heet een medicijn-overzicht of medicijn-paspoort.
- Voor sommige medicijnen heb je een extra verklaring nodig. Dit heet een medicijn-verklaring.
Medicijn-overzicht
Als je naar het buitenland reist, kun je het beste een lijstje meenemen met de medicijnen die je gebruikt (medicijn-overzicht). Dan word je beter en sneller geholpen als je naar een arts of apotheek moet.
Dit staat erop:
- de naam van het medicijn
- hoeveel je per dag gebruikt
- waarvoor je het gebruikt
- of je een allergie voor medicijnen hebt
Je kunt bij je apotheek een medicijn-overzicht laten printen. Of maak het lijstje zelf. Doe dat het liefst in het Engels of in de taal van het land waar je naartoe reist. Bewaar het medicijn-overzicht of het briefje bij je gewone paspoort of ID-kaart.
Medicijn-verklaring
Sommige medicijnen mag je niet zomaar meenemen naar het buitenland. Bijvoorbeeld medicijnen bij ADHD, sterke pijnstillers, slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen.
Om deze medicijnen mee te nemen heb je een medicijn-verklaring nodig. Dat is een formulier dat je kunt downloaden bij het CAK. Hierop vul je in welke medicijnen je gebruikt. Daarna moet je het laten ondertekenen door je huisarts.
Doe dit minstens 4 weken voordat je op reis gaat. Want het kan een paar weken duren voordat de verklaring klaar is.
Kijk voor meer informatie over het reizen met medicijnen op de website van het CAK.
Extra medicijnen meenemen op reis
Tijdens een verre reis kan het lastig zijn om de medicijnen te krijgen die je nodig hebt. Vooral als je naar een plek gaat waar geen artsen in de buurt zijn. Daarom is het slim om deze medicijnen mee te nemen op reis:
Pijnstillers
Neem paracetamol mee. Als dat niet genoeg helpt, kun je een NSAID gebruiken. Zoals diclofenac, naproxen of ibuprofen. Je kunt die ook samen met paracetamol nemen als je veel pijn hebt.
Let op: ben je ouder dan 60 jaar? Heb je problemen aan je maag, hart, vaten of nieren? Of gebruik je andere medicijnen? Bespreek met je huisarts of NSAID's wel goed voor jou zijn.
ORS
Met ORS maak je een drankje dat ervoor zorgt dat je minder snel uitdroogt als je diarree hebt.
Loperamide
Loperamide is een pil die ervoor zorgt dat je minder vaak moet poepen als je diarree hebt. Je darmen gaan er langzamer van werken, maar je wordt er niet sneller beter door. Als je te veel loperamide gebruikt, kun je verstopping krijgen. Gebruik het daarom bijvoorbeeld alleen als je onderweg bent, ver van een toilet. Gebruik loperamide liever niet langer dan 3 dagen achter elkaar.
Gebruik geen loperamide bij 1 of meer van deze dingen:
- Je hebt bloederige diarree met koorts
- Je bent zwanger
Geef ook geen loperamide aan kinderen onder de 8 jaar.
Antibiotica
Soms is het goed om antibiotica mee te nemen. Bijvoorbeeld als je naar een gebied gaat waar medische hulp ver weg is. Bespreek dit met de arts of verpleegkundige op de plek waar je je reis-prikken haalt.
ORS
ORS is een oplossing van zouten en druivensuiker in water.
Het wordt gebruikt bij waterdunne diarree en braken (overgeven).
diclofenac
Diclofenac is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID's genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis (ontsteking van de gewrichten), ziekte van Bechterew en jicht (ontsteking in uw gewricht).
Bovendien bij koliekpijn, menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies, migraine en hoofdpijn. Het wordt soms ook gebruikt bij artrose (het kraakbeen in uw gewrichten wordt dunner), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
ibuprofen
Ibuprofen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij migraine, hoofdpijn en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij artrose, spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
loperamide
Loperamide maakt diarree minder. Het wordt gebruikt bij acute diarree en bij chronische diarree. Het wordt soms gebruikt bij het prikkelbaredarmsyndroom met veel diarreeklachten.
naproxen
Naproxen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn. Ook bij ontstekingen van de gewrichten zoals reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij koliekpijn, hoofdpijn, migraine en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij pijnlijke, stijve en versleten gewrichten (artrose), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
paracetamol
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij verschillende soorten pijn zoals, hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking, middenoorontsteking, oorpijn door gehoorgangontsteking, artrose, spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten.
Voorzichtig met water en rauw eten
In water of eten kunnen bacteriën of virussen zitten. Je kunt daardoor ziektes krijgen, zoals hepatitis A (leverontsteking), buiktyfus, cholera en diarree.
Dit kun je doen om de kans dat je ziek wordt zo klein mogelijk te maken:
Eten
- Eet geen rauwe groente, vlees, schelp- of schaaldieren en vis. En ook geen salades. Sla is vaak gewassen met water uit de kraan. Hier kun je ziek van worden.
- Eet alleen vers gekookt eten dat goed verhit is. Het is het beste als het nog heet is voordat je gaat eten. Kies als het kan voor eten dat wordt klaargemaakt waar je bij staat.
- Eet alleen ijs dat verpakt is. Dus geen schepijs.
- Eet alleen fruit met een dikke schil, zoals bananen. Haal de schil er zelf af.
Drinken
- Drink alleen water dat is gekookt. Of water dat uit een afgesloten fles komt. Koop je ergens een fles water? Controleer of de dop niet los zit. Gebruik dit water ook bij het tandenpoetsen.
- Zorg dat je geen ijsblokjes in je drankje krijgt. Die zijn vaak gemaakt van kraanwater.
- Drink geen ongekookte melk. Vooral niet als je in een warm land bent.
Wassen
- Was je handen met water én zeep. In elk geval als je naar de wc bent geweest, voordat je gaat koken en voordat je gaat eten.
- Gebruik schoon servies en bestek.
Zwemmen
Je kunt ook ziek worden als je zwemt in water waar bacteriën of virussen in zitten. Zorg daarom dat je geen zwemwater in je mond of neus krijgt. Let hier ook op als je in een zwembad zwemt.
Lees wat je nog meer kunt doen om geen diarree te krijgen op reis.
Bescherm jezelf tegen muggen en teken
Muggen kunnen besmet zijn met ziektes. Als je wordt geprikt door zo'n besmette mug, kun je die ziekte ook krijgen. Bijvoorbeeld malaria, knokkelkoorts, zikakoorts, chikungunya, gele koorts of Japanse encefalitis. Malariamuggen steken vooral in de avond en nacht, andere muggen ook overdag.
Dit kun je doen om te zorgen dat muggen je niet prikken:
- Bedek je huid zoveel mogelijk met kleding: lange mouwen, lange broek, schoenen en sokken.
- Smeer DEET op je huid als die niet bedekt is. DEET is een middel tegen insecten.
- Slaap onder een muskietennet (klamboe). Het beste is een net waar een middel tegen muggen in zit. Die kun je kant-en-klaar kopen, bijvoorbeeld bij sommige GGD's.
Lees wat je nog meer kunt doen om niet ziek te worden door muggen.
Ook door een beet van een teek kun je ziek worden. Teken zijn kleine beestjes die je kunt tegenkomen op plekken waar veel groen is. Bijvoorbeeld in het bos en de duinen, maar ook in het park en in de tuin.
Lees wat je kunt doen om niet ziek te worden door teken.
DEET
DEET houdt insecten, zoals muggen, teken, stekende vliegen, bloedzuigers, vlooien en mijten, op een afstand.
Het is te gebruiken bij insecten die het op mensenbloed hebben gemunt.
- Gewone muggen en de muggen die malaria of infecties met virussen, zoals gele koorts of dengue (knokkelkoorts), kunnen verspreiden.
- Teken, de verspreiders van de ziekte van Lyme.
- Andere insecten, zoals steekvliegen en bloedzuigers.
Raak geen dieren aan
In sommige landen kun je hondsdolheid krijgen als je gebeten, gekrabd of gelikt wordt door een dier. Dat kan ook gebeuren als je speeksel van het dier in je oog, neus of mond krijgt.
Deze dingen kun je doen om te zorgen dat je geen hondsdolheid krijgt:
- Kijk voordat je op reis gaat of je een prik tegen hondsdolheid nodig hebt.
- Raak dieren in het buitenland niet aan. En voer ze niet.
- Blijf uit de buurt van zwerfhonden of zwerfkatten. Ook als ze heel jong zijn en er lief uitzien.
- Ga je met kinderen op reis? Bespreek met ze dat ze geen dieren mogen aaien of voeren.
- Ben je in een grot waar vleermuizen zitten? Ga de grot uit als de vleermuizen gaan vliegen en bij je in de buurt komen.
Raak vleermuizen nooit aan. Ook niet als ze ergens hangen om te slapen. - Raak geen dode of zieke dieren aan.
Word je toch gebeten, gekrabd of gelikt door een dier?
- Spoel de wond 15 minuten met lauw kraanwater en zeep.
- Doe alcohol of jodium op de wond.
- Bel direct het alarmnummer van je zorgverzekering. Dit nummer staat op je zorgpas.
Zorg dat je niet ziek wordt via seks of bloed
Sommige ziektes komen in veel landen vaker voor dan in Nederland. Bijvoorbeeld hiv, hepatitis B en hepatitis C. Je kunt deze ziektes krijgen via seks en via bloed. Zonder behandeling kun je er heel ziek van worden.
Dit kun je doen om te zorgen dat je niet ziek wordt:
- Gebruik bij een nieuwe sekspartner altijd een condoom.
Neem condooms uit Nederland mee. Dan weet je zeker dat de kwaliteit goed is. - Zorg dat er geen bloed van anderen in jouw huid komt. Bijvoorbeeld via een gebruikt scheermes, een gebruikte injectie-naald of een gebruikte tatoeage-naald.
Lees wat je nog meer kunt doen om niet ziek te worden door seks.
Wanneer contact met een arts tijdens of na een reis?
Ben je in het buitenland?
Voel je je ziek of heb je koorts? Bel dan de alarmcentrale van je zorgverzekering of reisverzekering. Dit nummer staat op je zorgpas of reis-bewijs. Bij de alarmcentrale helpen ze je om een arts te vinden.
Ben je weer thuis?
Bel je huisarts als je in de maanden na je reis koorts krijgt. Vertel waar je bent geweest. Zo weet de arts of je ziek kunt zijn door muggen.
Meer informatie over ziektes op reis
Kijk voor meer informatie over ziektes en reizen bij het RIVM. Of ga naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR).
Op de website van de Rijksoverheid vind je per land reisadviezen en een reisadvies-app die je gratis kunt downloaden.
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met informatie van het RIVM.
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.