Bij een paniekstoornis heb je paniekaanvallen. En ben je steeds bang voor een nieuwe paniekaanval.
Blijf de dingen doen die je angst geven. Zo wordt de angst minder.
Je kunt hulp krijgen van je huisarts, de praktijkondersteuner of een psycholoog.
Wat is een paniekstoornis?
Bij een paniekstoornis heb je paniekaanvallen. En daarbij ook 1 van deze klachten of beide:
Je bent steeds bang om weer een paniekaanval te krijgen. Of je bent bang voor wat er door de paniekaanval gebeurt. Bijvoorbeeld de controle verliezen.
Je gaat je gedrag aanpassen. Je probeert om niet in situaties te komen waarin je een paniekaanval zou kunnen krijgen. Misschien durf je bijvoorbeeld niet meer in een bus of trein. En niet naar een winkel, restaurant, drukke straat of iets anders buiten. Dan heb je ook pleinvrees.
Wat merk je bij een paniekaanval?
Bij een paniekaanval kun je last hebben van deze dingen:
het gevoel dat je geen lucht krijgt of stikt
het gevoel dat je de controle over jezelf verliest of gek wordt
het gevoel dat je doodgaat
je voelt je hart kloppen in je borstkas of keel. Of je hart klopt heel snel.
pijn op of in je borstkas
zweten, trillen
minder gevoel of tintelingen in je handen of voeten
duizelig zijn, het gevoel dat je flauwvalt
opeens een heel warm of koud gevoel
misselijk zijn, maagklachten zoals boeren
het gevoel dat de wereld of je lichaam niet echt zijn
Een paniekaanval duurt soms een paar minuten. En meestal niet langer dan een half uur. Soms duurt een paniekaanval langer, maximaal 1,5 uur.
Daarna kun je je soms nog een tijd heel naar voelen. Binnen een dag is dat weg.
Waardoor krijg je een paniekstoornis?
Een paniekstoornis komt meestal door deze dingen samen:
je DNA Het DNA in je cellen geeft dan een grotere kans op een paniekstoornis. In sommige families hebben daardoor meer mensen angstproblemen dan in andere.
je karakter Als je bijvoorbeeld heel verlegen bent of heel gevoelig voor stress, krijg je sneller last van een paniekstoornis.
een storing in bepaalde delen van je hersenen Deze delen regelen geluk, stress en angst in je lichaam. Dat gebeurt met hormonen, zoals serotonine, adrenaline en dopamine.
hoe je bent opgevoed en wat je hebt meegemaakt Een paniekstoornis kan soms beginnen in een heftige tijd in je leven. Bijvoorbeeld na de dood van een vriend of familielid. Of bij grote veranderingen in je leven, zoals een kind krijgen of je werk of huis kwijtraken.
Sommige andere ziektes maken de kans op een paniekstoornis groter. Bijvoorbeeld:
een andere psychische ziekte, zoals een depressie of verslaving
een lichamelijke ziekte die niet meer overgaat, zoals een longziekte of zenuwziekte
Uitleg over de cirkel van angst
Hier zie je de cirkel van angst. Die laat zien hoe te veel angst ontstaat en steeds erger kan worden.
Start: iets wat jou bang maakt: een gebeurtenis, situatie, iets voelen in je lichaam.
Gedachten: je denkt dat er iets ergs gaat gebeuren. Bijvoorbeeld: Dit is niet goed. Ik kan dit niet. Het gaat vast verkeerd. Ze vinden me raar. Mijn kind krijgt een ongeluk. Ik raak mijn werk kwijt. Straks doe ik alles fout.
Gevoel: angst Je voelt angst. Je kunt daar lichamelijk klachten bij hebben, zoals trillen en het warm krijgen.
Gedrag: je doet iets niet Je doet iets niet, je ontwijkt bepaalde dingen. Of je doet iets om je veiliger te voelen. Zoals dingen controleren. Of geruststelling vragen aan andere mensen. Of je gaat veel nadenken (piekeren).
Gevolg: even minder angst, maar later meer en vaker angst Als je iets niet doet, is je angst even minder. Het is dus heel begrijpelijk dat je dingen ontwijkt of dingen doet om je veiliger te voelen. Maar deze manieren werken kort. Je leert niet met de angst om te gaan. Als er weer iets gebeurt wat jou angstig maakt, kom je weer bij Start in de cirkel van angst. De angst kan groter worden. Je kunt er in meer situaties last van krijgen. En meer situaties gaan ontwijken. Zo krijgt de angst steeds meer invloed op je leven. Je durft steeds minder en je wereld wordt steeds kleiner.
Er zijn een paar manieren om uit de cirkel van angst te komen:
Doe wel wat je angstig maakt Bedenk wat je niet doet omdat je bang bent. Welke situaties ontwijk je? En wat doe je als ontwijken niet kan? Ga juist wel doen wat je spannend vindt. Zo kun je de angst ervaren. Je merkt dat de erge dingen waar je bang voor was, niet gebeuren. En dat je de angst aankan. Je moet de angst dus meemaken om te merken dat waar je bang voor bent niet gebeurt.
Gebruik gedachten die jou helpen Wat zijn je angstige verwachtingen? Kloppen ze wel? Hoe groot is de kans dat ze waar zijn? Probeer de gedachte minder belangrijk te maken: het is maar een gedachte. Bedenk gedachten die je kunnen helpen. Gebruik die in moeilijke situaties.
Verdraag de spanning Doe je iets wat angst geeft? Verdraag de spanning die je voelt. Zo kun je toch doen wat je graag wilt, ook al ben je bang. Soms helpt het om even op iets anders te letten of iets te doen. Dan ben je minder bezig met de angst.
Het is dus belangrijk dat je situaties waarin je bang bent, toch opzoekt. Je kunt tegen jezelf zeggen: 'Ik ben bang en ik doe het.' Je merkt dat de rampen waar je bang voor bent, niet gebeuren.
Hoe vaker je hiermee oefent, hoe minder je angst uiteindelijk wordt. In het begin kan de angst tijdelijk erger worden. En je kunt je moe voelen. Angst ervaren kost veel energie. Na een tijd leer je steeds beter met de angst omgaan. Je angst wordt minder. En je bent ook minder moe.
Probeer je studie of werk te blijven doen. Komen je klachten door je werk? Of kun je je werk niet goed meer doen door de angsten? Praat met je werkgever of de bedrijfsarts.
Je gevoelens niet verdoven
Misschien drink je vaak alcohol om de angst minder te voelen. Of je gebruikt kalmerings-pillen of drugs. Een middel helpt even: je voelt even minder angst. Maar langzaam worden je angsten er juist steeds erger van. Je kunt er beter mee stoppen. Vraag daar hulp bij. Kijk bij:
Ben je gestopt? Dan is je paniekstoornis soms ook weg. Of je klachten zijn minder.
Middelen van de drogist als je last van angst hebt
Bij de drogist zijn kruiden-middelen te koop. Zoals passiflora, valeriaan, sint-janskruid (hypericum), 5-HTP en cannabis-olie (CBD-olie).
Die middelen hebben risico's: er is vaak niet of niet goed onderzocht of ze werken. Ook is het meestal niet bekend wat er precies in zit. En of ze veilig zijn. Sommige middelen geven extra risico's als je ook bepaalde medicijnen slikt. Slik de kruiden-middelen daarom niet.
Behandeling van een paniekstoornis
De eerste stap in de behandeling van een paniekstoornis is uitleg over angst en adviezen van je huisarts. Ga hier zelf mee oefenen.
Als dat niet genoeg helpt, kun je therapie krijgen. Je gaat oefenen met angstige situaties. Ook kun je gedachten bedenken die je helpen. Dit heet cognitieve gedragstherapie (CGT).
