Ik heb een paniekstoornis

In het kort

In het kort

  • Bij een paniekstoornis raakt u regelmatig in paniek.
  • De angst voor een paniekaanval kan uw leven gaan beheersen.
  • Mensen met een paniekstoornis zijn vaak bang voor situaties waarin zij een paniekaanval kunnen krijgen.
  • U kunt zelf een aantal dingen doen om uw angst te verminderen, zoals
    • Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten.
    • Blijf de dingen doen die u eng vindt.
    • Beweeg veel en slaap genoeg.
    • Probeer veel te ontspannen, bijvoorbeeld met yoga, wandelen of door iemand te bellen.
  • Door gesprekken (praktijkondersteuner GGZ, psycholoog) en bijvoorbeeld een online cursus kan de angst verminderen.
Film

Film

Bekijk de film Paniekaanval op Thuisarts.nl
Wat is het

Wat is een paniekstoornis?

Wanneer u vaak (ook zonder aanleiding) in paniek raakt en u tussendoor steeds bang bent om opnieuw een paniekaanval te krijgen, dan heeft u een paniekstoornis. De angst voor een paniekaanval kan uw leven gaan beheersen.

Een paniekstoornis kan enkele jaren duren. Perioden met veel en weinig klachten wisselen elkaar af.

Pleinvrees

Paniekstoornis met pleinvrees

Mensen met een paniekstoornis zijn vaak bang voor situaties waarin ze een paniekaanval kunnen krijgen. Ze zijn vooral bang voor situaties waaruit ze moeilijk kunnen wegkomen of waar ze geen hulp kunnen vragen. Ze gaan deze situaties vermijden. Dit noemen we pleinvrees (agorafobie).

U durft bijvoorbeeld niet meer in de bus, de trein, een winkel, een restaurant of een drukke straat. Misschien durft u zelfs helemaal niet meer naar buiten.

Wat merk ik

Wat zijn de verschijnselen van een paniekstoornis?

Een aanval bij een paniekstoornis kan de volgende klachten geven:

  • hartkloppingen, zweten, koude rillingen, duizeligheid, beven
  • benauwdheid, een vervelend gevoel op de borst
  • tintelingen of een doof gevoel in handen en/of voeten
  • droge mond, misselijkheid, maagpijn, braken of diarree
  • het gevoel dat de omgeving er anders uitziet
  • het gevoel dat u de controle over uzelf verliest, gek wordt of doodgaat

Angst voor de angst

  • Door de angst voor een paniekaanval gaat u misschien bepaalde situaties vermijden (pleinvrees/agorafobie).
  • Sommige mensen gaan middelen gebruiken om de angst minder te voelen, bijvoorbeeld alcohol, drugs of kalmeringsmiddelen.
  • Als u bang bent, kunt u zo heftig tegen problemen opzien dat u wilt dat anderen ze oplossen.
  • Door het vermijden of ‘verdoven’ van de angst, leert u niet met angstgevoelens om te gaan en ze te doorstaan. De angst voor de angst blijft daardoor of wordt erger.
Oorzaken

Hoe ontstaat een paniekstoornis?

Waarom sommige mensen een paniekstoornis krijgen is niet duidelijk.

Deze dingen hebben waarschijnlijk invloed op het ontstaan van een paniekstoornis:

  • Erfelijkheid: in sommige families komen angststoornissen vaker voor. De een is er kwetsbaarder voor dan de ander.
  • Bepaalde stoffen (neurotransmitters) in het bloed en in het zenuwstelsel.
  • Opvoeding en ervaringen uit het verleden. De manier waarop iemand met angst omgaat is voor een deel aangeleerd.
  • Sommige mensen krijgen bij verschijnselen van angst, zoals hartkloppingen en benauwdheid, het gevoel dat ze de situatie niet aankunnen. Daardoor neemt de angst toe en raken ze in paniek.
  • Stoffen zoals cafeïne kunnen de lichamelijke verschijnselen van angst versterken. Bij sommige mensen kan dit een paniekaanval uitlokken.

Sommige mensen hebben meer kans op een paniekstoornis. Bijvoorbeeld:

  • mensen die alleen wonen
  • mensen zonder werk
  • mensen met weinig inkomen
  • mensen met een lagere opleiding
  • mensen die depressief zijn (geweest)
  • mensen met een verslavingsprobleem
  • mensen die een heel heftige gebeurtenis hebben meegemaakt (psychotrauma)

Het is niet altijd duidelijk of de paniekstoornis de oorzaak of het gevolg is van de bovenstaande punten. U kunt bijvoorbeeld een paniekstoornis krijgen doordat u zonder werk zit. Maar u kunt ook niet werken, juist omdat u een paniekstoornis heeft.

    Adviezen

    Wat kunt u zelf doen bij angsten?

    U kunt zelf een aantal dingen doen om met uw angsten te leren omgaan en u beter te voelen.

    • Bewegen. Ga dagelijks minimaal een half uur bewegen, bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen of tuinieren.
    • Genoeg slapen
    • Regelmatig leven
      • Probeer elke dag op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan.
      • Eet drie keer per dag op vaste tijden.
      • Blijf als het kan werken. Dat geeft afleiding en structuur.
    • Goed eten
    • Geen alcohol en drugs gebruiken
    • Minder of geen koffie drinken, ook geen cafeïne-houdende (energie)drankjes.
    • Ontspannen. Probeer zo veel mogelijk te ontspannen. Dat kan bijvoorbeeld door rustig te ademen, met yoga, meditatie of ontspanningsoefeningen. U kunt ook gaan wandelen of iemand opbellen. Zoek steun bij mensen die u vertrouwt en leg uit waar u last van heeft. De meeste mensen hebben hier begrip voor.
    • Zo veel mogelijk blijven doen.
      • Door de dingen te blijven doen die u eng vindt, leert u met de spanning omgaan.
      • De angst voor bepaalde situaties wordt daardoor minder.
      • Zorg ervoor dat het u niet te veel stress geeft.
      • Het is goed om te weten dat angst meestal na 60 tot 90 minuten vanzelf minder wordt.
      • Het geeft u misschien de moed om toch de dingen te doen die u eng vindt.
    • Uw gedachten proberen te veranderen. Op angstige momenten denkt u waarschijnlijk automatisch aan dingen die de angst erger maken. Het is belangrijk dat u die gedachten leert te veranderen. Wat kunt u bijvoorbeeld doen?
      • Uw ervaringen opschrijven. Houd een dagboekje bij. Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten. Waar denkt u dan aan? Waar bent u bang voor? Wat voelt u? Hoe reageert u hierop? En wat doet u dan?
      • Geruststellende gedachten oproepen. Kijk eens kritisch of er wel een reden is om zo bang te zijn. Bedenk vervolgens welke geruststellende gedachten u kunnen helpen. Schrijf deze gedachten op zodat u ze op moeilijke momenten kunt nalezen. Vaak lukt het dan beter de angstige momenten te doorstaan en rustig te blijven tot u zich beter voelt.
    Behandeling

    Behandeling van een paniekstoornis: welke hulp krijg ik eerst?

    Voor een behandeling van een angststoornis kunnen de meeste mensen terecht bij de huisarts, de praktijkondersteuner GGZ, een psycholoog of psychotherapeut.

    De behandeling heeft als doel dat u weer zo gewoon mogelijk kunt leven. Veel mensen willen met de behandeling bereiken:

    • dat ze weer goed voor zichzelf kunnen zorgen,
    • dat ze weer ‘meedoen’, goed met anderen omgaan en zinvolle dingen doen,
    • dat ze weer geluk voelen.

    Samen met uw behandelaar kiest u de behandeling die bij u past.

    Gesprekken

    U begint daarom met gesprekken met uw behandelaar. Hij/zij vraagt u te bedenken waardoor bij u de angst is ontstaan. U krijgt adviezen over wat u zelf kunt doen om de angst te verminderen. Bijvoorbeeld regelmatig leven, actief blijven en – als dat kan - blijven werken. Uw behandelaar leert u hoe u zo goed mogelijk met uw klachten kunt leven.
    Hij/zij kan ook uw familie of andere naasten informatie geven over uw angststoornis, zodat zij u beter begrijpen en beter op uw angsten reageren.

    Informatie en online cursussen

    Om weer te weten te komen over uw angststoornis kunt u ook boeken of websites lezen en filmpjes bekijken. U kunt ook een zelfhulpmethode gebruiken, een groepscursus of een online cursus volgen.
    Met uw behandelaar bespreekt u steeds hoe het met u gaat. Hij/zij steunt en begeleidt u.

    Bij sommige mensen zijn gesprekken, informatie en online cursussen genoeg om de klachten te verminderen. Bij anderen helpen ze niet genoeg tegen de klachten, maar helpen ze wel om te kiezen voor de juiste behandeling, zoals cognitieve gedragstherapie.

    Meer informatie

    Meer informatie over angstklachten en angststoornissen

    Voor meer informatie kunt u ook terecht bij:

    We hebben deze informatie over angststoornissen gemaakt met:

    Deze tekst is aangepast op

    Vond u deze informatie nuttig?

    Heeft u een tip hoe wij Thuisarts.nl kunnen verbeteren?