In het kort
- U merkt bijvoorbeeld 1 of meer van deze dingen:
- U schrikt vaak of bent vaak bang.
- U geniet minder van dingen.
- U piekert veel.
- Bij de meeste mensen gaan deze klachten weer over.
- Eet gezond en beweeg elke dag.
- Vaak helpt het om er met anderen over te praten.
- U kunt ook hulp krijgen van een praktijkondersteuner of psycholoog.
Klachten na corona
Na corona kunt u klachten blijven houden. Dit zijn de klachten die het meest voorkomen:
- moe zijn
- benauwd zijn of moeilijk ademen
- minder goed ruiken of proeven
- niet fit voelen of problemen met bewegen
- problemen met denken, uw aandacht ergens bijhouden of dingen onthouden
U kunt 1 van deze klachten hebben. Of meer klachten tegelijk. U kunt ook andere klachten na corona hebben.
Mensen noemen klachten die lang blijven na corona ook wel:
- post-covid-19-syndroom
- long-covid (dit is Engels: 'long' betekent 'lang')
Hoe komt het dat ik bang of somber blijf na corona?
Bang of somber zijn is een normale reactie als u bijvoorbeeld iets ergs heeft meegemaakt. Met corona heeft u misschien 1 of meer van deze dingen meegemaakt, waardoor u bang of somber bent:
- U was erg benauwd.
- U heeft in het ziekenhuis of op de IC gelegen.
- U was heel erg ziek.
- U was bang om dood te gaan.
- U was alleen omdat niemand op bezoek mocht komen.
- U bent bang om weer ziek te worden.
U kunt ook bang of somber zijn omdat u nog steeds andere klachten heeft na corona. Of omdat klachten weer terugkomen. U bent bijvoorbeeld erg moe zijn of u kunt minder goed denken of onthouden. U weet niet hoe lang het duurt voordat u weer beter bent. Of u kunt niet meer de dingen doen die u elke dag deed. Het voelt soms als een zware tijd, maar dit gaat meestal voorbij.
Wat precies de oorzaak is van bang of somber blijven na corona, is onbekend.
Iedereen kan klachten krijgen en lang houden na corona. Waarschijnlijk is de kans om lang klachten te houden groter als u erg ziek was door corona. En als u meteen veel klachten had toen u corona kreeg. Maar ook mensen die niet erg ziek waren kunnen lang klachten houden.
Ook al weten we niet goed waardoor uw klachten na corona komen, u kunt er wel veel last van hebben.
Wat merk ik als ik bang of somber blijf na corona?
U merkt bijvoorbeeld 1 of meer van deze dingen:
- U voelt zich verdrietig.
- U geniet minder van dingen.
- U heeft geen zin om dingen te doen. Zoals het huishouden of een hobby waar u voor corona veel plezier in had.
- U voelt zich lange tijd gespannen of prikkelbaar.
- U schrikt vaak of bent vaak bang.
- U wilt minder contact met andere mensen.
- U ontwijkt nieuwe en angstige situaties.
- U ademt te veel of verkeerd (hyperventilatie).
- U piekert veel.
- U slaapt slecht.
U kunt ook andere klachten hebben na corona. Bijvoorbeeld:
Wat kan ik zelf doen als ik bang of somber blijf na corona?
Vaak helpt het om er met anderen over te praten. Zoek steun bij mensen die u vertrouwt en leg uit waar u last van heeft. Vertel hoe u zich voelt. De meeste mensen hebben hier begrip voor.
- Leren omgaan met of verwerken van heftige dingen die u heeft meegemaakt kost tijd. Neem die tijd. U mag bang, boos of verdrietig zijn. Stel niet te hoge eisen aan uzelf.
- Probeer zo veel mogelijk regelmaat in uw leven te houden:
- Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op.
- Eet 3 keer per dag op vaste tijden.
- Blijf werken en uw hobby’s doen, als het kan.
- Schrijf op waar u over piekert of waar u bang voor bent. Opschrijven helpt om gevoelens te begrijpen en oplossingen te vinden. Na het schrijven kan het fijn zijn om even te ontspannen. Maak een wandeling of pak de fiets. Bewegen en frisse lucht helpen.
- Gebruik geen alcohol of drugs.
- Drink minder koffie.
- Ga bij vrienden langs, ook al ziet u er tegenop.
- Kijk ook bij adviezen als u bang bent.
- Kijk ook bij adviezen als u somber bent.
Gezonde manier van leven
Voor iedereen die klachten heeft na corona, is het belangrijk om gezond te leven. Hierdoor kan uw lichaam beter genezen. Maar ook uw klachten kunnen minder worden.
- Eet gezond, met genoeg calorieën en eiwitten.
- Beweeg elke dag. Doe wat u fijn vindt en wat bij u past. Bijvoorbeeld tuinieren, klusjes doen in huis, fietsen of wandelen. Begin rustig. Ga steeds een beetje meer bewegen.
- Zorg voor een goede slaap.
- Neem tijd om te ontspannen. Bijvoorbeeld door te luisteren naar muziek, een douche te nemen, te lezen of te wandelen. Mindfulness, yoga of ontspannings-oefeningen kunnen ook helpen.
Onderzoeken als ik bang of somber blijf na corona
Worden uw klachten niet minder met de adviezen? U kunt dan een afspraak maken met uw (huis)arts.
Uw (huis)arts zal u vragen stellen, soms via een vragenlijst. Bijvoorbeeld:
- Welke klachten had u tijdens corona?
- Welke klachten heeft u nu?
- Hoe slaapt u?
- Van wie krijgt u hulp?
- Heeft u nog andere klachten?
- Welke invloed hebben de klachten op de dingen die u elke dag doet, zoals studie of werk?
Een bloedonderzoek of hersenscan is meestal niet nodig of zinvol. De uitslagen van deze onderzoeken zijn na corona meestal normaal. Ze laten niet zien waardoor u bang of somber bent.
Soms is corona niet de oorzaak van uw klachten. Als uw (huis)arts dit denkt, dan kan uw arts dit verder (laten) onderzoeken.
Welke hulp kan ik krijgen als ik bang of somber blijf na corona?
Heeft u lang klachten? Dan kan uw (huis)arts u doorsturen voor hulp en steun. U bespreekt samen met uw (huis)arts welke hulp het beste bij u past.
Hulp van een praktijkondersteuner of psycholoog
- Om alles te verwerken zijn afleiding en ontspanning belangrijk. Maar ook aandacht voor wat u heeft meegemaakt. Misschien is dit door uw klachten moeilijk voor u.
- U kunt hulp krijgen bij het verwerken. Praat bijvoorbeeld met de praktijkondersteuner in uw huisartsenpraktijk. U kunt uw huisarts hierom vragen.
- Lukt het niet om het allemaal te verwerken? Blijft u bang, boos of somber? Dan kan uw huisarts u doorsturen naar een psycholoog voor gesprekken en therapie.
Hoe gaat het verder als ik bang of somber blijf na corona?
- Van alle mensen met klachten na corona, heeft ongeveer de helft na 3 maanden geen klachten meer. Dit is zo voor alle soorten klachten na corona.
- Bij de meeste mensen die na 3 maanden nog wel klachten hebben, gaan de klachten weg in de maanden erna.
- Weinig mensen houden langer dan 6 maanden klachten.
Hoe dit precies is voor bang of somber zijn, weten we niet.
Door uw klachten heeft u misschien problemen op uw werk. U kunt hierover praten met uw bedrijfsarts of verzekeringsarts.
Soms zijn uw klachten zo heftig dat ze passen bij een angststoornis, depressie of posttraumatische stressstoornis (PTSS). Uw arts kan u behandelen of doorsturen naar een psycholoog of psychiater. Soms kunnen medicijnen helpen. Uw arts bekijkt dit samen met u.
Op de IC gelegen
Heeft u op de intensive care (IC) gelegen? Dan kunt u daar ook klachten van hebben. We noemen deze problemen het Post Intensive Care Syndroom (PICS). Kijk hoe u zich weer beter kunt gaan voelen als u op de IC heeft gelegen.
Wanneer bel ik de huisarts als ik bang of somber blijf na corona?
Blijft u erg lang somber of bang? Dan kunt u een afspraak maken met uw huisarts. Uw arts kijkt samen met u welke hulp voor u goed kan zijn.
Bel ook op werkdagen uw huisarts als 1 of meer van deze dingen voor u kloppen:
- Uw klachten worden erger. U voelt zich steeds vaker somber of bang.
- Het lukt u niet om uw klachten zelf minder te maken.
- U krijgt een depressie. U bent dan 2 weken lang het grootste deel van de dag somber en bijna niks interesseert u nog.
Daarbij heeft u ook 3 of meer van de volgende klachten:- U slaapt steeds slechter of heeft juist veel moeite met uit bed komen.
- U kunt minder goed denken of onthouden. Of ergens uw aandacht bij houden.
- U voelt zich leeg, nutteloos of schuldig.
- U heeft geen zin meer in eten of u eet juist veel meer dan vroeger.
- U voelt zich traag of juist onrustig.
- U bent bijna elke dag moe.
- U denkt regelmatig aan de dood.
Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost:
- als u steeds weer aan zelfdoding denkt
- als u plannen maakt om uw leven te beëindigen
U heeft dan direct hulp nodig.
Meer informatie over klachten na corona
- Op coronaplein vindt u informatie, video’s en persoonlijke verhalen. U kunt er ook in gesprek gaan met andere mensen die lang klachten hebben na corona.
- C-support is voor mensen die 3 maanden of langer klachten hebben na corona. U krijgt daar advies en steun bij uw klachten, uw werk en uw sociale leven.
We hebben deze tekst gemaakt met: