In het kort
- U kunt zwakker worden als u ziek bent.
- U merkt bijvoorbeeld 1 of meer van deze dingen:
- Activiteiten kosten veel moeite. Zoals de trap oplopen.
- U bent sneller buiten adem.
- U bent afgevallen.
- Beweeg elke dag, steeds een beetje meer. Bouw dit rustig op.
- Eet naast uw ontbijt, lunch en diner 4 of 6 keer iets tussendoor.
- Eet gezond en kies eten met genoeg eiwitten.
- Blijft u erg lang niet fit? Bespreek dan met uw huisarts welke hulp u kunt krijgen.
Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 49 mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3, 6mb
- Ondertitelingsbestand .srt, 5kb, vtt, 5 kb
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Klachten na corona
Na corona kunt u klachten blijven houden. Dit zijn de klachten die het meest voorkomen:
- moe zijn
- benauwd zijn of moeilijk ademen
- minder goed ruiken of proeven
- niet fit voelen of problemen met bewegen
- problemen met denken, uw aandacht ergens bijhouden of dingen onthouden
U kunt 1 van deze klachten hebben. Of meer klachten tegelijk. U kunt ook andere klachten na corona hebben.
Mensen noemen klachten die lang blijven na corona ook wel:
- post-covid-19-syndroom
- long-covid (dit is Engels: 'long' betekent 'lang')
Waarom voel ik me niet fit na corona?
Door corona kunt u erg ziek zijn geweest. Als u ziek bent, wordt u minder fit. Dit kan komen door de ziekte zelf. En doordat u minder beweegt als u ziek bent. Bijvoorbeeld de spieren van uw armen en benen en spieren om te ademen worden zwakker. Dit gebeurt al na een paar dagen ziek zijn. Ook heeft u misschien minder gegeten of bent u afgevallen.
Uw lichaam heeft beweging en voeding nodig om beter en sterker te worden.
Wat merk ik als ik me niet fit voel na corona?
U merkt bijvoorbeeld 1 of meer van deze dingen:
- U heeft minder kracht in uw armen of benen.
- U kunt minder snel of minder lang bewegen dan u gewend bent.
- U krijgt spierpijn als u heeft bewogen.
- U bent sneller buiten adem door bewegen.
- U bent sneller moe.
- U krijgt hoofdpijn wanneer u te veel doet.
- Activiteiten kosten meer moeite dan voordat u corona had. Bijvoorbeeld een stukje lopen of een trap op lopen kost meer moeite.
- Het lukt niet om weer te beginnen met werken.
- Als u zware activiteiten achter elkaar doet, kunt u daarna weer een tijd moe zijn.
- U heeft moeite om uw evenwicht te bewaren.
- U bent veel afgevallen.
- U heeft minder zin in eten.
De klachten zijn niet bij iedereen hetzelfde en wisselen vaak. U kunt er de ene dag veel last van hebben en de andere dag minder.
U kunt ook andere klachten hebben na corona. Ook hierdoor kunt u zich minder fit voelen:
Wat kan ik zelf doen als ik me niet fit voel na corona?
U wordt vaak snel zwakker en minder fit als u ziek bent. Zonder extra aandacht kan het lang duren voordat u weer sterker wordt en u zich weer fitter voelt. Gezond eten en elke dag bewegen is hiervoor belangrijk.
- Beweeg elke dag. Kies iets wat u fijn vindt en wat bij u past. Bijvoorbeeld spelen met de (klein)kinderen, de hond uitlaten, werken in de tuin, zwemmen of fietsen.
- Begin langzaam en rustig met bewegen. Ga steeds iets meer bewegen.
- Beweeg niet te veel of te zwaar in 1 keer. Dan krijgt u misschien weer meer klachten.
- Neem ook voldoende rust tussendoor. Beweeg liever vaker en korter dan heel lang in 1 keer.
- Zorg dat u niet lang moe blijft nadat u iets gedaan heeft. Blijft u lang moe? Doe dan de volgende keer iets wat minder zwaar is of doe het minder lang.
- Eet gezond. Om te zorgen dat uw spieren sterker worden is het belangrijk om voedsel met genoeg eiwitten te eten. Eiwit zit vooral in melk, yoghurt, kwark, kaas, vlees, kip, vleesvervangers, vis, ei, soja, bonen, linzen en noten.
Eet vaker op een dag een klein beetje. Naast uw ontbijt, lunch en diner kunt u het beste 4 of 6 keer extra op een dag eten. Bijvoorbeeld zo: ontbijt, 1 of 2 keer iets tussendoor, lunch, 2 keer iets tussendoor, diner, 1 of 2 keer iets tussendoor.
Kijk ook bij sterker en fitter worden als u weinig zin in eten heeft. - Vraag hulp. Vertel uw familie, vrienden en misschien ook uw collega’s over uw problemen door corona. Leg uit wat dit voor u betekent. Mensen kunnen er dan rekening mee houden en dingen voor u doen.
Dit kan ook helpen als zich niet fit voelt:
- Zorg dat u goed slaapt:
- Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op.
- Neem ’s avonds geen koffie of een andere drank met cafeïne erin. Rook niet. Drink ’s avonds geen alcohol.
- Probeer ‘s avonds uw mobiele telefoon, tablet of laptop niet meer te gebruiken.
- Blijft u toch slecht slapen? Probeer dit dan te accepteren, hoe moeilijk dit ook is. Kijk niet steeds op de klok. Uw lichaam rust ook uit van liggen in bed.
- Neem tijd om te ontspannen. Bijvoorbeeld door te luisteren naar muziek, een douche te nemen, te lezen of te wandelen. Mindfulness, yoga of ontspannings-oefeningen kunnen ook helpen.
Voor iedereen die klachten heeft na corona, is het belangrijk om gezond te leven. Hierdoor kan uw lichaam beter genezen. Maar ook uw klachten kunnen minder worden.
Helpen medicijnen als ik me niet fit voel na corona?
Er zijn geen medicijnen waardoor u fitter wordt na corona.
Vitaminepillen slikken helpt niet om fitter te worden.
Onderzoeken als ik me niet fit voel na corona
Worden uw klachten niet minder met de adviezen? U kunt dan een afspraak maken met uw (huis)arts.
Uw (huis)arts zal u vragen stellen. Bijvoorbeeld:
- Welke klachten had u tijdens corona?
- Welke klachten heeft u nu?
- Hoe vaak en hoeveel eet en drinkt u? Bent u afgevallen?
- Hoe gaat het met bewegen en sporten?
- Van wie krijgt u hulp?
- Heeft u nog andere klachten?
- Welke invloed hebben de klachten op de dingen die u elke dag doet, zoals studie of werk?
Als het nodig is, zal de (huis)arts u onderzoeken. De arts kan bijvoorbeeld kijken hoe u opstaat van een stoel en hoe u loopt. Ook kan de arts u wegen.
Een bloedonderzoek of ander onderzoek is niet nodig of zinvol. De uitslagen van deze onderzoeken zijn na corona meestal normaal. Ze laten niet zien waardoor u zich niet fit voelt.
Soms is corona niet de oorzaak van uw klachten. Als uw (huis)arts dit denkt, dan kan uw arts dit verder (laten) onderzoeken.
Welke hulp kan ik krijgen als ik me niet fit voel na corona?
Heeft u lang klachten? Dan kan uw (huis)arts u doorsturen voor hulp en steun. U bespreekt samen met uw (huis)arts welke hulp het beste bij u past.
Als u in het ziekenhuis heeft gelegen, hebben de artsen in het ziekenhuis mogelijk al gekeken welke hulp u nodig heeft.
Hulp van een fysiotherapeut of oefentherapeut
- Als u zich niet fit voelt, kan een fysiotherapeut of oefentherapeut u helpen om rustig weer te gaan bewegen. En om uw energie daarbij goed te verdelen.
- Door te oefenen kunt u uw lichaam en spieren sterker maken. De therapeut helpt u om dit op een goede manier te doen.
- De therapeut helpt u ook om (weer) te gaan sporten om fitter te worden.
- Als u problemen met ademen heeft bij het bewegen, kan de therapeut u helpen met adem-oefeningen.
Hulp van een diëtist
- Het is extra belangrijk om gezond te eten als u zich niet fit voelt. Gezonde voeding geeft u energie. Een diëtist kan u helpen om gezond en genoeg te eten drinken.
- Om te zorgen dat uw spieren sterker worden is het belangrijk om voedsel met genoeg eiwitten te eten. Een diëtist kan u helpen genoeg eiwitten binnen te krijgen.
- Als u bent afgevallen, kan de diëtist u adviezen geven over wat u kunt eten om (weer) een gezond gewicht te krijgen.
Hulp van een ergotherapeut
- Een ergotherapeut kan u helpen om uw energie weer op te bouwen. En om uw energie beter te verdelen over de dag. Bijvoorbeeld door samen een dag-planning te maken. U kijkt dan samen wat u wel en niet kunt doen op 1 dag.
- Met de therapeut kijkt u ook of u de dingen die u elke dag doet op een andere manier kunt doen. Zodat u er minder moe van wordt. Bijvoorbeeld koken, het huishouden doen, uzelf verzorgen, werken, studeren, fietsen, sporten of hobby’s.
- U kunt adviezen krijgen om beter met uw klachten om te gaan. De therapeut kan met u oefenen.
Hulp van een praktijkondersteuner of psycholoog
- Als u zich niet fit voelt, bent u misschien bang of somber. Dit is een normale reactie.
- Om alles te verwerken zijn afleiding en ontspanning belangrijk. Maar ook aandacht voor wat u heeft meegemaakt. Misschien is dit door uw klachten moeilijk voor u.
- U kunt hulp krijgen bij het verwerken. Bijvoorbeeld van de praktijkondersteuner in uw huisartsenpraktijk. U kunt hierom vragen bij uw huisarts.
- Lukt het niet om het allemaal te verwerken? Blijft u somber of bang? Dan kan uw huisarts u doorsturen naar een psycholoog voor gesprekken en therapie.
Hoe gaat het verder als ik me niet fit voel na corona?
- Van alle mensen met klachten na corona, heeft ongeveer de helft na 3 maanden geen klachten meer. Dit is zo voor alle soorten klachten na corona.
- Bij de meeste mensen die na 3 maanden nog wel klachten hebben, gaan de klachten weg in de maanden erna.
- Weinig mensen houden langer dan 6 maanden klachten.
Hoe dit precies is voor niet fit zijn, weten we niet.
Door uw klachten heeft u misschien problemen op uw werk. U kunt hierover praten met uw bedrijfsarts of verzekeringsarts.
Soms worden uw klachten na een tijd niet minder met hulp. U kunt met uw (huis)arts bespreken of het nuttig is om u door te sturen naar een specialist voor meer onderzoek. Bijvoorbeeld een longarts, sportarts of arts die veel weet over hart en bloedvaten (cardioloog).
De longarts, sportarts of cardioloog stelt u vragen en onderzoekt u. Soms moet u een vragenlijst invullen.
De arts kan nog meer onderzoeken (laten) doen als dat nodig is:
- Een fietstest om te meten hoe gezond en fit uw hart, longen en spieren zijn.
Met de uitslag kan de arts bijvoorbeeld een trainingsprogramma maken dat voor u veilig en precies goed is.
Niet iedereen krijgt dit onderzoek. De arts kijkt samen met u of dit bij u nodig is. - Onderzoeken om te kijken of uw klachten door iets anders komen dan corona. Bijvoorbeeld een longfoto, een longscan of een longfunctie-test.
De arts kijkt welke onderzoeken nodig zijn voor u.
Soms houdt u lange tijd 2 of meer klachten tegelijk. Als het nodig is, kan uw arts besluiten om u door te sturen. Bijvoorbeeld naar het ziekenhuis waar meer artsen en therapeuten samen naar uw klachten kijken. Zoals een arts speciaal voor ouderen, een longarts, een psycholoog en een revalidatie-arts. Zij bespreken dan samen welke behandeling voor u het beste is.
Wanneer bel ik de huisarts als ik me niet fit voel corona?
Blijft u erg lang niet fit na corona? En worden uw klachten niet minder met de adviezen? Dan kunt u een afspraak maken met uw huisarts. Uw huisarts kijkt samen met u welke hulp voor u goed kan zijn.
Bel ook op werkdagen uw huisarts als 1 of meer van deze dingen voor u kloppen:
- U voelt dat u niet beter wordt of steeds minder fit wordt.
- U kunt steeds moeilijker bewegen.
- U valt nog steeds af.
Meer informatie over klachten na corona
- Op coronaplein vindt u informatie, video’s en persoonlijke verhalen. U kunt er ook in gesprek gaan met andere mensen die lang klachten hebben na corona.
- C-support is voor mensen die 3 maanden of langer klachten hebben na corona. U krijgt daar advies en steun bij uw klachten, uw werk en uw sociale leven.
We hebben deze tekst gemaakt met: