Iemand die ik goed ken heeft een psychische crisis. Wat moet ik doen?

volwassenen praten over psychische klachten

In het kort

  • Iemand met een psychische crisis is bijvoorbeeld erg bang, in de war of somber.
  • Gewone dingen lukken dan niet meer. Zoals voor zichzelf of anderen zorgen.
  • Krijgt iemand al een behandeling voor psychische klachten? Bel dan de behandelaar.
  • Bel de huisarts of huisartsen-spoedpost als die persoon geen behandelaar heeft. 

Wanneer bellen als iemand een psychische crisis heeft?

112: Bel direct 112 als iemands leven in gevaar is.
Bijvoorbeeld: iemand dreigt zichzelf te doden. Of dreigt iemand anders iets aan te doen.

113: Bel gratis 113 of kijk op 113.nl als je merkt dat iemand aan zelfmoord denkt. Op deze website kun je ook chatten.

Spoed: In deze situaties bel je direct de behandelaar van de persoon in crisis. Heeft iemand geen behandelaar? Bel dan de huisarts of huisartsen-spoedpost van die persoon:

  • Iemand heeft erg last van psychische klachten. Zoals heel somber, bang of in de war zijn.
  • Iemand hoort of ziet dingen die er niet zijn. Of vertrouwt andere mensen niet meer.
  • Iemand is een gevaar voor zichzelf. Je merkt bijvoorbeeld dat die persoon zichzelf beschadigt. Of aan zelfmoord denkt.
  • Iemand is een gevaar voor anderen. Die persoon is bijvoorbeeld agressief geweest. Of kan niet meer goed voor anderen zorgen.

Wat merk je als iemand een psychische crisis heeft?

Aan 1 of meer van deze dingen merk je of iemand een psychische crisis heeft:

  • erg somber of bang zijn
  • erg in de war zijn
  • dingen zien of horen die er niet zijn
  • een gevaar voor zichzelf of voor anderen zijn
  • zeggen dat het leven geen zin meer heeft
  • praten over zelfmoord

Daardoor lukken gewone dingen niet meer. Zoals voor zichzelf of anderen zorgen.

Een psychische crisis kan naar zijn om mee te maken. Voor de persoon in crisis en voor anderen, zoals jij. Soms merkt iemand zelf niet dat het slecht gaat. Of die persoon vindt dat er geen hulp nodig is.

Hoe ontstaat een psychische crisis?

Vaak heeft iemand al langer last van psychische klachten. En gaat het steeds slechter. Soms kan een psychische crisis ook opeens ontstaan.

Een psychische crisis kan door verschillende dingen komen. Bijvoorbeeld:

  • Iemand heeft een psychische ziekte. Bijvoorbeeld een psychose of een depressie.
  • Iemand gebruikt drugs.
  • Iemand heeft iets naars meegemaakt. Een relatie die over ging bijvoorbeeld. Of een partner, familielid of goede vriend is overleden.

Sommige mensen zijn gevoeliger voor een psychische crisis. Zij hebben bijvoorbeeld familieleden die een psychische crisis hebben gehad (erfelijke aanleg).

Hoe krijg je hulp als iemand een psychische crisis heeft?

Heeft de persoon in crisis al een behandelaar voor psychische klachten? Bel dan direct de behandelaar.

Bel de huisarts of de huisartsen-spoedpost als iemand geen behandelaar heeft. Zo gaat de hulp dan:

Huisarts kijkt of iemand een psychische crisis heeft

Je vertelt aan de telefoon wat er gebeurt. Of de persoon in crisis zegt dit zelf, als dat lukt.

Zorg dat je dit aan de huisarts kunt vertellen:

  • Of iemand eerder een psychische crisis of ziekte heeft gehad. En daarvoor behandeld is.
  • Of iemand agressief is.
  • Of iemand drugs of alcohol heeft gebruikt.

Denkt de huisarts dat iemand een psychische crisis heeft? Dan belt de huisarts de crisisdienst van de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Hier werken mensen die veel weten van psychische klachten en ziektes.

Crisisdienst kijkt of iemand direct psychische hulp nodig heeft

  • De persoon in crisis krijgt een afspraak bij de crisisdienst. Meteen of later op de dag.
  • Soms komen een psychiater en verpleegkundige naar de plek van de crisis. Bijvoorbeeld bij iemand thuis. Zij kijken of die persoon direct psychische hulp nodig heeft. Soms krijgt iemand medicijnen om kalmer te worden.

Psychiater bespreekt de behandeling met jullie

De psychiater bespreekt welke behandeling er nodig is. Dit gesprek is met de persoon in crisis en een familielid of goede vriend. Samen beslissen jullie wat er gebeurt. Bijvoorbeeld:

  • Iemand krijgt medicijnen en gaat terug naar huis. De behandeling start later. Bijvoorbeeld bij een psycholoog of psychiater.
  • Iemand krijgt een behandeling bij een ggz-kliniek.
  • Iemand moet voor de behandeling langer blijven in een ggz-kliniek.

Soms is de behandeling verplicht. Bijvoorbeeld omdat die persoon een gevaar is voor zichzelf of voor anderen.

Hoe gaat het verder na een psychische crisis?

Het is belangrijk dat iemand niet weer een psychische crisis krijgt. En als dit wel gebeurt, dan moet je weten wat te doen. Een crisisplan of crisiskaart helpt dan.

Crisisplan

Een crisisplan maakt iemand samen met de behandelaar. Vaak denkt ook een familielid of goede vriend mee. Dit kan jij zijn. Samen maken jullie afspraken. Die komen in het crisisplan. Bijvoorbeeld:

  • Hoe je merkt dat het slechter gaat met iemand.
  • Hoe anderen merken dat het slechter gaat met iemand.
  • Wat anderen kunnen doen als iemand weer een crisis krijgt.

Crisiskaart

Samen met jou kan iemand ook een crisiskaart maken. Dit kan lastig zijn. Op Crisiskaart.nl vind je mensen bij jou in de buurt die kunnen helpen (consulent).

Het is belangrijk dat iemand de crisiskaart bij zich draagt. Zo weten anderen wat er moet gebeuren bij een crisis. Dit bijvoorbeeld staat op de crisiskaart:

  • Hoe je merkt dat het slechter met iemand gaat.
  • Wie je moet bellen als iemand een psychische crisis heeft.

Heeft iemand al eerder een psychische crisis gehad? Dan heeft die persoon meestal al een crisiskaart.

Welke hulp is er nog meer?

Misschien merk je al langer dat iemand erg last heeft van psychische klachten. Maar die persoon wil nog geen hulp. Zeg dan tegen die persoon dat die ook kan bellen of chatten met een hulplijn.

Hier werken vrijwilligers en hulpverleners. Zij luisteren en geven advies.

Deze hulplijnen zijn er ook voor jou, als familielid of vriend van iemand met psychische klachten.

Is iemand al langer in de war en maak je je zorgen? Kijk op Meldpunt Zorgwekkend Gedrag of bel 0800 1205.

Meer informatie over hulp bij psychische klachten

Bij deze websites vind je meer informatie over hulp bij psychische klachten:

  • Oefeningen om je beter te voelen: Mentaal Vitaal.
  • Organisaties en groepen voor mensen met een psychische ziekte: Thuisarts (zoek op de psychische ziekte, zoals depressie, psychose of bipolaire stoornis en kijk bij Meer informatie) en MIND.
  • Informatie over psychische problemen en ervaringen van andere mensen met een psychische ziekte: wijzijnmind.nl.
  • Informatie over drugs: drugsinfo.nl.
  • Informatie over zelfmoord, angst, depressie en een hulplijn (chat en telefoon): 113.nl.

Over deze tekst

Deze tekst is aangepast op