Ik heb een ernstige psychische aandoening. Hoe ga ik daarmee om?

In het kort

Probeer zo veel mogelijk mee te denken en mee te beslissen over uw behandeling.
Regelmatig leven, bewegen/sporten, creatief bezig zijn en contact met familie en/of een vriend kunnen helpen om u beter te voelen.
U kunt ook hulp krijgen van mensen die zelf een psychische aandoening hebben (gehad) en/of verslaafd zijn geweest (ervaringsdeskundigen).
Een goede invulling van de dag is belangrijk. Kies wat bij u past.
Voorbeelden zijn vrijwilligerswerk, een opleiding volgen, zorgen voor kinderen, een hobby, dagbesteding bij een GGZ-instelling, betaald werk.

Wat is het

Wat is een ernstige psychische aandoening?

U heeft een ernstige psychische aandoening:

als de psychische klachten lang duren
als u door de psychische klachten problemen heeft op meer gebieden: u zorgt bijvoorbeeld niet goed meer voor uzelf, u kunt niet meer werken en heeft problemen met sociale contacten
als u door de psychische aandoening langere tijd zorg nodig heeft

Voorbeelden van ernstige psychische aandoeningen zijn: verslaving, ernstige depressie, psychose en bipolaire stoornis.

Adviezen

Wat kan ik zelf doen om mij beter te voelen bij een psychische aandoening?

U kunt veel zelf doen om u beter te gaan voelen, bijvoorbeeld:

Een regelmatig leven leiden. Probeer steeds op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Sta op tijd op en kleed u aan. Eet drie keer per dag op vaste tijden.
Gezond eten
Bewegen / sporten. Zorg dagelijks voor minimaal een half uur lichaamsbeweging. Ga bijvoorbeeld een half uur wandelen, fietsen, zwemmen of tuinieren.
Creatief bezig zijn. Ga bijvoorbeeld schilderen, muziek maken, schrijven of lezen.
Contact houden met anderen. Ga bij vrienden of familie langs ook al ziet u daar tegenop. Vaak bent u achteraf blij dat u geweest bent. Het kan ook helpen om uw zorgen te delen met familie of vrienden.
Zorgen voor minder of juist meer afleiding en activiteiten
Geen of minder alcohol en drugs gebruiken. Alcohol en drugs kunnen psychische problemen veroorzaken en ze ook verergeren. Bovendien kunnen ze gevaarlijk zijn in combinatie met medicijnen.
Schrijven. Als u veel piekert, schrijf dan iedere dag op waar u over piekert. Dat helpt om uw gevoelens te begrijpen en oplossingen te vinden.
Manier van denken veranderen. Uw manier van denken heeft invloed op hoe u zich voelt. Als u vaak negatief denkt, voelt u zich sneller somber of angstig. U gaat zich dan ook zo gedragen. Iemand die positief denkt, voelt zich lekkerder en durft en doet meer. Probeer dus om positief te denken. Kijk naar u wat allemaal nog wel kunt en naar de dingen die goed gaan. Een therapie die daarbij kan helpen is cognitieve gedragstherapie.
Ontspanningsoefeningen en mindfulness

Invulling van de dag

Een goede invulling van de dag kiezen

Een goede invulling van de dag is heel belangrijk voor uw herstel. Het geeft structuur en afleiding, zorgt ervoor dat u in contact komt met anderen en is goed voor uw zelfvertrouwen.

Er zijn verschillende mogelijkheden, afhankelijk van uw eigen situatie: vrijwilligerswerk, een opleiding volgen, zorgen voor kinderen, een hobby, koffie drinken bij een inloopcentrum, dagbesteding bij een GGZ-instelling of betaald werk.

Om te kijken welke activiteiten bij u passen, is het goed om uzelf een aantal vragen te stellen. Bijvoorbeeld:

Wat kan ik nu?
Wat zijn mijn doelen?
Wat zijn mijn beperkingen?
Wat zijn belangrijke functies in mijn leven? Denk bijvoorbeeld ook aan de zorg voor kinderen, zorg voor ouders.
Welke ondersteuning heb ik nodig?
Wat vind ik interessant?

Voor een daginvulling die goed bij u past kunt u bijvoorbeeld naar een zelfregiecentrum, herstelgroep of herstelacademie. Vraag aan een ervaringsdeskundige, uw behandelaar of het sociaal wijkteam in uw gemeente naar adressen bij u in de buurt. Op www.herstelondersteuning.nl vindt u adressen van herstelacademies.

Wilt u gaan studeren? Op www.handicap-studie.nl vindt u informatie over de mogelijkheden.
IPS (Individuele Plaatsing en Steun) is een methode om mensen met een ernstige psychische aandoening te helpen bij het vinden en houden van een betaalde baan. Voor meer informatie: www.werkenmetips.nl

Samenwerken met hulpverlener

Hoe werk ik goed samen met mijn hulpverlener?

Een goede samenwerking met uw hulpverlener is belangrijk. Probeer om zoveel mogelijk mee te denken over uw behandeling.

Bereid de gesprekken met de hulpverlener goed voor. Schrijf van tevoren vragen op die u wilt stellen.
Meedenken en meebeslissen gaat makkelijker als u uw eigen klachten begrijpt. Informatie kan daarbij helpen. Kijk bijvoorbeeld hier op Thuisarts.nl.
U weet veel van uzelf. Uw hulpverlener wil ook graag veel weten over u. Dan kan hij/zij u de zorg geven die bij u past. U kunt bijvoorbeeld vertellen:
- wat er met u is gebeurd;
- hoe u zich voelt, hoe het met u gaat;
- wat uw sterke en minder sterke kanten zijn;
- wat voor u belangrijk is;
- welke ervaringen u heeft met eerdere behandelingen.
Uw hulpverlener heeft informatie die voor u belangrijk is, zoals:
- informatie over de psychische klachten, waar u last van heeft;
- welke mogelijkheden er zijn er om uw klachten te verminderen;
- wat de voordelen en de nadelen zijn van de verschillende behandelingen.
Al deze informatie delen u en uw hulpverlener met elkaar. Daardoor kunt u samen beslissen wat voor u de beste zorg en behandeling is. Het gaat immers om uw leven.
Tijdens de behandeling kunt u bekijken of u tevreden bent, of de hulp goed is voor uw herstel. Heeft u het idee dat de behandeling niet of niet genoeg helpt of heeft u last van bijwerkingen van de medicatie? Bespreek dit dan met uw hulpverlener. Samen kunt u bekijken hoe de behandeling veranderd kan worden. U kunt eventueel ook een andere behandelaar kiezen. Of ervoor kiezen om te stoppen met behandeling.

Hulp van naasten

Hoe kunnen mijn naasten mij helpen bij een psychische aandoening?

Uw familie en vrienden kunnen u helpen als u een psychische aandoening heeft. Ze kunnen naar u luisteren. Ze kunnen ook hulp regelen als dat nodig is. Zij kennen u goed en kunnen het u bijvoorbeeld vertellen als ze merken dat uw klachten weer erger worden.

Krijgt u een behandeling? Dan kan een naaste u hierbij ondersteunen. Hij/zij kan meehelpen om de behandeling beter vol te houden. Of informatie geven aan uw behandelaar als u dat goed vindt. U mag natuurlijk zelf bepalen of u wel wilt dat een naaste bij uw behandeling betrokken wordt, en wie u daarvoor uitkiest.

Uw naasten kunnen u beter helpen als zij veel weten over uw psychische klachten. Ze begrijpen u dan beter, en kunnen dan waarschijnlijk beter omgaan met uw klachten. Het is dus belangrijk dat zij er ook over lezen en vragen stellen aan uw behandelaar.

Hulp van naasten is bijna altijd goed. Maar het kan ook zijn dat uw klachten juist blijven, of zelfs erger worden, door een naaste. Denkt u dat dit bij u zo is? Bespreek dit dan met uw behandelaar.

Ervaringsdeskundigen

Hulp van ervaringsdeskundigen bij ernstige psychische aandoeningen

Bij de behandeling van een ernstige psychische aandoening kunt u ook hulp krijgen van ervaringsdeskundigen. Dus van mensen die zelf een psychische aandoening hebben (gehad) en/of verslaafd zijn geweest.

Zij begrijpen hoe u zich voelt en met welke problemen u te maken krijgt. Zij weten bijvoorbeeld hoe het is om je te schamen voor je klachten. Die schaamte kan ervoor zorgen dat u niet over uw probleem wilt praten en het dus ook niet kunt oplossen. Het kan helpen om erover te praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt.

U kunt ook bij een zelfhulpgroep gaan. In zo'n groep kunt u praten met mensen die eenzelfde situatie zitten als u. De deelnemers en begeleiders van zo’n groep hebben ook een psychische aandoening gehad en/of zijn ook verslaafd (geweest) en weten wat voor problemen u heeft.

Omgaan met reacties

Hoe ga ik om met reacties van anderen op mijn psychische aandoening?

Mensen reageren soms vervelend op psychische aandoeningen. Dat komt doordat ze bepaalde ideeën hebben over psychische aandoeningen. Ze denken bijvoorbeeld dat mensen met psychische aandoeningen gevaarlijk of zielig zijn.

Zegt iemand iets vervelends? Of behandelt iemand u op een manier die u niet prettig vindt?

Praat erover met hem of haar. Vindt u dat moeilijk? Vraag dan iemand die u vertrouwt om bij dat gesprek te zijn.
Bespreek met uw hulpverlener hoe u het beste met negatieve reacties omgaat.
Bespreek het met lotgenoten. Zij krijgen waarschijnlijk dezelfde reacties en weten misschien wat u het beste kunt doen.

Doordat anderen negatief reageren op uw psychische aandoening, gaat u misschien negatief denken over uzelf. Dat is niet nodig en is niet goed voor uw herstel.

Bedenk: psychische aandoeningen komen heel veel voor, iedereen kan ze krijgen. Het is niet uw eigen schuld.
Beslis zelf aan wie u wat vertelt over uw psychische aandoening. Vaak lucht het op om erover te praten, vooral als iemand goed luistert en u goed begrijpt. Maar mensen kunnen ook vervelend reageren. Twijfelt u over wat u aan anderen zult vertellen? En aan wie? Vraag dan advies aan uw hulpverlener of aan mensen die dezelfde problemen hebben (lotgenoten of ervaringsdeskundigen).
Zorg dat u zich sterker gaat voelen. Ga naar een zelfhulpgroep of herstelgroep. U kunt deze vinden via de patiëntenorganisatie.

Ziekenhuisopname

Wat moet ik doen als ik voor lichamelijke klachten in het ziekenhuis word opgenomen?

Wordt u in het ziekenhuis opgenomen met lichamelijke klachten?

Vertel dan ook welke psychische klachten u heeft. En welke behandeling en medicijnen u daarvoor krijgt.
Vertel ook hoe u en anderen kunnen omgaan met de klachten.
U kunt een naaste meenemen als u wilt.

Waarom zijn deze adviezen belangrijk?

Lichamelijke en psychische klachten komen vaak samen voor. Ze kunnen ook invloed op elkaar hebben.
De zorgverleners in het ziekenhuis weten dan meer over u. Ze begrijpen u beter en kunnen u daardoor beter behandelen.
Sommige medicijnen werken niet goed als u ze tegelijk slikt.
De zorgverleners in het ziekenhuis kunnen u helpen om uw medicijnen in te nemen op de goede tijd.
De psychiater van het ziekenhuis kan ook helpen bij de behandeling.

Wanneer bellen

Wanneer direct contact opnemen bij psychische klachten?

Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost:

als u direct hulp nodig heeft door een psychische crisis
als u denkt aan zelfdoding
als u deze klachten krijgt: u wordt achterdochtig, wilt minder contact met anderen, hoort of ziet af en toe dingen die anderen niet horen/zien (dit zijn verschijnselen van een psychose).

Er zijn ook telefonische hulplijnen voor direct contact met een vrijwilliger of een professionele hulpverlener. Zij luisteren naar u en geven advies als u daar behoefte aan heeft. U kunt hiervoor terecht bij:

MIND Korrelatie: 0900 1450
Luisterlijn: 088 0767 000
Alles Oké? (voor jongeren van 18 tot 25): 0800 0450
113.nl (als u aan zelfdoding denkt): 113 of gratis 0800-0113

Meer informatie

Meer informatie over omgaan met een ernstige psychische aandoening

Gegevens van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters vindt u op www.kiezenindeggz.nl en www.zorgkaartnederland.nl.
Bij www.rechtshulp-ggzclienten.nl werken lotgenoten die u kunnen helpen bij juridische problemen. Bijvoorbeeld bij het invullen van formulieren en het voorbereiden van een medische keuring.
Patiëntenorganisaties staan op Thuisarts.nl (zoek op de psychische ziekte, zoals depressie, bipolaire stoornis of psychose) en op MIND (onder lidorganisaties).
www.wijzijnmind.nl
Op deze website vindt u informatie over psychische problemen en ervaringen van cliënten en naasten.
Voor informatie over drugs: www.drugsinfo.nl.
Omgaan met negatieve gedachten en vooroordelen: www.samensterkzonderstigma.
www.113.nl
Op deze website vindt u onder andere informatie over gedachten aan zelfdoding, angst en depressie, zelfhulp, een telefonische hulplijn en therapie met een psycholoog.
Informatie over de vergoeding van psychische zorg kunt u opvragen bij de zorgverzekeraar.

Deze informatie over ernstige psychische aandoeningen is gebaseerd op: